بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 60
تاریخ دادنامه: 1397/1/28
کلاسه پرونده: 96/201
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: سازمان بازرسی کل کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل شماره 1703/9-1394/6/21 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی رفسنجان در خصوص اخذ شهریه از دانشجویان (مردودی یک یا چند واحد)
گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت همگانی و رییس کمیسیون تطبیق مصوبات دستگاههای اداری با سازمان مذکور به موجب شکایت نامه شماره 270052-1395/12/18 اعلام کرده است که:
" حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای بهرامی
ریاست محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً حسب وظیفه قانونی، دستورالعمل شماره 1703/9-1394/6/21 دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در خصوص اخذ شهریه از دانشجویان بررسی شد، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دستورالعمل مذکور را به واحدهای خود ابلاغ کرده است که بر اساس آن جهت پیشگیری از افت تحصیلی و ایجاد انگیزه در تشویق و پیشرفت تحصیلی دانشجویـان مبالغی تحت عنـوان واـحد مردودی از آنان دریافت گـردد. مستنـد دستورالعمل مزبـور مصوبه مـورخ 1394/9/30 هیات امنا، مصوبه مورخ167 هیات رییسه دانشگاه و نامه شماره 944-1394/2/21 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام شده است. گفتنی است مدیر امور آموزشی دانشگاه در مورخ 1394/12/10 نامه ای را به شماره 2591/9/31/ب به کلیه واحدهای دانشگاه ارسال و در آن میزان شهریه به ازای هر واحد مردودی را مبلغ 000/000/1 ریال اعلام کرده است.
با توجه به مراتب و مطابق قوانین، اخذ هرگونه وجه توسط دستگاههای اجرایی باید مستند به اجازه قانون باشد و به علاوه در ماده (600) قانون مجازات اسلامی، اخذ وجه خلاف قانون، موجبات تعقیب کیفری شناخته شده است و از طرف دیگر در قانون تشکیل هیات امناء دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی مصوب جلسات 181 و 183 مورخ 9 و 1367/12/23 شورای عالی انقلاب فرهنگی چنین اختیاری برای هیات امناء دانشگاهها تعیین نشده است. ضمن آن که در ماده (12) آیین نامه شورای عالی برنامه ریزی آموزشی مصوب 1393 وزارت علوم مقرر گردیده است: «دانشجوی مشمول آموزش رایگان در دانشگاههای دولتی، در صورت حذف یا عدم کسب نمره قبولی در هر درس، برای انتخاب مجدد آن درس، در صورتی که سنوات مجاز تحصیلی دانشجو تمام شده باشد موظف به پرداخت هزینه مربوط طبق مصوبه هیات امنای دانشگاه می باشد.» لذا با توجه به مراتب فوق، صدور دستورالعمل فوق بر خلاف قانون و خارج از حدود و اختیارات است. از این رو ابطال آن مورد درخواست می باشد. موجب امتنان است از نتیجه تصمیم متخذه این سازمان را مطلع فرمایید. "
متن دستورالعمل مورد اعتراض به قرار زیر است:
" دستورالعمل اخذ شهریه از دانشجویان ( مردودی یک یا چند واحد)
1- هدف و دامنه کاربرد
هـدف از تدوین ایـن دستـورالعمل پیشگیری از افت تحصیلی و ایجـاد انگیزه در جهت تشویق و پیشرفت تحصیلیدانشجویان بوده و دامنه کاربرد آن شامل کلیه دانشجویانی است که به دلایل مختلف در یک یا چند واحد مردود شده و در مجموعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی رفسنجان تحصیل می کنند.
2- تعاریف:
دانشکده شامل دانشکده های پزشکی – پرستاری و مامایی- پیراپزشکی- دندانپزشکی و بهداشت می باشد.
دانشجوی مردودی: به دانشجویی اطلاق می گردد که نتواند به دلایل مختلف واحد یا واحدهایی را که اخذ نموده است در پایان ترم بگذراند.
واحد درسی شامل: کلیه واحدهای ارایه شده در طول ترم تحصیلی اعم از دروس عمومی و دروس اختصاصی
3- منابع و مستندات
مصوبه مورخ 1394/9/30 هیات امناء
مصوبه مورخ 167 هیات رییسه
نامه شماره 944- 1394/2/21 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
4- تاریخ اجرا از نیمه اول سال تحصیلی 1394-1395
5- اخذ شهریه
1/5- شهریه هر واحد مردودی دروس عمومی برای مرتبه اول به ازاء هر واحد مبلغ 000/300 ریال
2/5- شهریه هر واحد مردودی دروس برای مرتبه های بعدی هر واحد مبلغ 000/500 ریال
3/5- شهریه هر واحد مردودی دروس اختصاصی برای مرتبه اول به ازاء هر واحد مبلغ 000/500 ریال
4/5- شهریه هر واحد مردودی دروس اختصاصی برای مراتب بعدی به ازاء هر واحد مبلغ 000/000/1 ریال
6- واحـد آموزش دانشکده پس از اطلاع از مـردود شدن دانشجو مراتب را جهت پـرداخت میزان جریمـه اعـلاممی نماید.
7- دانشجو موظف است مبلغ مورد نظر واحد آموزش را به شماره حساب اعلامی واریز و فیش مربوطه را تحویل نماید.
8- چنانچه دانشجو از پرداخت شهریه امتناع ورزد از ثبت نام واحدهای بعدی خودداری به عمل می آید.
9- این دستورالعمل در 9 بند تهیه و از تاریخ اجرا قابل اجرا می باشد.
تبصره: چنانچه مردود شدن دانشجو به تشخیص شورای آموزشی دانشگاه از جمله ( دلایل پزشکی، فوت بستگان درجه یک و …) موجه تشخیص داده شود دانشجوی مورد نظر از پرداخت مبالغ موضوع بند 5 معاف می گردد.- معاون آموزشی و پژوهشی "
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس اداره حقوقی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی رفسنجان به موجب لایحه شماره 585/33/31/پ-1396/7/23 توضیح داده است که:
" مدیر محترم دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام و احترام
عطف به ابلاغیه به شماره پرونده 9609980905800182 و کلاسه پرونده 96/201-1396/2/19 در پاسخ به دادخواست سازمان بازرسی کل کشور به شماره 270052-1395/12/28 مبنی بر اخذ شهریه از دانشجویان مردودی تحت عنوان واحد مردودی توسط این دانشگاه بدین وسیله جوابیه دانشگاه به شرح موارد ذیل الذکر حضورتان اعلام و ارسال می گردد:
1- این تصمیم در جلسه هیات امناء دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مورخ 1393/3/12 مصوب و مصوبات این جلسه طی نامـه شماره 3234/93/م-1393/6/15 مصوب شـده توسط مقام عـالی وزارت متبوع مورد تایید و ابلاغ می گردد.
2- در جلسه هیات امناء دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مورخ 1394/9/30 در بند 9 صورتجلسه، بند 13 صورتجلسه مورخ 1393/3/12 اصلاح که مورد موافقت هیات رییسه قرار می گیرد و مصوبات این جلسه نیز پس از تایید مقام عالی وزارت طی نامه شماره 120/330/د-1394/11/4 توسط معاون برنامه ریزی و هماهنگی و امور حقوقی وزارت جهت اجرا به دانشگاه ابلاغ می گردد.
3- ماده 7 قوانین و مقررات مرتبط با هیات اسناد دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور و موسسات وابسته به صراحت وظایف و اختیارات هیات امناء را مشخص نموده و منطبق بر بند الف ماده مذکور این تصمیم در قالب « تصویب آیین نامه داخلی» اتخاذ تصمیم شده است.
4- بند الف ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه و بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه اعلام داشت که دانشگاهها بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی مصرحاً از قانون محاسبات عمومی و … مستثنی بوده و فقط در چارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی و معاملاتی و اداری، استخدامی تشکیلاتی هیات امناء که حسب مورد به تایید مقام وزارت متبوع می رسد عمل می نماید با عنایت به اهمیت موضوع در خصوص هیات امناء و موسساتی که به صورت هیات امنایی و قوانین خاص خود اداره می شوند در برنامه ششم توسعه در قالب قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور و تحت عنوان یک بخش مجزا و مستقل ذکر شده است.
5- معاون آموزشی دانشگاه طی نامه شماره 108/9/31- 1394/1/30 به ریاست مرکز خدمات آموزشی وزارت متبوع در خصوص دانشجویان مشروط و پرداخت هزینه برای دروس افتاده تقاضای ارایه طریق می نماید، در این راستا ریاست مرکز مزبور طی نامه شماره 944/521/د- 1394/2/21 اعلام داشته که در این خصوص این دانشجویان منطبق بـر بنـد آخـر (نکته) نامـه شمـاره 627/521/د-1393/2/6 اقـدام گردد. لذا بـا عنایت بـه موارد مشروحه فوق الذکر اتخاذ تصمیم و اصدار رای شایسته و مقتضی مورد استدعاست. – رییس اداره حقوقی دانشگاه "
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1397/1/28 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه هیات امناء دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به شرح بند 13 صورتجلسه مورخ 1393/3/12 و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شرح نامه شماره 944-1394/2/21 دریافت شهریه از دانشجویان مشروطی را فی الجمله مورد تجویز قرار داده است و با عنایت به اختیار هیات امناء ناشی از بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389، دستورالعمل مورد شکایت مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص نشد و قابل ابطال نیست.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
محمدکاظم بهرامی
