بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه : 563
تاریخ دادنامه: 14/6/1396
کلاسه پرونده: 90/198
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: بانک پارسیان با مدیریت آقای علی سلیمانی و وکالت خانم لیلا باقری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبات شماره های 6055/2/ش-11/11/1384، 6095/2/ش-18/12/1384 و 3168/3/ش-29/6/1386 شورای اسلامی شهر مشهد
گردش کار : خانم لیلا باقری به وکالت از بانک پارسیان به موجب دادخواستی ابطال مصوبات فوق الذکر در خصوص وضع عوارض کسب و پیشه، نصب تابلو و تعیین بهای خدمات تغییر کاربریها را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
احتراماً به وکالت از بانک پارسیان به استحضار می رساند: شورای اسلامی شهر مشهد در سال 1384 مبادرت به وضع عوارض تابلو و کسب و پیشه و همچنین تعیین بهای خدمات تغییر کاربری ها و افزایش تراکم نمود و کمیسیون ماده 77 شهرداری نیز مستنداً به مصوبات مذکور به شرح ذیل اتخاذ تصمیم نمود. اولاً: طی رای شماره 861/33-5/7/1389 شعبه احمد آباد بانک پارسیان را ملزم به پرداخت مبلغ 698/556/91 ریال بابت عوارض تابلو و طی رای شماره 2052/33ک-16/8/1389 شعبه بلوار جانباز را محکوم به پرداخت مبلغ 800/860/14 ریال بابت عوارض تابلو نمود و مصوبه استنادی کمیسیون ماده 77، مصوبه شماره 6055/2/ش-11/11/1384 بوده است. ثانیاً: بر اساس مصوبه شماره 6095/2-18/12/1384 نیز بلوار جانباز ملزم به پرداخت 000/500/10 ریال بابت عوارض کسب و پیشه شده است. ثالثاً: کمیسیون ماده 100 شهرداری نیز مستنداً به مصوبه شماره 3168/3ش-29/6/1356 و علیرغم اینکه نوع کاربری شعبه بلوار جانباز بانک پارسیان، تجاری بوده، لیکن کمیسیون مربوط به لحاظ تغییر کاربری از تجاری به بانک، رایی دایر بر تعطیلی شعبه بانک صادر که البته در نتیجه اعتراض بانک به رای مذکور در دیوان عدالت اداری با این استدلال که « کاربری بانک تجاری است و در واقع کاربری بانک یکی از شقوق و زیر مجموعه کاربری تجاری است و وقتی بانک مجوز فعالیت تجاری را داشته باشد به طریق اولی فعالیت آن حتی با تلقی کاربری بانک مجاز است» اعتراض وارد تلقی و طی رای شماره 890830-25/11/1389 صادره از شعبه 28 دیوان عدالت اداری، رای کمیسیون ماده 100 نقض گردیده در حالی که وضع مصوبات مذکور از سوی شورای اسلامی شهر مشهد منطبق با مقررات و آراء صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری نبوده و بنا به مراتب معروضی موجبات ابطال آن فراهم می باشد بدیهی است متعاقب احراز حقانیت بانک و ابطال مصوبات مزبور، اقدام مقتضی در راستای اعتراض به رای کمیسیون نیز معمول خواهد شد: به نظر می رسد می باید بین حدود اختیارات شورای اسلامی شهر و شهرداریها در وضع عوارض و انواع آن و اینکه موضوع و ماهیت فعالیت بانک در زمره مواردی که وضع عوارض آن در صلاحیت شورای اسلامی شهر باشد قایل به تفکیک شد بدین شرح که:
1- به موجب بند 16 ماده 71 و 77 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی مصوب 1375 و ماده 1 و 5 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی مصوب 1381 موسوم به قانون تجمیع عوارض، صلاحیت و اختیارات شـورای اسـلامی شهر در وضـع عوارض محلی جدید یا افزایش نرخ هر یک از عوارض محلی منوط به رعایت شرایط و ضوابط قانونی مربوطه گردید و اگر چه بـه موجب مـاده 52 قانون مالیات بـر ارزش افـزوده مصوب 2/3/1387 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی مصوب 1381 و اصلاحیه بعدی و سایر قوانین و مقررات مربوط در این خصوص لغو و نسخ شده است لیکن وفق تبصره 1 ماده 50 قانون مذکور (اخیرالتصویب) که اشعار می دارد (شورای اسلامی شهر و بخش جهت وضع هر یک از عوارض محلی جدید، که تکلیف آنها در این قانون مشخص شده باشد، موظفند موارد را حداکثر تا 15/11 هر سال برای اجرا در سال بعد، تصویب و اعلام عمومی نمایند، کما کان بر ضرورت رعایت تشریفات مقرر پیرامون وضع عوارض محلی دلالت دارد و ضمانت اجرای عدم رعایت تشریفات مذکور، تحقق موجبات بطلان مصوبات می باشد.
2- اگرچه وضع عوارض محلی توسط شوراها مستلزم رعایت تشریفات قانونی گردیده لیکن به دلالت آراء صادره از دیوان عدالت اداری از جمله رای شماره 2- 16/1/1389 مصوبات شورای اسلامی یزد پیرامون وضع عوارض و بهای خدمات برای بانکها به دلیل محلی نبودن حوزه فعالیت بانکها و شعب آنها در نقاط مختلط کشور ابطال گردیده و همچنین به موجب رای شماره 344-21/4/1388 نیز مصوبه صادره از شورای اسلامی قایم شهر با استدلالی مشابه غیر قانونی تلقی و ابطال شده است و بنابراین آراء مذکور حکایت از غیر قانونی بودن مصوبات شوراهای اسلامی پیرامون تعیین عوارض محلی برای بانکها علیرغم اینکه ماهیت و فعالیت آنها محلی نیست، دارد. از آنجا که شوراهای شهر در سراسر کشور تابع قوانین واحد می باشند، امکان تفسیر مقررات موضوعه، حسب مناطق جغرافیایی مختف، متفاوت نبوده و به لحاظ وحدت موضوع تنقیح مناط از آراء صدرالاشعار به منظور تسری حکم مصرح در آن به موارد مشابه، متصور می باشد. به بیان بهتر بر اساس قوانین موضوعه و واحد استناد به تعابیر و تفاسیر متعارض و متضاد قابلیت استماع نداشته و نمی توان در برخی از شهرستانها فعالیت بانکها را محلی و ملزم به پرداخت عوارض و در سایر شهرستان ها به لحاظ محلی نبودن فعالیت بانک ها، معافیت آنها از پرداخت عوارض محلی در نظر گرفته شود که در صورت تحقق این موضوع امری خلاف انصاف و عدالت صورت گرفته و موجبات تشتت آراء فراهم و تعارض این قسم مصوبات با مقررات و رویه متداول بلاشک اقتضای ابطال این قسم از مصوبات را به دنبال خواهد داشت.
با عنایت به مراتب معنونه ابطال مصوبات شماره 6055/2/ش-11/11/1384، 6095/2/ش-18/12/1384 و 3168/3/ش-29/6/1386 صادره از شورای اسلامی شهر مشهد مورد استدعاست."
متن مصوبات مورد اعتراض به قرار زیر است:
"الف) مصوبه شماره 3168/3/ش-29/6/1386 شورای اسلامی شهر مشهد:
شهردار محترم مشهد
جناب آقای مهندس پژمان
موضوع : تعیین بهای خدمات تغییر کاربری ها و افزایش تراکم
سلام علیکم
با احترام، نظریه شماره 141/3/ب-23/6/1386 کمیسیون برنامه، بودجه و امور اداری در ارتباط با مصوبه شماره 5985/2/ش-14/12/1385 موضوع تعیین بهای خدمات تغییر کاربریها و افزایش تراکم قانونی (اعم از موردی و کلی) در جلسه علنی مورخ 25/6/1386 شورای اسلامی شهر مشهد مطرح شد و به شرح زیر به تصویب رسید. لازم به ذکر است این مصوبه جایگزین مصوبات شماره 4340/2/ش-22/8/1385، 5985/2/ش-14/12/1385 و قسمت اول مصوبه شماره 330/3/ش-19/4/1386 می باشد.
متن مصوبه
در پی استفساریه شهرداری مشهد در خصوص مصوبه شماره 4340/2/ش-22/8/1385 و اصلاح بعدی مصوبه به شماره 5985/2/ش-14/12/1385 و الحاقات بعدی به شماره 330/3/ش-19/4/1386 در ارتباط با تعیین بهای خدمات تغییر کاربری ها و افزایش تراکم نکات زیر بیان می گردد :
الف : تغییر کاربری و تراکم موردی کلیه مناطق در کمیسیون ماده 5 و تغییر کاربری و تراکم ناشی از تغییر طرحهای تفصیلی (کلی) مشمول این مصوبه می گردد.
ب: کلیه تغییر کاربریهای که از زمان ابلاغ مصوبه شماره 4340/2/ش-22/8/1385 به بعد صورت گرفته مشمول این مصوبه می گردد. در مواردی که قبل از ابلاغ این مصوبه توافق گردیده توافق قبلی ارجح می باشد.
ج: جهت مساعدت به دارندگان اراضی موقوفه اداره اوقاف و آستان قدس رضوی که مجبور به پرداخت مبالغی جهت تغییر کاربری به این ادارات می باشند، مادامی که توافقی بین ادارات مربوطه صورت نگرفته شهرداری مکلف است 30 درصد سهم خود را تخفیف و 70 درصد آن را دریافت نماید.
د: از تاریخ ابلاغ مصوبه 4340/2/ش-22/8/1385 مصوبه شماره 1/4559-22/2/1377 قایم مقام شورای شهر لغو می گردد.
بدین ترتیب و از باب تاکید مصوبه شماره 5985/2/ش-14/12/1385 با اصلاحات و الحاقات صورت گرفته به صورت یکپارچه به شرح زیر ابلاغ می شود:
ماده یک:
به شهرداری مشهد اجازه داده می شود بهای خدمات ناشی از تغییر کاربری مطابق بند الف (اعم از موردی و کلی) را بر اساس فرمول ذیل محاسبه و دریفات نماید. بدیهی است که این بهای خدمات تنها در هنگام تغییر کاربری از غیر انتفاعی به سمت انتفاعی دریافت شده و در تغییرات منفی (حرکت به سمت کاربریهای کمتر انتفاعی یا غیر انتفاعی) دریافت نخواهد شد.
بند 2- ارزش گذاری کاربریها برای هر یک از گروههای کاربریها بر مبنای ضریبی از p به شرح ذیل می باشد:
|
گروه کاربری |
ضریب p |
|
انتفاعی |
200 |
|
نیمه انتفاعی |
100 |
|
مبنا |
50 |
|
نیمه غیر انتفاعی |
25 |
|
غیر انتفاعی |
10 |
تبصره1: حقوق شهرداری بابت بهای خدمات ناشی از تغییر کاربری و تغییر تراکم فقط پس از تصویب مراجع قانونی ذیربط قابل وصول می باشد.
تبصره2: تراکم پایه کلیه کاربریها به غیر از گروه غیر انتفاعی که 10% سطح پلاک می باشد برای بقیه موارد 100% کل عرصه می باشد و مبنای محاسبه اضافه تراکم، تراکم ملک در کاربری قبلی می باشد.
تبصره3: بهای خدمات برای تغییر کاربری خدمات غیر انتفاعی در صورتی اخذ خواهد شد که متولی اجرای آن بخش غیر دولتی باشد. در صورتی که بخش دولتی (به استثناء شرکتهای دولتی) اقدام به تغییر کاربری نماید حقوقی بابت تغییر کاربری به کاربریهایی به جز انتفاعی (تجاری، اقامتی و مسکونی) دریافت نخواهد شد.
تبصره4: برای تغییر کاربری به مسکونی (موضوع تبصره فوق) بهای خدمات تغیر کاربری به ماخذ 50% محاسبه گردد.
تبصره5: برای قطعات بیشتر از 500 مترمربع اعمال تبصره 4 ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرحهای دولتی و شهرداریها مصوب 29/8/1368 به قوت خود باقی است و در صورت رعایت معابر و خدمات و تاسیسات از مانده زمین 20% به صورت رایگان توسط شهرداری اخذ می گردد.
تبصره6: سهم شهرداری و مالک ناشی از ارزش افزوده تغییر کاربری به شرح ذیل می باشد:
فرمول استفاده شده برای محاسبه ارزش افزوده به ازای هر مترمربع از اعیان در تراکم مجاز:
درصد سهم شهرداری × (ضریب کاربری قدیم ـ ضریب کاربری جدید)× p
الف: در صورتی که تغییر کاربری از هر کاربری به کاربری انتفاعی باشد سهم شهرداری 40 درصد و سهم مالک 60 درصد خواهد بود.
ب: در سایر موارد سهم شهرداری 30% و سهم مالک 70% می باشد.
تبصره7: ارزش p بر مبنای قیمت منطقه ای کاربری پایه محاسبه می گردد.
تبصره8: در مورد اراضی موقوفه (اداره اوقاف و آستان قدس رضوی) در صورت توافق شهرداری با دستگاههای مورد اشاره، سهم شهرداری در موارد فوق می تواند تا 30% تعدیل شود مشروط بر اینکه مجموع سهم دریافتی (شهرداری، اداره اوقاف و آستان قدس) از 50% تجاوز ننماید.
ماده سه:
حقوق شهرداری مشهد بابت افزایش تراکم نسبت به تراکم مجاز قبلی در نتیجه مصوبات کمیسیون ماده 5 (موردی) یا مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری کشور (کلی) به ازای هر مترمربع در مناطق برخوردار بر مبنای p40، مناطق نیمه برخوردار p30 و مناطق غیر برخوردار p20 محاسبه و اخذ گردد. لازم به ذکر است که مناطق برخوردار، نیمه برخوردار و غیر برخوردار مناطقی هستند که قبلاً در آنها مبنای محاسبه اضافه تراکم به ترتیب p45، p35 و p25 بوده است که به دلیل اخذ مجوز این ضرایب تعدیل گردیده است.
تبصره: در هر صورت مبالغ موضوع این ماده نباید از سه میلیون ریال به ازای هر مترمربع تا پایان خرداد ماه سال 1387 تجاوز نماید.
ب) مصوبه شماره 6095/2/ش-18/12/1384 شورای اسلامی شهر مشهد:
شهردار محترم مشهد
جناب آقای مهندس بنی هاشمی
سلام عیکم
با احترام، لایحه شماره 41620/21-3/11/1383 در ارتباط با عوارض کسب و پیشه برای بانکها در جلسه غیرعلنی مورخ 3/11/1384 شورای اسلامی شهر مطرح گردید و به شرح زیر به تصویب رسید. لازم به ذکر است مصوبه مورد اشاره به موجب نامه شماره 1/2/912 -13/11/1384 به تایید استانداری خراسان رضوی نیز رسیده است. بدیهی است مصوبات قبلی در این خصوص ملغی و عوارض جدید طبق ماده 16 آیین نامه (اجرایی) قانون تجمیع عوارض از ابتدای سال 1385 قابل وصول خواهد بود.
متن مصوبه
به شهرداری مشهد اجازه داده می شود مبالغ ذیل را به عنوان عوارض کسب و پیشه از تمامی بانکهای دولتی و خصوصی و صندوقهای قرض الحسنه و موسسات مالی و اعتباری دریافت نماید.
واحدهای سرپرستی بانک ماهیانه 000/000/2 ریال
واحدهای خزانه بانکها در صورت جدا بودن از سرپرستی ماهیانه 000/000/1 ریال
شعبه بانکها ماهیانه 000/400/1 ریال
باجه بانکها ماهیانه 000/900 ریال
سایر واحدهای اداری بانکها در صورتی که با یکی از واحدهای فوق مجتمع باشد هر کدام
ماهیانه 000/500 ریال
واحدهای سرپرستی موسسات مالی و اعتباری ماهیانه 000/400/1 ریال
شعب موسسات مالی و اعتباری ماهیانه 000/500 ریال
صندوقهای قرض الحسنه و تعاونی های اعتبار در صورتی که بیشتر از یک شعبه داشته باشند هر شعبه
ماهیانه 000/300 ریال
تبصره یک- عوارض فوق اصلاحیه مصوبه مورخ 24/10/1382 شورای اسلامی شهر مشهد است.
تبصره دو- کلیه شرایط مندرج در مصوبه فوق و اصلاحات بعدی آن شامل این مصوبه نیز می گردد.- رییس شورای اسلامی شهر مشهد
ج) مصوبه شماره 6055/2/ش- 11/11/1384 شورای اسلامی شهر مشهد:
جناب آقای محمدی زاده
استاندار محترم خراسان رضوی
سلام علیکم
با احترام، بازگشت به نامه شماره 1/112614-9/12/1383 در ارتباط با مصوبه بهای خدمات تابلوهای تبلیغاتی، این مصوبه در جلساتی با کارشناسان دفتر امور شهری و روستایی بررسی شد و به شرح زیر اصلاحات مورد نظر به تصویب اعضای شورای اسلامی شهر مشهد رسید.
متن مصوبه: مصوبه شماره 1551/1/ش-23/8/1378 شورای اسلامی شهر در خصوص دستورالعمل تابلوهای تبلیغاتی با هدف حفظ زیبایی ساختمانها، مبلمان و مناظر شهری و ساماندهی چگونگی ساخت و جانمایی انواع تابلوهای تبلیغاتی، تجاری و اطلاع رسانی ضمن تبدیل از بهای خدمات به عوارض به شرح ذیل اصلاح می گردد. بدیهی است مصوبه مذکور، مرجع این لایحه بوده و مواردی از آن که بدین وسیله اصلاح نمی گردد قانونی و لازم الاجرا می باشد.
1- از تاریخ لازم الاجرا شدن این لایحه، تمام واحدهای صنفی، صنعتی، تولیدی، توزیعی، خدماتی، اداری، بانکها و موسسات مالی و اعتباری، صندوقهای قرض الحسنه و … مشمول مصوبه مذکور، مجاز به نصب تنها یک تابلوی شناسایی کسب (واحد) رایگان در سر درب واحد برای هر ممر می باشند.
تبصره1: عرض تابلوهای شناسایی کسب، در سر درب واحد، با عرض حداکثر یک سوم ارتفاع واحد، (مشروط بر آن که عرض تابلو بیشتر از دو متر و ارتفاع آن بیشتر از شش متر از سطح معبر نباشد) و به طول حاشیه واحد در ممر، قابل نصب می باشد.
تبصره2: منظور از تابلوی شناسایی کسب، تابلوهایی است که فقط جنبه معرفی کسب و حرفه مالک را دارد و فاقد هرگونه آرم، نام و نشانه ای از محصولات وکالاهای تجاری باشد، مشروط بر اینکه صرفاً جنبه نمایندگی یا شغل غالب نداشته باشد.
2- به جز تابلوهای شناسایی کسب قید شده در این مصوب، هر یک از اشخاص حقیقی و حقوقی که تابلویی در سر درب مکان خود نصب نمایند باید سالیانه به ازای هر مترمربع تابلو، بر اساس ضریبی از p (ارزش معاملاتی املاک) عوارض پرداخت نمایند. ضریب p طبق ضریب تعیین شده در جدول پیوست ممهور به مهر شورا می باشد.
3- عقد قراردادهای نصب تابلو، یک ساله است، لیکن برای همراهی با نیازهای متقاضیان، قراردادهای تا سه ماه به مبلغ 40% و سه تا شش ماه 70% و شش تا نه ماه به میزان 90% مبلغ قرارداد سالیانه محاسبه می شود.
4- برای حفظ زیبایی و پیشگیری از مخدوش شدن نمای عمومی شهر، نصب هرگونه تابلو در هر محل، اعم از سردرب، نما، جوانب و یا بام ساختمان، منوط به کسب مجوز از شهرداری می باشد.
5- تابلوهای واحدهای آموزشی و بهداشتی دولتی و غیر دولتی، فرهنگی و ورزشی که در ارتفاع نصب شده اند در صورتی که تبصره های بند 1 را رعایت کرده باشند رایگان است.
6- محاسبه تعرفه ها برای تابلوهای مربوط به تبلیغ کالاهای خارجی (کالاهایی که در خارج از کشور تولید می شود) به میزان سه برابر انواع مشابه ایرانی است.
7- نصب تابلو در ارتفاع ملک شخصی با رعایت ضوابط، مقررات و جوانب ایمنی، منوط به کسب مجوز از شهرداری و محاسبه 80% تعرفه بیلبورد است.
8- در صورت نصب هرگونه تابلو بدون مجوز شهرداری عوارض مربوط به علاوه 20% اخذ خواهد شد.- رییس شورای اسلامی شهر مشهد."
در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیات عمومی برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره 5800311-6/4/1390 ثبت دفتر اندیکاتور هیات عمومی شده اعلام کرده است که:
" ریاست محترم دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری
احتراماً، در خصوص پرونده کلاسه 90/198 موضوع شکایت موکل (بانک پارسیان) به خواسته ابطال مصوبات شورای اسلامی شهر مشهد، در راستای رفع نقص از دادخواست تقدیمی به استحضار می رساند:
طی دادخواست تقدیمی ابطال سه فقره از مصوبات شورای اسلامی شهر مشهد درخواست گردید:
1- مصوبه شماره 6055/2/ش- 11/11/1384 که به موجب آن بهای خدمات تابلوی تبلیغاتی و چگونگی محاسبه آن تعیین گردیده است که هر 8 ماده آن مورد اعتراض و به دلالت مطالب معروضی در دادخواست موجبات ابطال آن فراهم است.
2- مصوبه شماره 6095/2/ش-18/12/1384 که به موجب آن عوارض کسب و پیشه تعیین و مجوز لازم به شهرداری مربوطه جهت وصول این قسم عوارض از تمامی بانکهای دولتی و خصوصی داده شده است. کل مصوبه مورد اعتراض است.
3- مصوبه شماره 3168/3/ش-29/6/1386 که مستفاد از آن شهرداری مربوطه نوع کاربری بانک پارسیان را (کاربری بانک) تلقی و به دلیل تغییر کاربری بانک را ملزم به تعطیلی شعبه نموده است. در حالی که اساساً بانک پارسیان، کاربری تجاری را داشته و کاربری بانک نیز زیر مجموعه کاربری تجاری است که با داشتن کاربری تجاری اشتغال در زمینه بانکداری از مصادیق تغییر کاربری محسوب نخواهد شد که البته شعبه 28 دیوان عدالت اداری حتماً رای کمیسیون ماده 100 شهرداری را نقض نموده است. لذا کل مصوبه مورد اعتراض است. رسیدگی و اتخاذ تضمیم شایسته جهت ابطال مصوبات مذکور مورد استدعاست."
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شهر مشهد به موجب لایحه شماره 1962/90/3/ش- 6/5/1390 توضیح داده است که:
"رییس و اعضاء محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: لایحه دفاعیه شورای اسلامی شهر مشهد نسبت به دادخواست بانک پارسیان به خواسته ابطال مصوبات شماره 6055/2/ش-11/11/1384 و 6095/2/ش-18/12/1384 و 3168/3/ش-29/6/1386 شورای اسلامی شهر مشهد
سلام علیکم
با احترام، بازگشت به کلاسه پرونده شماره 9009980900020645-7/4/1390 در ارتباط با دادخواست بانک پارسیان به وکالت خانم لیلا باقری به خواسته ابطال مصوبات شورای اسلامی شهر مشهد در زمینه عوارض کسب و پیشه، تابلوهای تبلیغاتی و بهای خدمات تغییر کاربری بدین وسیله در مقام دفاع به شرح ادعا و پاسخ گویی به آن می پردازد.
1- با عنایت به اینکه وکیل خواهان در خصوص ابطال مصوبات شورای اسلامی شهر مشهد هیچگونه دلیل و مغایرت مصوبات مذکور با قوانین و مقررات جاری کشور را ابراز ننموده اند و تنها دلیل درخواست ابطال مصوبات را آراء کمیسیون ماده 77 برشمرده اند در حالی که کمیسیون ماده 77 دارای شخصیت حقوقی مستقل از شورای اسلامی کشور می باشند. از این رو به نظر می رسد دادخواست شاکی دارای ایراد شکلی می باشد و در صورت اعتراض به آراء کمیسیون ماده 77 دادخواست می بایستی به طرفیت کمیسیون مربوطه تنظیم گردد.
2- در خصوص شکایت خواهان مبنی بر الزام به پرداخت عوارض تابلوهای منصوبه بر سر درب بانک، با مداقه در متن مصوبه شماره 6055/2/ش-11/11/1384 شورای اسلامی شهر مشهد ملاحظه می گردد نصب تابلوهای شناسایی کسب در سر درب واحد به صورت رایگان پیش بینی شده است و به جز تابلوهای شناسایی کسب قید شده هر یک از اشخاص حقیقی و حقوقی که تابلویی علاوه بر آن را در سر درب مکان خود نصب نمایند باید سالیانه عوارض آن را پرداخت نمایند. بنابراین مصوبه فوق الذکر گامی پیشگیرانه در جهت حفظ زیبایی ساختمانها، مبلمان و مناظر شهری و ساماندهی انواع تابلوهای تبلیغاتی (که همه آنها از وظایف لاینفک شهرداریها است) می باشد که بر اساس ماده 80 و بند 16 ماده 76 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و ماده 5 قانون تجمیع عوارض (که در ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز آمده است) و با رعایت ماده 83 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران تصویب و پس از اخذ تاییدیه استانداری خراسان رضوی به عنوان نماینده عالی دولت و وزارت کشور که مسیول نظارت بر حسن اجرای ماده 5 قانون تجمیع عوارض و ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوه است، به اجرا گذاشته شده است. ضمناً همچنان که گفته شد به خاطر رعایت حقوق شهروندی و مالکانه اشخاص حقوقی و حقیقی و با نگاهی مشاعد و مخفف، هر زمان فردی نسبت به نصب یک تابلوی شناسایی کسب با رعایت ضوابط و حد نصابهای تعیین شده اقدام کند، هیچ گونه عوارضی از وی دریافت نمی شود و فقط از آنان که فراتر از حد مجاز تابلو نصب می نمایند عوارض مقدار مازاد دریافت می گردد.
3- در مورد عوارض کسب و پیشه برای بانکها موضوع مصوبه شماره 6095/2/ش-18/2/1384 شورای اسلامی شهر مشهد به استحضار می رساند که این شورای اسلامی بر اساس وظایف و اختیارات مصرح ماده 80 و در بند 16 ماده 76 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و با رعایت مواد فوق الاشاره در بند قبل نسبت به تصویب مصوبه مذکور اقدام کرده است و مصوبه نیز به تایید استانداری خراسان رضوی رسیده است. همچنین در رای شماره 113-29/2/1387 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر اینکه عوارض کسب و پیشه مغایرت قانونی ندارد، صادر شده است. علاوه بر آن با توجه به اینکه از بانکها عوارض صنفی و شغلی دریافت نمی شود، این مصوبه جایگزین عوارض صنفی با عنوان دریافت عوارض کسب و پیشه از بانکها گردیده است.
4- در خصوص درخواست خواهان در ارتباط با مصوبه شماره 3168/3/ش-29/6/1386 شورای اسلامی شهر مشهد در زمینه بهای خدمات تغییر کاربریها و افزایش تراکم قانونی همان طور که از عنوان مصوبه مشخص می گردد بهای خدمات در زمانی اخذ می گردد که کاربری ملک از غیر انتفاعی به سمت انتفاعی شدن قرار گیرد و با توجه به نامه شماره 1082/3/ش- 26/2/1389 دریافت بهای خدمات تغییر کاربری از تجاری به تجاری ویژه موضوعیت نداشته و چنین موضوعی از مصوبه شماره 3168/3/ش شورای اسلامی شهر مشهد مستفاد نمی گردد. از اینرو درخواست ابطال مصوبه مذکور بر اساس عملکرد نادرست شهرداری مشهد صحیح نمی باشد و خواهان با توجه به نامه مورد اشاره می تواند با مراجعه به شهرداری مشهد نسبت به رفع مشکل اقدام نماید. ضمناً مزید استحضار لازم است اشاره شود که این موضوع اخیر طی نامه فی الاشاره و نامه شماره 570/3/ش-29/11/1389 از سوی شورای اسلامی شهر مشهد به شهرداری در خصوص اجرای صحیح مصوبه مورد نظر، تذکر لازم داده شده و تاکید گردیده است که هیچ مبلغی بابت تجاری ویژه نباید از بانکها دریافت گردد.
5- با توجه به ادعای خواهان مبنی بر اینکه ماهیت و فعالیت بانکها محلی نیست و شوراهای اسلامی شهرها نمی توانند عوارضی را از این بابت از بانکها مطالبه نمایند با عنایت به هزینه های بسیار سنگین شهرداریها در خصوص ایجاد معابر جدید، نظافت شهری و روشنایی معابر و از همه مهمتر ایجاد حمل و نقل عمومی و همگانی و اصلاح شبکه های تردد سواره رو برای دسترسی سریع و آسان شهروندان به مراکز اقتصادی به ویژه بانکها و موسسات مالی و اعتباری که با انجام هزینه های شهری امکان فعالیت بانکها در شهرها فراهم می گردد. پرداخت عوارض ناچیز طبق مصوبات شوراهای اسلامی که مراحل قانونی خود را طی می نمایند آیا برای بانکها غیر قابل تحمل می باشد در حالی که طبق تعرفه تنفیذی سال 1366 آیت اله موسوی اردبیلی به عنوان نماینده ولی امر و رییس دیوان عالی کشور بانکها و برخی از صنوف موظف به پرداخت یک درصد سود خود به شهرداریها شده اند و بانکها از سال 1366 تا 1385 تعرفه تنفیذی مزبور را اجرا ننموده اند که این موضوع سبب کاهش درآمد شهرداریها و خلل در خدمت رسانی به شهروندان گردیده است. در خاتمه از ریاست و اعضای هیات عمومی دیوان عدالت اداری تقاضای صدور رای بر رد شکایت خواهان را داریم."
در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، پرونده به هیات تخصصی عمران، شهرسازی و اسناد دیوان عدالت اداری ارجاع می شود. هیات مذکور در خصوص خواسته ابطال مصوبه شماره 6055/2/ش-11/11/1384 شورای اسلامی شهر مشهد به موجب دادنامه شماره 141-12/8/1395 به استناد مواد 12 و 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رای به رد شکایت شاکی صادر می کند. رای مذکور در راستای بند ب ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به علت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است.
رسیدگی به درخواست ابطال مصوبات شماره 3168/3/ش-21/6/1386 و 6095/2/ش-18/12/1384 شورای اسلامی شهر مشهد در دستور کار هیات عمومی قرار گرفت.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 14/6/1396 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
نظر به اینکه وضع عوارض کسب و پیشه از بانک های خصوصی و دولتی و همچنین عوارض تغییر کاربری توسط شوراهای اسلامی شهر در آراء متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آراء شماره 362-21/5/1392، 821-31/6/1394، 4-2/2/1391، 717-11/10/1391 و 247-2/5/1391، مغایر با قانون و خارج از حدود اختیار شوراها تشخیص داده و ابطال شده است، بنابراین به دلایل مندرج در آراء سابق الصدور هیات عمومی دیوان عدالت اداری مصوبات شماره 6095/2/ش-18/12/1384 و 3168/3/ش-29/6/1386 شورای اسلامی شهر مشهد در خصوص اخذ عوارض کسب و پیشه و عوارض تغییر کاربری، مغایر با قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب تشخیص می شود و به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
