بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 836
تاریخ دادنامه: 1؍5؍1398
شماره پرونده: 97؍3124
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستور یازدهم مورخ 1392/05/05 از صورتجلسه پانزدهمین نشست عادی دوره چهارم هیات امنای دانشگاه صنعتی شریف
گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره 174343-6؍8؍1397 اعلام کرده است که:
« حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای بهرامی
رییس محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً به استحضار می رساند: مصوبات هیات امنای دانشگاه صنعتی شریف از جهت انطباق با قانون در این سازمان مورد بررسی قرار گرفت که نتیجه به شرح ذیل به استحضار می رسد: هیات امنای دانشگاه صنعتی شریف به موجب دستور یازدهم مصوبه مورخ 5؍5؍1392 مصوب کرده است:
«الف- به استناد بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه … فرزندان اعضاء هیات علمی … با نظر روسای موسسات عضو هیات امناء از 30 تا 60 درصد تسهیلات تخفیف شهریه (ثابت و متغیر) بهره مند می گردند.
ب- به استناد بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه مقرر گردید فرزندان اعضاء هیات علمی موسسات عضو هیات امناء که در مقاطع کاردانی و کارشناسی و کارشناسی ارشد دوره های نوبت دوم پذیرفته می شوند یا به موسسات عضو هیات امنا منتقل و در دوره های مذکور مشغول به تحصیل می گردند با نظر روسای موسسات عضو هیات امنا از 30 تا 60 درصد تسهیلات تخفیف شهریه (ثابت و متغیر) بهره مند می گردند».
مصوبه مذکور به دلایل ذیل مغایر با قانون و خارج از حدود اختیارات هیات امناء دانشگاه صنعتی شریف می باشد:
اولاً: در ماده 7 قانون تشکیل هیاتهای امناء اختیاری مبنی بر اعطای تخفیف به فرزندان اعضای هیات علمی به هیات امناء منظور نشده است.
ثانیاً: فرزندان اعضاء هیات علمی موسسات عضو هیات امناء هیچ رجحانی بر دیگران ندارند و بهره مندی آنان از 30 تا 60 درصد تسهیلات تخفیف شهریه (ثابت و متغیر) نوعی تبعیض است، در حالی که به استناد بند 9 اصل سوم قانون اساسی، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، در تمام زمینه های مادی و معنوی از جمله وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران عنوان شده است.
ثالثاً: در موارد مشابه هیات عمومی دیوان به موجب دادنامه شماره 714-11؍10؍1391 مصوبات هیات امنای دانشگاه های شریف، تهران و امیرکبیر را در این خصوص ابطال کرده است.
از این رو ابطال دستور یازدهم مصوبه مورخ 5؍5؍1392 هیات امنای دانشگاه صنعتی شریف و صدور دستور موقت در عدم اجرای آن مورد تقاضا می باشد. موجب امتنان است از نتیجه تصمیم متخذه این سازمان را مطلع نمایند.»
متن صورتجلسه در قسمت مورد اعتراض به قرار زیر است:
« دستور یازدهم- بهره مندی فرزندان اعضای هیات علمی و فرزندان اعضای غیر هیات علمی موسسات عضو هیات امنا از تخفیف شهریه
مصوبه: الف- به استناد بند «ب» ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه و در اجرای بخشنامه شماره 70617؍15؍1389-14؍10؍1389 مرکز هیاتهای امناء و هیاتهای ممیزه مقرر گردید فرزندان اعضای هیات علمی رسمی قطعی، رسمی آزمایشی و همچنین اعضای هیات علمی پیمانی ( دارای شرایط مندرج در تبصره 2 اصلاحی بند 1-6 دستورالعمل اجرایی بخشنامه ایجاد تسهیلات برای فرزندان اعضای هیات علمی مصوب 1388 مصوب شهریور 1389 به شماره 15013؍و-9؍6؍1389 وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) که در مقاطع کاردانی و کارشناسی و کارشناسی ارشد دوره های نوبت دوم (شبانه) موسسات عضو هیات امناء ( به استثنای دانشجویان پردیسها) پذیرفته می شوند و یا بر اساس بخشنامه فوق الذکر به موسسات عضو هیات امناء (به استثنای دانشجویان پردیسها) منتقل و در دوره های مذکور مشغول به تحصیل می گردند. با نظر روسای موسسات عضو هیات امنا از 30 تا 60 درصد تسهیلات تخفیف شهریه (ثابت و متغیر) بهره مند گردند.
ب- به استناد بند «ب» ماده «20» قانون برنامه پنجم توسعه، مقرر گردید فرزندان اعضای غیر هیات علمی موسسات عضو هیات امناء که در مقاطع کاردانی و ارشناسی و کارشناسی ارشد دوره های نوبت دوم (شبانه) موسسات عضو هیات امنا (به استثنای دانشجویان پردیسها) پذیرفته می شوند و یا به موسسات عضو هیات امناء ( به استثنای دانشجویان پردیسها) منتقل و در دوره های مذکور مشغول به تحصیل می گردند. با نظر روسای محترم موسسات عضو هیات امناء از 30 تا 60 درصد تسهیلات تخفیف شهریه (ثابت و متغیر) بهره مند گردند»
در پاسخ به شکایت مذکور، معاون اداری و مالی دانشگاه صنعتی شریف به موجب لایحه شماره 144478؍101؍97-5؍12؍1397 توضیح داده است که:
« ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام
احتراماً در خصوص کلاسه پرونده 9703124 موضوع دادخواست سازمان بازرسی کل کشور به طرفیت دانشگاه صنعتی شریف مطالب استـدلالات و استنـادات ذیل در پاسخ به شکایت آن سازمان در فرجه قانونی به استحضار می رسد:
1- چنانچه ملاحظه می شود، سازمان بازرسی کل کشور در بند یک شکواییه خود مقرر داشته است که در قانون تشکیل هیاتهای امنا اختیاری مبنی بر اعطای تخفیف به فرزندان اعضای هیات علمی، منظور نشده است. در پاسخ به این بخش از شکواییه سازمان باید معروض داشت، اولاً: چنانچه از پیوست شکواییه سازمان برمی آید سازمان بازرسی مستندات قانونی قبلی راجع به وظایف هیات امنا را مبنای تشخیص قرار دادند. حال آن که وظایف هیات امنای دانشگاه ها مورد اصلاح قرار گرفته و اختیارات وسیعی به این نهاد اعطا شده است. ثانیاً: مطابق ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور، دانشگاه ها به طور کلی معاف از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی شده اند که در نظر گرفتن تسهیلات تخفیف شهریه نیز جزء همین مقررات است. ثالثاً: روح حاکم بر ماده 1 قانون فوق اعطای اختیار به هیات امنا بوده است، بنابراین وقتی دانشگاه می تواند به استناد این اختیار خود را از قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی معاف سازد و حتی از قوانین نظیر قانون محاسبات عمومی کشور معاف باشد به طریق اولی می تواند مواردی نظیر تخفیف شهریه که در درجه ای پایین تر از مقررات آمره می باشد مصوب نماید.
2- مطابق ماده 10 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی دارای شخصیت حقوقی مستقل بوده و برابر مصوبات هیات امنا اداره می شود. این ماده به روشنی بیان می کند که سیاست قانونگذار بر اعطای اختیار به دانشگاه ها جهت حسن اداره امور خود بوده است.
3- مطابق آیین نامه مالی و معاملاتی دانشگاه صنعتی شریف مصوب 1396 که به تصویب هیات وزیران رسیده شهریه های دریـافتی از دانشجویـان جزء درآمـدهای اختصاصی دانشگاه می باشد و مطابـق همین آیین نامه تصمیم گیری در ارتباط با نحوه وصول درآمدهای اختصاصی از اختیارات هیات امناء می باشد.
4- ابطال مصوبات امری استثنایی است که باید با نگاه مضیق به آن نگریست بنابراین در مواقع تردید در قبال ابطال بودن یا نبودن یک مصوبه مطابق اصول حقوقی اصل بر بقا و استصحاب اعتبار مصوبه و غیر قابل ابطال بودن آن است. علیهذا با عنایت به مستدلات و مستندات فوق، خواهشمند است ضمن رد شکواییه سازمان شاکی رای مقتضی بر ابقاء مصوبه هیات امناء دانشگاه صنعتی شریف صادر فرمایند.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1؍5؍1398 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
نظر به اینکه مطابق بند 9 اصل سوم قانون اساسی، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران است و هیات امنای دانشگاه صنعتی شریف بدون رعایت مفاد این اصل، برای فرزندان پرسنل این دانشگاه، امتیاز قایل شده و شهریه آنان را برخوردار از تخفیف 30 تا 60 درصد مصوب کرده است مصداق تبعیض ناروا است و با قانون مغایرت دارد. لذا با توجه به مراتب و مدلول رای شماره 1786-6؍9؍1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 دستور یازدهم مصوبه مورخ 5؍5؍1392 دانشگاه صنعتی شریف ابطال می شود.
مرتضی علی اشراقی-معاون قضایی دیوان عدالت اداری
