بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه : 643
تاریخ دادنامه : 11/7/1396
کلاسه پرونده : 95/188
مرجع رسیدگی : هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : آقای محمدرضا هیبتی
موضوع شکایت و خواسته : ابطال 1- بند د بخشنامه 7 معاون فنی درآمد سازمان تامین اجتماعی 2- تبصره 3 ماده 76 قانون تامین اجتماعی
گردش کار : ابطال 1- بند «د» بخشنامه 7 معاون فنی درآمد سازمان تامین اجتماعی 2- تبصره 3 ماده 76 قانون تامین اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که :
"ریاست محترم دیوان عدالت اداری
با سلام و احترام معروض می دارم اینجانب محمدرضا هیبتی کارگر ساختمانی با داشتن 50 سال سن و داشتن بیش از 31 سال سابقه پرداخت حق بیمه سازمان تامین اجتماعی مدعی است که شما شرایط برخورداری از بازنشستگی طبق تبصره 1 ماده 76 ، 50 سال سن و 30 سال سابقه را دارا نمی باشید و تنها می توانید با داشتن 35 سال سابقه پرداخت بیمه بدون شرط سنی از بازنشستگی بهره مند شوید این در حالیست که طبق قانون مصوبه مجلس بیمه اجباری کارگران ساختمانی همانند بیمه های اختیاری و اجباری می باشد که در کتاب قوانین تامین اجتماعی به صورت دقیق و شفاف ذکر گردیده است ماده 76 تبصره 1، 50 سال سن و 30 سال سابقه پرداخت حق بیمه و صرفاً سازمان تامین اجتماعی به استناد بخشنامه های درون سازمان نقض فاحش قوانین تصویب شده در مجلس را نموده و در مورد کارگران ساختمانی به بخشنامه های خود عمل نمویده و توجهی به قوانین مصوب مجلس نمی کند به طوری که ما در کتاب قوانین سازمان تامین اجتماعی در مورد بازنشستگی تنها یک قانون ماده 76 تبصره یک را داریم که صراحتاً اعلام نموده بازنشستگی با شرط داشتن 50 سال سن و داشتن 30 سال سابقه پرداخت حق بیمه و کلاً بیمه کارگران ساختمانی به صورت اجباری بوده و هیچ تفاوتی در مورد بهره مندی کارگران ساختمانی از مزایای بازنشستگی با بیمه اختیاری و اجباری ندارد بدینوسیله از حضرتعالی تقاضای مساعدت و همیاری نموده و درخواست ابطال بخشنامه های درون سازمانی را می نمایم و الزام اجرای تبصره 1 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوبه مجلس مبنی بر بازنشستگی با 30 سال سابقه پرداخت حق بیمه و 50 سال سن را از محضر حضرتعالی خواستارم.
متن بند د بخشنامه 7 معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی که مورد اعتراض قرار گرفته به شرح زیر است :
موضوع : نحوه اجرای قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی و آیین نامه اجرایی موارد 3 و 5 قانون فوق الذکر
"اداره کل استان شعبه
با سلام
در اجرای قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی مصوب 9/8/1386 و ماده 5 اصلاحی قانون یاد شده مصوب 14/12/1387 مجلس محترم شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی مواد 3 و 5 قانون فوق الذکر به شماره 42053/43040 – 26/2/1389، توجه واحدهای اجرایی را به رعایت نکات ذیل جلب می نماید.
اضافه می نماید این بخشنامه جایگزین بخشنامه شماره یک طرح ساماندهی بخشنامه ها و دستورات اداری موضوع بیمه اجباری کارگران ساختمانی به شماره 40815/5000 – 21/4/1383 می گردد.
…..
…..
…..
د- بازنشستگی : مشمولان این قانون در صورت دارا بودن یکی از شرایط زیر می توانند درخواست بازنشستگی نمایند :
1) داشتن حداقل سابقه مقرر در قانون تامین اجتماعی قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی و شصت سال تمام سن.
2) داشتن سی و پنج سال کامل سابقه پرداخت حق بیمه بدون در نظر گرفتن شرط سنی مقرر در قانون.
توجه: نحوه محاسبه میزان مستمری بازنشستگی مشمولین فوق مطابق ماده 77 قانون تامین اجتماعی و تبصره آن خواهد بود.
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 1824/94/7100-6/4/1394 توضیح داده است که :
" …..
ب- دفاعیات شکلی
1- به موجب بند 1 ماده 12 قانون دیوان عدالت اداری، رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیر دولتی در مواردی که مقررات مذکور به علت مغایرت با شرع و یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می شود، در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری قرار دارد.
با عنایت به مفاد ماده قانون یاد شده و اینکه حدود صلاحیت و اختیارات هیات عمومی به موجب ماده 12 قانون موصوف در ارتباط با رسیدگی به شکایات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه و مقررات دولتی از حیث مخالفت مدلول آنها با شرع یا قانون می باشد، بنابراین رسیدگی به خواسته شاکی مبنی بر ابطال 1- بخشنامه ماده 10 بازنشستگی کارگران ساختمانی با 35 سال سابقه حق بیمه واحد مستمری ها
2- ابطال بند (د) بخشنامه شماره 7 معاون فنی و درآمد.
3- ابطال تبصره 3 ماده 76 که باید کارگران ساختمانی با 35 سال بازنشسته شوند، در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری است و آن مرجع محترم فارغ از رسیدگی در خصوص موضوع مطروحه بوده و از این حیث خواسته شاکی قابل رد می باشد.
ج) دفاعیات ماهوی
1- در خصوص کارگران شاغل در کارهای ساختمانی، قانونگذار جهت حمایت کامل از کارگران موصوف مبادرت به تصویب قانون بیمه های تامین اجتماعی کارگران ساختمانی در تاریخ 9/8/1386 نموده است. در قانون مزبور پوشش بیمه ای و استفاده از مزایای آن از جمله بازنشستگی پیش بینی خاصی در نظر گرفته شده است در این ارتباط در ماده 10 قانون مزبور تصریح گردیده که مشمولان قانون مزبور در صورت دارا بودن یکی از شرایط زیر می توانند درخواست بازنشستگی نمایند :
1- داشتن حداقل سابقه مقرر در قانون تامین اجتماعی و شصت سال تمام سن.
2- داشتن سی و پنج سال کامل سابقه پرداخت حق بیمه.
از آنجایی که در قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی (مصوب 21/8/1352) صرفاً حادثه ناشی از کارگران پیش بینی شده بود، لذا قانونگذار جهت حمایت کامل از کارگران ساختمانی، بازنشستگی آنها را نیز پیش بینی و در خصوص این گروه از بیمه شدگان قانون خاصی وضع نموده که بر اساس آن چنانچه افراد مشمول دارای شرایط یاد شده باشند، می توانند از بازنشستگی بهره مند گردند.
طبق بررسی های بعمل آمده، مشارالیه تا پایان خرداد 1393 دارای 9272 روز (25 سال و 5 ماه) سابقه پرداخت حق بیمه بوده که مدت 3242 روز از آن در مشاغل سخت و زیان آور می باشد (معادل 4 سال و 5 ماه سنوات ارفاقی به آن تعلق می گیرد) لذا با توجه به مجموع سابقه اصلی و ارفاقی به میزان 10893 روز، به حد نصاب لازم یعنی داشتن 35 سال کامل سابقه پرداخت حق بیمه نمی رسد و همچنین فاقد شصت سال تمام سن می باشد. لذا در حال حاضر نمی تواند از مزایای بازنشستگی وفق قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی مصوب 9/8/1386 مجلس شورای اسلامی بهره مند گردد.
3- با عنایت به اینکه ماده 10 قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی، در مقام بیان شرایط بازنشستگی مشمولان قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی طی دو بند موارد را احصاء نموده و در مواردی که مشمولان این قانون بر اساس مقررات عام تامین اجتماعی از مزایای تامین اجتماعی برخوردار می باشند در تبصره ماده مذکور و همچنین ماده 11 قانون مزبور مشخص و تعیین گردیده و بازنشستگی جزء موارد ذکر شده در آن نمی باشد. همچنین با توجه به ماده یک قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی که تاکید بر بیمه شدن کارگران ساختمانی به ترتیب مندرج در قانون مذکور داشته و نیز در ماده 4 قانون مزبور که حمایتها و مزایای قانون مزبور در آن احصاء گردیده، عبارتند از الف: حوادث و بیماریها ب: غرامت دستمزد ج: ازکارافتادگی د: بازنشستگی هـ: فوت بنابراین بازنشستگی مشمولین قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی در موارد مشخص شده در ماده 10 قانون موصوف امکان پذیر می باشد لیکن ادعای شاکی مبنی بر استفاده از تبصره 1 ماده 76 با لحاظ مراتب فوق میسور نمی باشد. زیرا شاکی محترم می بایست ضمن استفاده از سنوات ارفاقی مشاغل سخت و زیان آور، شرایط مقرر در ماده 10 قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی مصوب 9/8/1386 را نیز دارا باشد. در حالیکه وی فاقد شرایط قانون مزبور می باشد.
4- شاکی محترم در بخش موضوع شکایت و خواسته، تقاضای ابطال بند د بخشنامه شماره 7 معاون فنی و درآمد را نموده، لیکن در متن دادخواست توضیحی در خصوص دلایل درخواست ابطال، ارایه ننموده است. علی ایحال بند (د) مورد نظر شاکی، شرایط بازنشستگی مشمولان قانون مزبور را تصریح نموده که عیناً متن آن منطبق با ماده 10 قانون بیمه اجتماعی کارگران می باشد و از این حیث خواسته شاکی قابل رد می باشد.
5- شاکی محترم در همان بخش موضوع شکایت و خواسته : تقاضای ابطال تبصره 3 ماده 76 قانون تامین اجتماعی را نموده، که در این خصوص نیز در متن دادخواست به آن اشاره ننموده و دلایل خود را مبنی بر ابطال تبصره 3 ماده 76 عنوان ننموده است، در این خصوص نیز لازم به توضیح است که موضوع مطروحه با عنایت به مواد 10، 11 و 12 قانون دیوان عدالت اداری در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری نبوده و آن مرجع محترم درا ین خصوص فارغ از رسیدگی می باشد.
ضمناً، تبصره 3 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مربوط به مقررات عام تامین اجتماعی است و ارتباطی به مشمولان قانون بیمه های اجتماعی و کارگران ساختمانی ندارد زیرا چنانچه مشمولان قانون مزبور بخواهند از مقررات عام تامین اجتماعی جهت استفاده از مزایای آن بهره مند شوند این امر در تبصره ماده 10 قانون مزبور و همچنین ماده 11 قانون موصوف مشخص گردیده و بازنشستگی جزء موارد ذکر شده آن نمی باشد.
با عنایت به مراتب معروضه و اینکه ادعای شاکی در خصوص موارد مطروحه بلادلیل بوده و بخشنامه معترض عنه منطبق با قانون و مقررات جاری تنظیم و به مرحله اجراء درآمده است. لذا تقاضای رسیدگی و رد شکایت مطروحه مورد استدعاست."
در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت داری مصوب سال 1392 پرونده به هیات تخصصی بیمه، کار و تامین اجتماعی ارجاع می شود و هیات مذکور به موجب دادنامه شماره 92 – 16/5/1396 بند «د» از بخشنامه شماره 7 معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی را قابل ابطال تشخیص نداد و رای به رد شکایت صادر کرد رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.
رسیدگی به تقاضای ابطال تبصره 3 ماده 76 قانون تامین اجتماعی در دستور کار هیات عمومی قرار گرفت. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 11/7/1396 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
مطابق بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می شود، از جمله صلاحیت ها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. نظربه اینکه درخواست ابطال قوانین از صلاحیت ها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شرح مقرر در بند 1 ماده 12 قانون یاد شده خارج است بنابراین تقاضای ابطال بند 3 ماده 76 قانون تامین اجتماعی قابل رسیدگی و اتخاذ تصمیم در هیات عمومی نیست.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
