بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 185
تاریخ دادنامه: 17؍2؍1398
شماره پرونده: 97؍386
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمتی از ماده 128 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی وابسته و بخشنامه شماره 1244؍100-1391/08/29 وزیر وقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره 285113-21؍12؍1396 اعلام کرده است که:
«حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای بهرامی
رییس محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً به استحضار می رساند موضوع نحوه اجرای نامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر قت بهداشت و درمان در رابطه با برقراری فوق العاده جذب و مخصوص برای اعضای هیات علمی در حال ماموریت آموزشی و فرصت مطالعاتی در این سازمان مورد بررسی قرار گرفت.
1- در نامـه شمـاره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیـر وقـت وزارت بهـداشت، درمـان و آمـوزش پـزشکی بـه دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور آمده است که در پاسخ به سوالات و ابهامات دانشگاه ها در ارتباط با پرداخت ضرایب یک و دو دهم فوق العاده جذب و فوق العاده مخصوص اعضای هیات علمی تمام وقت جغرافیایی موضوع تبصره ماده 50 آیین نامه اداری استخدامی اعضای هیات علمی در مدت زمانی که به ماموریت آموزشی و بورس و فرصت مطالعاتی عزیمت می نمایند مراتب در کمیته ماده 128 آیین نامه پیش گفت مطرح و اتخاذ تصمیم گردیده و در نهایت موافقت شده به منظور جلوگیری از ایجاد خلل در اجرای ماده 72 آیین نامه اداری و استخدامی کما کان نسبت به پرداخت فوق العاده های جذب و مخصوص اعضای هیات علمی با ضریب 2؍1 در دوران استفاده از ماموریت آموزشی و فرصت مطالعاتی و بورسیه اقدام گردد.
2- به موجب ماده 50 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی: «فوق العاده جذب همواره بر اساس درصـدی از حقوق مبنـای اعضای هیات علمی تعیین مـی گردد و در حـال حاضر ضرایب مصوب پیوست مورد اجرا می باشد. تغییر و اصلاح آن با پیشنهاد مشترک معاونت توسعه مدیریت و منابع و معاونت آموزشی وزارتخانه و تصویب هیات امناء امکان پذیر می باشد.
تبصره- میزان ضرایب فوق العاده جذب و فوق العاده مخصوص برای اعضای هیات علمی تمام وقت جغرافیایی یک و دو دهم برابر ضرایب مصوب می باشد. اعمال این ضرایب در دوران استفاده از ماموریت آموزشی، بورسیه و فرصت مطالعاتی مقدور نمی باشد».
3- ماده 128 آیین نامه مذکور ( که بخشنامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر وقت بهداشت و درمان مستند به آن صادر شده است) اشعار می دارد: « مسیولیت پاسخگویی به ابهامات و تفاسیر و سوالات مطروحه در خصوص مفاد این آیین نامه از سوی موسسه به عهده 3 تا 5 نفر منتخب از سوی وزیر خواهد بود، این کمیته زیر مجموعه مستقیم وزیر بوده و مجموعه مصوبات و تصمیمات کمیته به منزله مصوبه هیات امنا تلقی می گردد.»
4- مطابق ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور دانشگاه ها دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بدون رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیات امناء که به تایید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می رسد، عمل می نمایند.
بنا به مراتب اولاً: آن قسمت از ماده 128 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی که مصوبات کمیته مسیول پاسخگویی به ابهامات و تفاسیر و سوالات مربوط به آیین نامه را در حکم مصوبه هیات امنا قرار داده است، به دلیل آن که وظایف و اختیارات هیات امناء قایم به شخص بوده و قابل واگذاری به غیر نمی باشد، فاقد وجاهت قانونی است. ثانیاً: بخشنامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر وقت بهداشت و درمان در خصوص پرداخت فوق العاده جذب و مخصوص به اعضای هیات علمی در زمان ماموریت آموزشی و فرصت مطالعاتی بر مبنای تصمیم کمیته ماده 128 آیین نامه پیش گفته فاقد مبنای قانونی است. چرا که مبنای آن تصمیم کمیته مذکور درماده 128 آیین نامه می باشد و وظیفه کمیته مذکور صرفاً مسیولیت پاسخگویی به ابهامات و تفاسیر مطروحه در خصوص آیین نامه مذکور بوده و اتخاذ تصمیم در پرداخت فوق العاده های جذب و مخصوص به اعضای هیات علمی در زمان ماموریت آموزشی و فرصت مطالعاتی (که وضع قانون و مقرره می باشد) خارج از وظایف کمیته مذکور به شمار می رود، از طرف دیگر در ماده 50 آیین نامه یاد شده بر ممنوعیت پرداخت فوق العاده های جذب و مخصوص به اعضای هیات علمی در زمان ماموریت آموزشی و فرصت مطالعاتی تاکید شده است.
از این رو خواهشمند است دستور فرمایید مغایرت ماده 128 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی با قوانین موضوعه و بخشنامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر وقت بهداشت و درمان به دلیل خروج از اختیارات واضع در هیات عمومی دیوان ( خارج از نوبت) مطرح و نسبت به ابطال آنها تصمیم لازم اتخاذ گردد. مزید امتنان است از نتیجه اقدام و تصمیم متخذذه این سازمان را مطلع نمایند.»
متن مقرره های مورد اعتراض به قرار زیر است:
الف) بخشنامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر وقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
«رییس؍سرپرست محترم دانشگاه؍دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ….
با سلام و تحیت
در پاسخ به سوالات و ابهامات دانشگاه ها در ارتباط با پرداخت ضرایب یک و دو دهم فوق العاده جذب و فوق العاده مخصوص اعضای هیات علمی تمام وقت جغرافیایی ( موضوع تبصره ماده 50 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی) در مدت زمانی که به ماموریت آموزشی و بورس و فرصت مطالعاتی عزیمت می نمایند مراتب در کمیته موضوع ماده 128 آیین نامه پیش گفت مطرح و به شرح ذیل اتخاذ تصمیم گردید: نظر به اینکه برابر اعلام دانشگاه‌ها قبل از ابلاغ آیین نامـه اداری و استخـدامی جـدید در ایام ماموریت آموزشی و بورس و فرصت مطالعاتی پرداخت فوق العاده جـذب و فوق العاده مخصوص اعضاء هیـات علمی تمام وقت جغرافیایی با ضریب یک و دو دهم صورت می پذیرفته و به منظور جلوگیری از ایجاد خلل در اجرای ماده 72 آیین نامه اداری و استخدامی (موضوع بهره مندی اعضای هیات علمی تمام وقت جغرافیایی از مزایای افزایش ضریب 2؍1 در هنگام بازنشستگی) موافقت گردید. اعضای هیات علمی تمام وقت جغرافیایی در دوران استفاده از ماموریت آموزشی و فرصت مطالعاتی و بورسیه کما فی السابق از فوق العاده های جذب و مخصوص با ضریب 2؍1 بهره مند شوند. لکن پرداخت فوق العاده محرومیت از مطب آنان برابر مفاد تبصره 2 ماده 21 و ماده 40 آیین نامه پیش گفت مقدور نمی باشد.- وزیر»
ب) آیین نامه اداری- استخدامی اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی وابسته:
« ماده 128- مسیولیت پاسخگویی به ابهامات و تفاسیر و سوالات مطروحه در خصوص مفاد این آیین نامه از سوی موسسه به عهده کمیته 3 تا 5 نفره منتخب از سوی وزیر خواهد بود. این کمیته زیر مجموعه مستقیم وزیر بوده و مجموعه مصوبات و تصمیمات کمیته به منزله مصوبه هیات امناء تلقی می گردد. »
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 759؍17-9؍5؍1397 توضیح داده است که:
« ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با اهدای سلام
احتراماً در خصوص پرونده کلاسه 9700386 موضوع شکایت سازمان بازرسی کل کشور به خواسته ابطال قسمتی از ماده 128 آیین نامه اداری استخدامی اعضای هیات علمی و بخشنامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر وقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مراتب ذیل به استحضار می رسد:
1- سازمان مذکور وفق مفاد دادخواست تقدیمی ادعا نموده با توجه به اینکه وظایف و اختیارات هیات امناء قایم به شخص بوده و قابل واگذاری به غیر نمی باشد لذا آن قسمت از ماده 128 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی که مصوبات کمیته مسیول پاسخگویی به ابهامات و تفاسیر و سوالات مربوط به آیین نامه را در حکم مصوبه هیات امنا قرار داده است فاقد وجاهت قانونی است. سازمان مذکور همچنین به بخشنامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر وقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص پرداخت فوق العاده جذب و مخصوص به اعضای هیات علمی در زمان ماموریت آموزشی و فرصت مطالعاتی به این دلیل که از سوی کمیته ماده 128 در این خصوص اتخاذ تصمیم شده است و موضوع خارج از حیطه وظایف کمیته بوده نیز معترض گردیده و درخواست ابطال آن را کرده است.
2- در ارتباط با شکایت مطروحه لازم به توضیح است، وفق ماده 1 قانون احکام دایمی توسعه کشور دانشگاه ها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستانها و پارکهای علم و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آمـوزش عـالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمـان و آموزش پزشکی و سایر مـراجع قانونـی ذیربط می باشند، بدون رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی کشور، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیات امنا که حسب مورد به تایید وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستانها به تایید رییس جمهور در مورد دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی وابسته به نیروهای مسلح به تایید رییس ستاد کل نیروهای مسلح می رسد، عمل می کنند. بر این اساس آیین نامه اداری استخدامی اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور با توجه به بند الف ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه و در حال حاضر ماده 1 قانون احکام دایمی دارای اعتبار می باشد.
3- برابر ماده 128 آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی دانشگاه ها کمیته ای 3 تا 5 نفره جهت پاسخگویی به ابهامات و تفاسیر و سوالات مطروحه در خصوص مفاد آیین نامه پیش بینی شده است که کمیته مذکور زیر نظر مستقیم وزیر که رییس هیات امنا می باشد، فعالیت می نماید. همچنین در ماده فوق اشاره اعلام شده است مصوبات و تصمیمات کمیته به منزله مصوبه هیات امنا تلقی می گردد.
4- بنابراین کمیته مـذکور به هیچ عنوان در هیچ یک از وظایف هیات امنا دخالت نداشته، تصمیم جدیدی اتخاذ نمی نماید و هیچ یک از وظایف هیات امنا نیز به کمیته تفویض نشده است بلکه کمیته صرفاً در مصوبات ابهام و یا نیاز به تفسیر مصوبه ای که به تصویب هیات امنا رسیده در خصوص رفع ابهام اقدام می کند. ضمناً شاکی نیز دلیل و مستندی دایر بر اینکه وظایف هیات امنا مندرج در قانون نحوه تشکیل هیات امنا دانشگاه ها و یا سایر ضوابط و مقررات به کمیته تفویض شده باشد ارایه ننموده است.
5- لازم به توضیح است دیوان عدالت اداری سابقاً وفق دادنامه شماره 641-11؍7؍1396 هیات عمومی نسبت به تایید کمیته مـاده 118 آیین نامـه اداری استخـدامی اعضای هیات علمی (مشابـه کمیته مـاده 128 آیین نامـه اداری استخدامی اعضای هیات علمی) اقدام و اعلام کرده است. مطابق ماده 118 آیین نامه اداری و استخدامی کارکنان غیر هیات علمی مصوب هیات امناء مسیولیت پاسخگویی به ابهامات و سوالات مطروحه در خصوص مفاد این آیین نامه بر عهده کمیته 3 تا 5 نفره منتخب از سوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود و بر این اساس بخشنامه شماره 209؍2261؍د- 2؍7؍1391 مشاور معاونت توسعه و مدیرکل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خارج از حدود اختیارات قانونی اعلام کرده است.
6- صرف نظر از مراتب فوق کمیته ماده 128 از سال 1392 عملاً غیرفعال بوده و مصوبه ای نداشته و موارد ارجاعی به این کمیته در دستور کار مشترک هیات امناء دانشگاه ها قرار گرفته و پس از تصویب هیات امناء اجرایی خواهد شد. ضمن اینکه بازنگری آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیات علمی از جمله ماده 128 آیین نامه در دستور کار بازنگری جهت تصویب در هیات امناء دانشگاه ها قرار دارد.
7- در خصوص نامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر وقت بهداشت و درمان نیز لازم به توضیح است نامه مورد اشاره در راستای اجرای موضوع ماده 128 آیین نامه اداری و استخدامی که در حال حاضر و در زمان تنظیم نامه مورد اشاره لازم الاجرا بوده جهت رفع ابهام در ضرایب فوق العاده جذب و فوق العاده مخصوص اعضاء هیات علمی تمام وقـت جغرافیایی و جـلوگیری از اختلال در اجرای ماده 72 آیین نامه اقدام کرده است. لذا با توجه به مراتب فوق الذکر رد دعوای صادره از آن مقام مورد تقاضا می باشد.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 17؍2؍1398 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
نظر به اینکه تصمیم گیری و وضع مقرره در امور استخدامی کارکنان عضو هیات علمی و غیر هیات علمی دانشگاه طبق بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و نیز ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه، بر عهده هیات امناء دانشگاه ها قرار گرفته و در مواد قانونی موصوف تفویض اختیار در این خصوص برای هیات امناء پیش بینی نشده است، بنابراین ماده 128 آیین نامه مصوب هیات امناء و به تبع آن بخشنامه شماره 1244؍100-29؍8؍1391 وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
مرتضی علی اشراقی-معاون قضایی دیوان عدالت اداری
