بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 566
تاریخ دادنامه: 14/6/1396
کلاسه پرونده: 91/347
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای مسعود فریدنی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ردیف 16 از گروه شش شغلی (تعرفه عوارض کسب و پیشه ماهانه شهریار) مصوب 6/11/1389 شورای اسلامی شهر شهریار از تاریخ تصویب
گردش کار : شاکی به موجب دادخواستی ابطال ردیف 16 از گروه شش شغلی (تعرفه عوارض کسب و پیشه ماهانه شهریار) مصوب 6/11/1389 شورای اسلامی شهر شهریار از تاریخ تصویب را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"با اهداء سلام وتحیت
احتراماً، به استحضار می رساند: اینجانب شاکی فوق برابر مدارک تقدیمی دارای پروانه وکالت دادگستری به شماره 13564 از کانون وکلای دادگستری مرکز جهت فعالیت وکالتی در شهرستان شهریار می باشم و نیز مالک قانونی تمامیت پلاک ثبیت 16372/47 یعنی دفتر محل اشتغال به آدرس فوق می باشم. با این حال شهرداری طرف شکایت به استناد مصوبه مورد اعتراض طی دو سال اخیر بالاجبار مبالغی را تحت عنوان عوارض کسب و پیشه با این تلقی نادرست که وکیل دادگستری و حرفه وکالت مشمول قانون نظام صنفی و در شمار اصناف موضوع قانون اخیر می باشند، از بنده دریافت نموده است. لذا بر اساس ادله و مستندات قانونی ذیل ابطال قسمت مورد اعتراض مصوبه مذکور را که اخذ عوارض کسب و پیشه از وکلا را تجویز نموده خواستارم.
1- تعاریفی که مواد 9 و 8 و 2 قانون نظام صنفی مصوب 24/12/1382 به ترتیب از فرد صنفی مجمع امور صنفی و شورای اصناف کشور ارایه نموده اند به هیچ عنوان مشاغلی مانند وکالت دادگستری را شامل نمی شود. چون اولاً وفق تبصره ماده 2 قانون مذکور: «صنوفی که قانون خاص دارند، از شمول این قانون مستثنی هستند.» و وکلاء دادگستری تابع و مشمول قوانین شکلی و ماهوی مفصلی مانند قانون وکالت سال 1351، قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری مصوب 17/1/1376 و امثالهم می باشند که برابر آنها کانون وکلای ذی صلاح بر نحوه برگزاری آزمون، صدور پروانه وکالت، تخلفات شغلی و انضباطی و سایر مسایل مربوطه نظارت مستمر دارد. به نحوی که حیطه ای جهت دخالت مرجع دیگری مانند مراجع پیش بینی شده در قانون نظام صنفی باقی نمی ماند و سابقاً قانونگذار در تبصره ماده 2 قانون نظام صنفی سال 1359 صراحتاً شاغل خارج از شمول قانون مزبور از جمله وکالت دادگستری را برشمرده بود ولیکن در حال حاضر نیز بداهت خروج وکلا از شمول قانون نظام صفنی به حدی آشکار و بدیهی بوده که قانونگذار خود را از تصریح به مصادیق تبصره ماده 2 قانون نظام صنفی فعلی (مصوب 1382) مستغنی دانسته، چون قانونگذار حکیم است و مرتکب لغو نمی شود و چنانچه در مانحن فیه مشاغلی مانند وکالت دادگستری را مصداق تبصره مزبور ندانیم، تقریباً نمونه ای در عالم خارج برای تبصره مورد اشاره باقی نمی ماند و در هر حال توجهاً به تصریح تبصره به وصف خاص مشاغل مورد نظر از این حیث که دارای قوانین خاص باشند و انطباق و اتصاف وکیل دادگستری به این وصف متمایز کننده از مشاغل دیگر به لحاظ دارا بودن قوانین اختصاصی، هرگونه تفسیر مخالفی را باید اجتهاد در مقابل نص تلقی نمود که به اجماع فقهای عظام و حقوقدانان شهیر محکوم به رد است. ثانیاً: وکالت دادگستری نه تنها شغل تجارتی نیست بلکه ماهیتاً و بالذات کاسبی و پیشه وری محسوب نمی گردد و اینکه وکیل در ازای ارایه مشاوره حقوقی و قبول وکالت در دعاوی، حق الوکاله دریافت می نماید، در وصف ذاتی آن که همانا ارایه خدمات قضایی و مساعدت در اجرای عدالت است، تغییری نخواهد داد.
2- طبق رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور تحت شماره 607-20/6/1375 به لحاظ آن که وکالت از مشاغل احصاء شده در ماده 2 قانون تجارت نبوده و در عوض از مصادیق تبصره ماده 2 قانون نظام صنفی بوده است از پرداخت عوارض کسب و پیشه معاف شده است.
3- بر اساس ملاک رای شماره 409-11/6/1386 هیات عمومی دیوان عدالت اداری باید پذیرفت چون وکلا دارای قانون خاص راجع به نحوه پذیرش، صدور و تمدید پروانه و … هستند. از شمول قانون نظام صنفی خارج می باشند. وقتی موسسه حمل و نقل به لحاظ دارا بودن قوانین خاص محدود و معدود از شمول قانون یاد شده خارج گردد به طریق اولی وکالت دادگستری نیز که قوانین مرتبط با آن بخش و قسمت عمده ای از مجموعه قوانین حقوقی را تشکیل می دهد، مشمول قانون نظام صنفی نخواهد بود.
4- عملی نبودن و موضوعیت نداشتن بسیاری از مقررات و آیین نامه های قانون نظام صنفی از جمله ماده 13 قانون مذکور و آیین نامه اجرایی تبصره 1 ماده مذکور مصوب 8/5/1383 نسبت به وکلای دادگستری نیز اماره ای است بر اینکه وکیل دادگستری از مصادیق تبصره ماده 2 قانون یاد شده می باشد. مقررات فوق بیشتر راجع به شغلهایی مانند آرایشگری و میوه فروشی قابل اعمال است نه وکالت دادگستری و سردفتری و مانند آن.
5- به استناد ذیل تبصره بند 24 ماده 55 قانون شهرداری چون دفتر محل اشتغال، ملکی بنده است محل کسب و پیشه تلقی نمی شود و چون بنابر قاعده التزام به شیء حاوی التزام به لوازم آن نیز هست نهایتاً اخذ عوارض کسب و پیشه از محلی که محل کسب و پیشه نیست، خلاف قانون است.
6- استناد شورای شهر به بند 16 ماده 71 و ماده 77 قانون تشکیلات و وظایف شورای اسلامی کشور نیز در جهت وجاهت بخشیدن به قسمت مورد اعتراض مصوبه صحیح نیست چون اولاً: طبق صریح اصل 51 قانون اساسی «هیچ نوع مالیات وضع نمی شود مگر به موجب قانون» و برابر ماده 1 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب 22/10/1382 که به قانون تجمیع عوارض موسوم و مصطلح گردیده، از ابتدای سال 1382 برقراری و دریافت هرگونه وجوه و عوارض اعم از ملی و محلی باید به موجب این قانون انجام پذیرد و کلیه قوانین مغایر لغو گردیده است. لذا عموم و اطلاق ماده اخیراً که موخر بر قانون تشکیلات و وظایف شوراهاست، بر قانون مزبور حاکمیت و ترجیح دارد. ثانیاً: طبق بند 9 اصل سوم قانون اساسی یکی از وظایف دولت به معنای عام آن «رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی است.» در حالی که الزام وکیل دادگستری به پرداخت دو فقره عوارض و مالیات که عنواناً متفاوت ولیکن ماهیتاً واحد تلقی می شود، ملازمه با قیام و مخالفت آشکار با بند مذکور دارد. واقعاً چه وجه رجحانی بر شغل قصابی نسبت به وکالت دادگستری متصور است که شغل قصابی تنها عوارض کسب و پیشه را بپردازد و وکیل هم عوارض مذکور را بپردازد و هم مالیات شغلی و سهم تعاون وحق عضویت سالیانه را؟! مسلم است که مقنن چنین وضعی را اراده نکرده بلکه متشاکیان با تصویب تعرفه ای خلاف قانون با خروج از اختیارات قانونی و بدون اذن قانونگذار رویه ای غیر منطقی و غیر قانونی را نسبت به وکلا و سایر مشاغل مستثنی از قانون نظام صنفی در پیش گرفته اند. لذا الزام وکلای دادگستری به پرداخت عوارض کسب و پیشه را مغایر قوانین استنادی بالا دانسته و نتیجتاً ابطال قسمت مورد اعتراض به شرح مندرج در ردیف شکایت که دلالت بر اخذ عوارض مذکور از وکلا را دارد از تاریخ تصویب و نیز تصدیق ورود خسارت را به استناد اصول عالیه 173 و 170 قانون اساسی و مواد 38 و 20 و 14 قانون دیوان عدالت اداری تقاضا دارم."
شاکی به موجب لایحه شماره 347/91/هـ-3/5/1391 اعلام کرده است که:
" ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام وتحیت احتراماً اینجانب «مسعود فریدنی» شاکی پرونده کلاسه هـ/91/347 به عرض می رسانم:
1- متعاقب تماس تلفنی کارمندان دفتر هیات راجع به اینکه متشاکیان بدون تعرض به تصویب و اجرای مصوبه مورد اعتراض و مورد تقاضای ابطال با عنوان «تعرفه عوارض کسب و پیشه ماهیانه شهریار مصوب 6/11/1389» تصویر مصوبه شماره 469-28/10/1390 را ضمیمه لایحه دفاعیه نموده اند و ظاهراً شهرداری و شورای شهر شهریار هر ساله از حیث مبلغ عوارض موضوع مصوبات فوق تغییراتی در عوارض ایجاد و اساساً ضمن تشکیل جلسه طبق آنچه از مصوبه ابرازی توسط متشاکیان ارایه شده، مصوبه سالیانه جدیدی وضع می نمایند.
2- با توجه به عدم تعرض متشاکیان به مصوبه مندرج در دادخواست که مورخ 6/11/1389 می باشد و ابراز مصوبه سال 1390 بدین وسیله پس از هماهنگی و کسب نظر عوامل دفتر از مدیرکل بدین وسیله علاوه بر آنچه در دادخواست قید شده از آنجا که تنها تاریخ تعرفه مصوب و مبلغ عوارض تغییر پیدا کرده و طبق 2 فقره فیش مربوط به عوارض سال 1389 و 1390 که ضمیمه دادخواست شده مبنای دریافت عوارض مورد اعتراض دو مصوبه ای می باشد که هر دو در ردیف 16 از گروه 6 شغلی خود وکلا را مکلف به پرداخت عوارض کسب و پیشه نموده اند النهایه (ابطال و الغاء ردیف 16 از گروه 6 شغلی تعرفه عوارض کسب و پیشه ماهیانه شهریار مصوب جلسه مورخ 469-28/10/1390 شورای اسلامی شهر شهریار را از تاریخ تصویب) نیز خواستارم چون متشاکیان تلویحاً با عدم تعرض به مصوبه سال 1389 تصویب و صدور آن را تایید و طبق اقدام بعدی خود یعنی ضمیمه نمودن مصوبه سال 1390 منشا اخذ عوارض غیر قانونی از وکلا را به عنوان عوارض کسب و پیشه اعلام نموده اند. ضمناً ابطال ردیف 16 از گروه 6 شغلی مصوبات مورد اعتراض سالهای 1389 و 1390 از تاریخ تصویب صرفاً در خصوص وکلای دادگستری مورد تقاضاست."
متن تعرفه در قسمت مورد اعتراض به قرار زیر است:
" تعرفه عوارض کسب و پیشه ماهیانه شهریار گروه شش (خدمات عمومی و پزشکی
|
ردیف |
عناوین شغل |
قیمت پایه (ریال |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16 |
دفاتر حسابرسی مالی، دفاتر حقوقی و وکالت |
000/35 |
|
|
|
|
|
|
|
|
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شهر شهریار به موجب لایحه شماره 1379-29/4/1391 توضیح داده است که:
" رییس محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام
احتراماً، بازگشت به پرونده شماره 9009980900004568 تحت کلاسه 91/347-30/3/1391 منضم به دادخواست ضمایم آقای مسعود فریدنی با خواسته ابطال مصوبه مورخ 6/11/1389 شورای اسلامی شهر شهریار اینک در موعد قانونی مبادرت به پاسخ گویی نموده و به استحضار می رساند: طبق ماده 2 قانون نظام صنفی کشور هر شخص حقیقی یا حقوقی که مبادرت به انجام خدمات نماید فرد صنفی تلقی می شود و طبق تبصره قانون فوق الذکر «صنوفی که قانون خاص دارند از شمول این قانون مستثنی هستند» بنابراین:
1- انجام وکالت از حوق صنف ارایه دهندگان خدمات خارج نیست، کما اینکه خواهان خود نیز در سطر آخر بند 1 درخواست خود تاکید نموده، خدمات قضایی را در جهت تحقق عدالت عهده دار می باشد.
2- عدم شمول قانون نظام صنفی به معنی خروج از حوزه صنف خاص نمی باشد و امکان اعتراض به تلقی ایشان به عنوان صنف نیست، زیرا تبصره ماده 2 قانون نظام صنفی که بارها نامبرده بدان استناد وحتی وکالت را از مصادیق این تبصره قلمداد (بند 2 اظهارات ایشان)، تاکید نموده است که صنوفی که قانون خاص دارند از شمول این قانون مستثنی هستند. لذا مصداق این تبصره بودن دو معنا دارد:
الف) به هر حال صنف هستند ب) از شمول قانون نظام صنفی مستثنی می باشند.
3- مبنای وضع عوارض مربوطه قانون نظام صنفی نیست که با تحلیل و توجیه فوق مبتنی بر عدم شمول قانون مذکور بر صنف وکلا وضع عوارض، زیر سوال رود و مخدوش گردد به عبارت دیگر مبنای وضع عوارض مورد نظر قانون نظام صنفی نمی باشد.
همچنین عنوان عوارض مذکور در تعرفه عوارض مصوب شهرداری عوارض صنفی نبوده بلکه عوارض شغلی است که قبلاً (از سال 1382) بر مبنای تبصره 1 ماده 5 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه موسوم به قانون تجمیع عوارض وضع گردیده و اینک از سال 1387 با لغو قانون مذکور و جایگزینی قانون مالیات بر ارزش افزوده مستند به تبصره 1 ماده 50 قانون مذکور و طی پروسه قانونی مرتبط تصویب و لازم الاجرا گردیده است علیهذا:
1- اصرار به عنوان عوارض صنفی وتحلیل در این راستا جهت رد عوارض اصراری نامرتبط است زیرا اساساً عنوان عوارض، عوارض شغلی است نه عوارض صنفی.
2- مبنای وضع عوارض بر خلاف آنچه ایشان خواسته اند با استناد به اصل 51 قانون اساسی مطرح نمایند قانون است. (قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران) بند 16 ماده 71 و ماده 77 قانون مالیات بر ارزش افزوده (تبصره 1 ماده 50) مصوب سال 1387 هستند که قانون اخیر موخر بر تمام قوانین مورد استناد ایشان است.
3- خواهان اصرار نموده که وضع همزمان عوارض و مالیات بر یک مبنا، خلاف مقصود مقنن است کما اینکه بنا بر اظهار نظر ایشان صنـف قصاب اگـر عـوارض کسب مـی دهد نباید مالیات بـر درآمد پرداخت نماید یا برعکس، ظاهرا اطلاعات ایشان از قوانین کافی نیست. چون طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده عوارض در حق شهرداری قابل پرداخت است و مالیات در حق دولت.
همچنین کلیه اشخاص با استناد به مواد 16 و 38 قانون مالیات بر ارزش افزوده ( و در پاره ای از موارد قانون مالیاتهای مستقیم) مالیات و عوارض را همزمان در حق دولت و شهرداری می پردازند. در ثانی کلیه اشخاصی که در شهر زندگی می کنند و از خدمات شهری بهره مند می باشند باید در پرداخت هزینه زندگی شهری و بهبود سیمای شهر سهیم باشند. بنابراین منطقاً دلیلی بر استثنای شغل وکلا از صنوف وگروه آرایشگران و قصابان که در این شهر زندگی می نمایند و کسب درآمد می کنند نیست و همه شهروندان متناسب با فعالیت خود بایستی با اقبال به فرهنگ شرکت در اداره امور شهر مسیولانه شرایط زندگی شهری را پذیرا باشند. مضافاً بر اینکه تبصره ماده 181 قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران همچنان قایل به اصالت و اقتدار این اصل است که علی الاصول دولت را نیز از معافیت از پرداخت عوارض به شهرداری مستثنی نکرده است و هرگونه معافیت از پرداخت عوارض به شهرداریها را لغو نموده است. لذا با عنایت به مراتب فوق خواهشمند است دستور فرمایید اقدام لازم را معمول دارند."
متعاقباً شاکی در جهت تکمیل دادخواست تقدیمی و رد مفاد لایحه ابرازی طرف شکایت به موجب لایحه شماره هـ/91/347-7/5/1391 اعلام کرده است که:
" مستند اخذ عوارض کسب و پیشه از وکلای دادگستری تبصره 1 ماده ۵0 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 13۸۷ و بند ۱۵ ماده ۷۱ و ماده ۷۷ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهاست. در حالی که استناد به مواد فوق با وجود احکام قانونی ذیل و آرای وحدت رویه استنادی در دادخواست و نیز آرای مندرج در این لایحه توجیه کننده قانونی بودن مصوبات مورد اعتراض نخواهد بود زیرا:
1- هر چند قانون تجمیع عوارض به تصریح ماده ۵۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده الغاء شده است. ولیکن مفاد قانون اخیر نیز بیانگر منویات سابق قانوگذار مندرج در قانون منسوخه تجمیع عوارض است چرا که به حکم ماده ۵۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده «برقراری و دریافت هرگونه مالیات غیر مستقیم و عوارض دیگر از تولیدکنندگان و واردکنندگان و ارایه کنندگان کالاها و ارایه کنندگان خدمات ممنوع می باشد.» و از توجه به عبارت ( هر گونه مالیات غیر مستقیم و عوارض دیگر) مستفاد می گردد که موارد اخذ مالیات غیر مستقیم و عوارض احصاء شده و ممنوعیت مذکور شامل تمام ارکان دولت و شهرداریها و شوراهای شهر خواهد بود.
۲- با توجه به لحن ماده ۵۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده و اصل ۵۱ قانون اساسی در حال حاضر نمی توان به مفهوم مخالف قسمت اول ماده ۵ قانون مالیات بر ارزش افزوده حجیت داد چون اعتبار دادن به این معنا، ملازمه با نقض احکام استنادی بالا دارد. به نظر می رسد شهرداری و شورای شهر صرفاً در موارد منصوصی مانند عوارض نوسازی و عمران شهری و عوارض تابلو های منصوب در معابر مجاز به اخذ عوارض می باشند و وکلای دادگستری هر ساله مبالغ قابل توجهی بابت آنچه متشاکیان بدان «عوارض شغلی» اطلاق نموده اند به صندوق حمایت کانون وکلا و حسابداری دادگستری می پردازند و مالیات موضوع قانون مالیاتهای مستقیم را با تشکیل پرونده در حوزه مالیاتی ذیصلاح تودیع می نمایند و به خلاف مدعای متشاکیان بنده عوارض نوسازی و نیز عوارض تابلوی منصوب در پیاده رو را همواره به حساب شهرداری واریز نموده ام. ضمن آن که برابر آنچه در قبوض تقدیمی آمده، عبارت عوارض کسب و پیشه منظور نظر متشاکیان بوده است و در هر صورت چون وکلا مالیات بر درآمد را به اداره دارایی و عوارض شغلی را به کانون وکلای متبوع و حسابداری دادگستری می پردازند و این پرداختها، عوض خدماتی مانند تمدید پروانه و ابطال تمبر بر وکالتنامه و پذیرفتن وکیل در دادرسیها می باشد در حالی که شهرداری در ازای تداوم حرفه وکالت، خدمتی به وکیل ارایه نمی نماید تا عوارض شغلی از او دریافت بدارد و اخذ هر گونه وجه به طور مضاعف تحت هر عنوان موجه نبوده و خلاف اصل برایت است.
０- طبق ماده80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراها مصوبات شورا نباید مخالف قوانین و مقررات عمومی باشد و وفق مسلمات حقوق اداری،
１- مراجع اداری و شوراها تنها در صورت اذن قانونگذار یا ماذون از قبل او مجاز به وضع تکلیف برای اشخاص می باشند. در مانحن فیه با وجود مواد استنادی فوق نمی توان چنین جوازی از تبصره 1 ماده قانون مالیات بر ارزش افزوده استنتاج کرد. از طرفی چون وکلا دارای صنف خاصی به نام کانون وکلا و قوانین ویژه ای می باشند به استناد تبصره ذیل ماده ۲ قانون نظام صنفی مشمول قانون اخیر نیز نخواهند بود و حتی اگر مشاغلی که عرفاً بدانها کاسبی گفته می شود به زعم متشاکیان باید به شهرداری عوارض شغلی بپردازند، به لحاظ منفک بودن حرفه وکالت از اصناف موضوع قانون نظام صنفی و تادیه وجوهی توسط وکیل دادگستری به صندوق حمایت وکلا و دادگستری بابت حق عضویت سالانه، حق تعاون، تمدید پروانه و ابطال تمبر که مترادف است با آنچه مشاغل مشمول قانون نظام صنفی به شهرداری می پردازند، النهایه مبنایی قانونی و منطقی برای اخذ وجه تحت عنوان عوارض کسب و پیشه ( برابر آنچه در فیشهای پیوست دادخواست آمده) یا عوارض مضاعفی ذیل عنوان عوارض شغلی (در حالی که پرسنل شهرداری سابقاً از این تعبیر استفاده نکرده اند!) متصور نمی باشد و شایسته نیست شهرداری از اقتداری که قانون و حکومت به وی اعطاء نموده بر خلاف حقوق اشخاص استفاده نماید. آن هیات علاوه بر آرای استنادی در دادخواست ضمن آرای ۳۶۱ – ۸۲/۹/۹ و ۱۱۳ – 16/3/1390 نظر بر محدود بودن موارد اخذ عوارض و در رای وحدت رویه دیگری به شماره ۱۰۸ – ۶۸/۱۱/۲۶ بر ممنوعیت اخذ عوارض از وکلا توسط شهرداری به غیر از موارد منصوص حکم نموده است. لذا در نهایت ابطال و الغاء ردیف ۱۶ از گروه ۶ شغلی تعرفه عوارض کسب و پیشه ماهیانه شهریار مصوب ۸۹/۱۱/۶ و 469-28/10/1390 را صرفاً در خصوص وکلای دادگستری از تاریخ تصویب مصوبات مذکور ضمن تصدیق ورود خسارت ناشی از پرداخت بلاجهت وجوه مندرج در فیشهای تقدیمی را تقاضا دارم. "
شاکی همچنین به موجب لایحه شماره 91/347-18/6/1391 اعلام کرده است که :
" با سلام احتراماً اینجانب «مسعود فریدنی »در خصوص پرونده کلاسه ه/91/347 به استحضار می رسانم بر خلاف آنچه متشاکیان وانمود نموده اند، بنده همواره عوارض موضوع قانون نوسازی و عمران شهری و عوارض مربوط به نصب تابلو در معبر را تادیه نموده ام. ولی بنا بر مستندات قانونی مندرج در دادخواست و لوایح تقدیمی از حیث آن که شهرداری مانند کسبه و مشمولین قانون نظام صنفی در قبال وکیل دادگستری خدمتی ارایه نمی کند که عوض آن را دریافت بدارد، مستند دریافت عوارض را که متشاکیان طی لوایح دفاعیه موجود در پرونده آن را مصوبه شماره ۴۶۹ – ۱۳۹۰/۱۰/۲۸ اعلام داشته اند خلاف قانون می دانم. چرا که صدور پروانه وکالت و تمدید آن و نظارت انتظامی و شغلی بر وکلا که مسلماً مستلزم صرف هزینه و به کار گرفتن نیروهای مختلف در کانون و حتی دادگستری می باشد بر عهده کانون وکلا و دادگستری است و بنده نیز مانند همکاران دیگر عوض این خدمات را در موقع تمدید پروانه و نیز بابت حق عضویت سالانه و بهای تمبر در حق کانون و دادگستری تودیع می نمایم و شایسته نیست متشاکیان علاوه بر رویه ناصواب خویش، اینجانب را که در مقام دادخواهی بر آمده ام متهم به قانون گریزی نمایند. اما غرض از ارایه این لایحه آن است که چون به استناد تبصره 1 ماده ۵۱ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوبه فوق برای اجرا در سال بعد یعنی سال 13۹۱ وضع شده و عوارض سال 13۹۰ نیز وفق قبوض منضم به دادخواست بر اساس مصوبه مورخ 6/11/1389 وصول شده، پس به لحاظ خاتمه نیافتن سال 13۹۱ وصول نشدن عوارض سال مذکور و اینکه تنها در صورتی عوارض سال 13۹۰ قابل استرداد است که مستند آن یعنی مصوبه اخیر الذکر باطل شود و ورود آن هیات به ماهیت امر از این حیث لازم است چون بنا بر قاعده، امر باطل مانند معدوم است و اعلام نظر دیـوان مبنی بـر بطلان مصوبات جنبـه کشفی و حـاکی از بی اثر بودن از بدو امر می نماید خلاصه آن کـه ابطال ردیف ۱۶ از گـروه شش شغلی هر دو مصوبـه مورد ادعـاست و از این جهت نیز بر دادخواست تقدیمی خدشه ای وارد نمی باشد. لذا در نهایت رسیدگی به شکایت را برابر دادخواست و لوایح اصلاحی و تکمیلی تقدیمی در خواست دارم."
در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، پرونده به هیات تخصصی عمران، شهرسازی و اسناد دیوان عدالت اداری ارجاع می شود. هیات مذکور در خصوص خواسته ابطال تجویز عوارض بهای خدمات از دفاتر وکلاء بند 16 از مصوبه 28/10/1390 شورای اسلامی شهر شهریار به استناد مواد 12 و 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 83-20/5/1395 به شرح زیر رای به رد شکایت صادر می کند.
"رای هیات تخصصی
طبق بند 16 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاستهای عمومی دولت که از سوی وزارت کشور اعلام می شود از جمله وظایف و مسیولیتهای شورای اسلامی شهرها محسوب شده و در تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387 وضع عوارض محلی جدید که تکلیف آنها در این قانون مشخص نشده باشد، با رعایت مقررات مربوطه تجویز شده است و با توجه به رای شماره 561 و 560-8/12/1390 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تجویز عوارض و بهای خدمات از دفاتر وکلا بند 16 از مصوبه 28/10/1390 شورای اسلامی شهر شهریار مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات نبوده و به استناد مواد 12 و 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رای به رد شکایت صادر می شود. این رای ظرف 20 روز از تاریخ صدور از سوی رییس محترم دیوان عدالت اداری و یا 10 نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است."
در فرجه مقرر در ماده 84 قانون پیش گفته، ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری به موجب لایحه ای که به شماره 200/97553/211/9000-17/6/1395 ثبت دبیرخانه حوزه ریاست دیوان عدالت اداری شده است به رای مذکور اعتراض می کنند.
مفاد لایحه مذکور به قرار زیر است:
"ریاست محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً بدین وسیله به استحضار می رسانیم: دادنامه شماره 83-3/6/1395 هیات تخصصی عمران، شهرسازی و اسناد از جهات مختلف مغایر با قانون و آراء متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری می باشد. امضاء کنندگان ذیل با توجه به دلایل ذیل، تقاضای اعمال مقررات بند ب ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به محضرتان تقدیم می نماییم.
1- به صراحت بند 24 ماده 55 قانون شهرداریها، مشاغلی که محل کسب و پیشه و تجارت محسوب شده اند احصاء شده اند از جمله این مشاغل، مطب پزشکان و دفاتر وکلاء می باشد.
2- هیات عمومی دیوان عدالت اداری در دادنامه های شماره 872-18/12/1387 و 27-19/1/1392 و 262-9/5/1391 و 108-26/11/1368 همواره با تاکید بر اینکه «… مطب پزشکان و دفاتر وکلا که برای عرضه خدمات علمی و تخصصی و پزشکی و معالجه بیماران و مشاوره حقوقی توسط مالک دایر می گردد، محل کسب و پیشه یا تجارت محسوب نمی گردد…» لذا مبادرت به ابطال مصوبات شورای شهر مشهد و مصوبه کمیسیون ماده 5 شورای عالی شهرسازی و معماری قزوین و نیز بخشنامه مدیرکل شهرسازی و معماری شهرداری تهران کرده است.
3- علی الاصول آراء صادره در هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای تمامی قضات دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری سراسر کشور لازم الاتباع است می باشد و آراء صادره از کمیسیونهای تخصصی نباید با آراء هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تعارض باشد.
4- هیات عمومی دیوان عالی کشور در آراء شماره 607-3/8/1375 و 576-25/7/1371 صراحتاً اعلام نموده است که « … مطب پزشکان و دفاتر وکلا که برای عرضه خدمات علمی و تخصصی و پزشکی و معالجه بیماران و مشاوره حقوقی مورد استفاده واقع می شود، محل کسب و پیشه و یا تجارت محسوب نمی گردد…»
با توجه به مراتب فوق استدعای طرح مجدد موضوع در هیات عمومی دیوان عدالت اداری داریم، تا نسبت به اصلاح رای مذکور و یا هر گونه تصمیم جدید هیات عمومی، موجب ایجاد رویه واحد در خصوص موضوع معنونه، در شعب و سایر دستگاههای اجرایی سراسر کشور بشود."
پرونده در راستای رسیدگی در دستور کار هیات عمومی قرار می گیرد. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 14/6/1396 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
مطابق حکم تبصره ذیل بند 24 ماده 55 قانون شهرداری، دایر کردن دفتر وکالت به وسیله مالک استفاده تجاری محسوب نمی شود و بر اساس رای شماره 607-20/6/1375 هیات عمومی دیوان عالی کشور، دفتر وکالت محلی است برای پذیرایی موکلین و تنظیم امور وکالتی که در واقع به اعتبار شخص وکیل اداره می شود نه به اعتبار محل کار و از مصادیق محل کسب و پیشه و تجارت محسوب نمی گردد به علاوه مطابق ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 17/2/1387، برقراری هرگونه عوارض و سایر وجوه برای ارایه خدمات که در قانون مذکور تکلیف مالیات و عوارض آن مشخص شده و برقراری عوارض به درآمدهای ماخذ محاسبه مالیات ممنوع شده است. در بند الف ماده 38 قانون مورد بحث، نرخ عوارض ارایه خدمات معین شده، همچنین طبق ماده 52 همین قانون دریافت هرگونه عوارض دیگر از ارایه دهندگان خدمت منع شده است، بنابراین رای شماره 83-30/5/1395 هیات تخصصی عمران، شهرسازی و اسناد دیوان عدالت اداری که بـدون توجـه و رعایت مـوازین مـوصوف، شکایت از بنـد 16 تعرفـه عـوارض کسب و پیشه در مـورد دفاتر حقوقی و وکالت از تعرفه عوارض محلی سال 1391 شورای اسلامی شهر شهریار را رد کرده است نقض و در نتیجه بند 16 تعرفه مورد شکایت، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار مرجع وضع تشخیص می شود و به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می گردد.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
