بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 414
تاریخ دادنامه: 16/6/1395
کلاسه پرونده: 90/1310
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای حامد دهقان
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ردیف 28 و بندهای ذیل آن از تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری یزد در سال 1390 مصوب شورای اسلامی شهر یزد
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال ردیف 28 و بندهای ذیل آن از تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری یزد در سال 1390 مصوب شورای اسلامی شهر یزد را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« احتراماً، اینجانب شاکی فوق به استحضار می رساند برابر رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره فوق اخذ عوارض انواع تابلو در کلیه نقاط شهر از طرف شهرداری مغایر با حکم مقنن و ممنوع می باشد که متاسفانه علی رغم انتشار رای موصوف در روزنامه رسمی به شماره 19384-29/6/1390 و ارایه یک نسخه آن به شهرداری یزد و شورای اسلامی شهر یزد با این بهانه که رای مذکور برای شهر گرگان صادر گردیده و برای دیگر شهرها لازم الاجرا نمی باشد اقدام به دریافت عوارض از شهروندان می نمایند حال با تقدیم این دادخواست تقاضای ابطال مصوبه شورای اسلامی شهر یزد موضوع ردیف 28 تعرفه عوارض شهرداری یزد و در ادامه صدور دستور موقت جهت جلوگیری از اجرای مصوبه به جهت جلوگیری از تضییع حق و حقوق مردم دارالعباده یزد مورد استدعا می باشد. »
متن تعرفه در قسمتهای مورد اعتراض به قرار زیر است:
« 28) عوارض تابلو
توضیحات:
1- بانکها و موسسات اعتباری و دفاتر مرکزی شرکتها، دفاتر و نمایندگیهای بیمه از پرداخت عوارض یک تابلو با عرض ساختمان و ارتفاع تا 130 سانتیمتر معاف و مازاد بر آن بر اساس تابلوهای شناسایی محاسبه می شود و در صورت داشتن تابلو دوم، عوارض آن بر اساس تبلیغاتی ایرانی محاسبه خواهد شد.
2- چنانچه در ذیل تابلوهای شناسایی (اعم از با مجوز و یا بدون مجوز) نام و یا تصویر یک نوع کالای خاص درج شده باشد، آن قسمت از تابلو که به صورت تبلیغاتی می باشد، مشمول عوارض تبلیغاتی (طبق ضوابط تابلوهای تبلیغاتی) و مابقی طبق ضوابط تابلوهای شناسایی ( با اعمال معافیت) محاسبه می گردد.
3- تابلوهای فرسوده و نازیبا ضمن دادن مهلت مناسب باید از سطح شهر جمع آوری یا تعویض گردد در غیر این صورت شهرداری راساً اقدام به جمع آوری خواهد نمود و هزینه های جمع آوری به اضافه 15% در زمان تحویل تابلوهای جمع آوری شده به مالک، اخذ خواهد شد.
4- در صورت عدم موافقت شهرداری با ادامه نصب تابلو، مالک موظف به جمع آوری تابلو خواهد بود و در صورت عدم جمع آوری، شهرداری نسبت به جمع آوری اقدام و هزینه جمع آوری به اضافه 15% را در زمان تحویل تابلو اخذ خواهد نمود در صورت موافقت شهرداری با ادامه نصب تابلو، ضمن وصول عوارض معوقه بر اساس تعرفه این ردیف (سال زمان تعلق) با صدور مجوز عوارض از آن به بعد بر اساس ردیف (1-28) محاسبه و وصول خواهد گردید.
1-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (در صورت کسب مجوز) سال 1390
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P10×مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P20× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 36×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد. چنانچه تابلو منصوبه کمتر از یکسال نصب شود به میزان زمان بهره برداری، عوارض مربوطه محاسبه و اخذ می گردد که حداقل زمان مورد محاسبه شش ماه می باشد.
تبصره 3: قیمت منطقه بندی برای محاسبه عوارض بالنهای تبلیغاتی برابر است با قیمت منطقه ای نزدیکترین خیابان به محل استقرار بالن که نباید از متوسط قیمت منطقه دو خیابان نزدیک به محل استقرار بالن کمتر باشد. حداقل P ، 24000 ریال (بیست و چهار هزار ریال) می باشد.
تبصره4: مودیانی که در ارایه مدارک مورد نیاز شهرداری و پرداخت مطالبات شهرداری شامل عوارض کسب و پیشه، عوارض تابلو، بهای خدمات کاربری غیر مرتبط و بهای خدمات پسماند و افتتاحیه (در صورت تعلق) مرتبط با محل اشتغال خود را در مهلت تعیین شده اقدام نمایند، مشمول شصت درصد (60%) تخفیف عوارض تابلو سال 1390 می شوند. این تخفیف علاوه بر تخفیف پرداخت نقدی می باشد.
2-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1390
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P 15× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P30× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 54× مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000ریال (دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد. چنانچه تابلو منصوبه کمتر از یکسال نصب شود به میزان زمان بهره برداری، عوارض مربوطه محاسبه و اخذ می گردد که حداقل زمان مورد محاسبه شش ماه می باشد.
تبصره3: قیمت منطقه بندی برای محاسبه عوارض بالنهای تبلیغاتی برابر است با قیمت منطقه ای نزدیکترین خیابان به محل استقرار بالن که نباید از متوسط قیمت منطقه دو خیابان نزدیک به محل استقرار بالن کمتر باشد. حداقل P، 24000 ریال ( بیست و چهار هزار ریال) می باشد.
تبصره4: مودیانی که در ارایه مدارک مورد نیاز شهرداری و پرداخت مطالبات شهرداری شامل عوارض کسب و پیشه، عوارض تابلو، بهای خدمات کاربری غیر مرتبط و بهای خدمات پسماند و افتتاحیه (در صورت تعلق) مرتبط با محل اشتغال خود را در مهلت تعیین شده اقدام نمایند، مشمول شصت درصد (60%) تخفیف عوارض تابلو سال 1390 می شوند. این تخفیف علاوه بر تخفیف پرداخت نقدی می باشد.
3-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1389
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P15×مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P30× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 54×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد. چنانچه تابلو منصوبه کمتر از یکسال نصب شود به میزان زمان بهره برداری، عوارض مربوطه محاسبه و اخذ می گردد که حداقل زمان مورد محاسبه شش ماه می باشد.
تبصره 3: قیمت منطقه بندی برای محاسبه عوارض بالنهای تبلیغاتی برابر است با قیمت منطقه ای نزدیکترین خیابان به محل استقرار بالن که نباید از متوسط قیمت منطقه دو خیابان نزدیک به محل استقرار بالن کمتر باشد. حداقل P، 24000 ریال (بیست و چهار هزار ریال) می باشد.
4-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1388
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P15×مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P30× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 54×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد. چنانچه تابلو منصوبه کمتر از یکسال نصب شود به میزان زمان بهره برداری، عوارض مربوطه محاسبه و اخذ می گردد که حداقل زمان مورد محاسبه شش ماه می باشد. تبصره 3: قیمت منطقه بندی برای محاسبه عوارض بالنهای تبلیغاتی برابر است با قیمت منطقه ای نزدیکترین خیابان به محل استقرار بالن که نباید از متوسط قیمت منطقه دو خیابان نزدیک به محل استقرار بالن کمتر باشد. حداقل P، 24000 ریال (بیست و چهار هزار ریال) می باشد.
5-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1387
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P15×مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P30× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 54×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد. چنانچه تابلو منصوبه کمتر از یکسال نصب شود به میزان زمان بهره برداری، عوارض مربوطه محاسبه و اخذ می گردد که حداقل زمان مورد محاسبه شش ماه می باشد.
6-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1386
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P15×مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P30× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 54×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد.
7-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1385
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P15×مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P30× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 54×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد.
8-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1384
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای ایرانی P15×مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به تولیدات کارخانجات داخلی تحت لیسانس شرکتهای خارجی P30× مساحت تابلو
– تابلوهای تبلیغاتی مربوط به کالاهای خارجی P 54×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد.
9-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1383
– کلیه تابلوها P 6×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد.
10-28) عوارض سالیانه تابلوهای تبلیغاتی واحدهای تجاری، صنعتی و … (بدون مجوز) منصوبه در سال 1381-1382
– کلیه تابلوها P6×مساحت تابلو
تبصره1: حداقل P برابر 12000 ریال ( دوازده هزار ریال) می باشد.
تبصره2: عوارض این ردیف تعرفه به صورت سالیانه می باشد.
11-28) عوارض تابلوهای تبلیغاتی به شکل استند، بنر، و پلاکارد تجاری و فرهنگی و ….:
عوارض تابلوهای تبلیغاتی فرهنگی، ورزشی، آموزشی و تفریحی روزانه به ازای هر مترمربع p 10%
عوارض تبلیغات خارجی روزانه به ازای هر مترمربع p 1
تبصره1: در صورت دیوارنویسی و نصب پلاکارد و پوستر به صورت غیرمجاز در معابر عمومی و سطح شهر به ازای هر مترمربع سطح اشغال نوشته معادل p با تعیین حداقل 12000 ریال به ازای هر روز که از نوشتن آگهی یا دیوارنویسی گذشته باشد هزینه ای معادل 2 برابر عوارض پیش بینی شده در این ردیف وصول می گردد.
تبصره2: عوارض فوق به کلیه تابلوها، بیلبردها، استندها و بنرهای تبلیغاتی که در ملک اشخاص مانند پمپ بنزین، توقفگاه ها و … نصب شده و ارتباطی با نوع خدمات واحد مربوطه ندارد و همچنین تبلیغات منصوبه بر روی ساختمانهای در حال احداث تعلق می گیرد و مالک مجموعه در این گونه موارد مودی می باشد.
تبصره3: حداقل قیمت منطقه ای 12000 ریال بوده و p قیمت منطقه ای معبری است که محل نصب تابلو مشرف بر آن می باشد.
12-28) عوارض تابلوهای شناسایی (با مجوز)
عوارض تابلوهای شناسایی با مجوز به شرح ذیل محاسبه می گردد:
(P4)×[(3/1-ارتفاع تابلو)× طول تابلو]
ضوابط تابلوهای شناسایی بر اساس تعاریف و دستورالعمل مصوب شورای اسلامی شهر به شماره 110/40567-17/11/1380 که ضمیمه کتاب می باشد.
تبصره: مودیانی که در ارایه مدارک مورد نیاز شهرداری و پرداخت مطالبات شهرداری شامل عوارض کسب و پیشه، عوارض تابلو، بهای خدمات کاربری غیر مرتبط و بهای خدمات پسماند و افتتاحیه (در صورت تعلق) مرتبط با محل اشتغال خود را در مهلت تعیین شده اقدام نمایند، مشمول شصت درصد (60%) تخفیف عوارض تابلو سال 1390 می شوند. این تخفیف علاوه بر تخفیف پرداخت نقدی می باشد.
13-28) عوارض تابلوهای شناسایی (بدون مجوز)
الف) عوارض تابلوهای شناسایی منصوبه از ابتدای سال 1388 به شرح ذیل محاسبه می گردد:
(P 6)×[(3/1-ارتفاع تابلو)× طول تابلو]
ب) عوارض تابلوهای شناسایی منصوبه تا پایان سال 1387 به شرح ذیل محاسبه می گردد:
(P 6)×[(5/1-ارتفاع تابلو)× طول تابلو]
تبصره: مودیانی که در ارایه مدارک مورد نیاز شهرداری و پرداخت مطالبات شهرداری شامل عوارض کسب و پیشه، عوارض تابلو، بهای خدمات کاربری غیر مرتبط و بهای خدمات پسماند و افتتاحیه (در صورت تعلق) مرتبط با محل اشتغال خود را در مهلت تعیین شده اقدام نمایند، مشمول شصت درصد (60%) تخفیف عوارض تابلو سال 1390 می شوند. این تخفیف علاوه بر تخفیف پرداخت نقدی می باشد.»
در پی اخطار رفع نقصی که در اجرای ماده 38 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1385 برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره 64-1/2/1391 ثبت دفتر اندیکاتور هیات عمومی شده اعلام کرده است که:
« مسوول محترم دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام و عرض ادب:
احتراماً اینجانب حامد دهقان ضمن تسلیت ایام فاطمیه(س) عطف به اخطاریه رفع نقص ارسالی مراتب ذیل به استحضار می رساند:
1- در خصوص بند 1 اخطاریه به اطلاع می رساند: مصوبه مورد اعتراض برابر بند 1 صورتجلسه مورخ 10/11/1389 شورای اسلامی شهر یزد به تصویب رسیده و زمان لازم الاجرا شدن سال 1390 توسط شهرداری یزد می باشد لازم به توضیح است با توجه به مراجعات بنده به شهرداری و شورای شهر جهت اخذ شماره جلسه و تاریخ تصویب متاسفانه از پاسخگویی امتناع ورزیده و فرمودند به ویژه نامه ای که به پیوست تقدیم می گردد مراجعه کنید لذا بنده رونوشت صفحه اول ویژه نامه را تقدیم می نمایم.
2- در خصوص بند 2 اخطاریه به اطلاع می رساند شکایت بنده شامل تمامی ردیف 28 لغایت 13-28 می باشد.
3- در خصوص بند 3 اخطاریه به اطلاع می رساند مصوبه مورد اعتراض مغایر با موارد یاد شده به شرح ذیل می باشد:
با عنایت به این که حدود اختیارات شورای اسلامی شهر در زمینه وضع عوارض محلی و افزایش آن به شرح مقرر در تبصره 1 ماده 5 قانون موسوم به تجمیع عوارض مصوب 1381 و همچنین تصویب نرخ خدمات ارایه شده توسط شهرداری و سازمانهای وابسته به آن با رعایت آیین نامه مالی و معاملات شهرداریها موضوع بند 26 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 1375 و این که تابلوهای منصوبه بر سر درب اماکن تجاری و اداری علی القاعده مبین معرفی محل استقرار و فعالیت اماکن مذکور می باشد و الزاماً متضمن تبلیغاتی در زمینه ارایه خدمات مربوط نیست و اصولاً شهرداری در خصوص مورد ارایه کننده خدمتی نمی باشد تا ذی حق به دریافت بهای آن باشد لذا اخذ بهای خدمات تحت عنوان عوارض تابلو مغایر با اهداف قانونگذار و حکم مقنن و خارج از حدود و اختیارات شورای اسلامی شهر یزد می باشد.
4- برابر آرای هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره های 361-9/9/1382، 406 و 407-3/6/1387، 88/222-26/6/1390 و نیز برابر اصول 22، 37، 44 و 51 قانون اساسی مصوبه مورد اعتراض خلاف قانون می باشد.
با توجه به قانون اساسی دریافت هرگونه وجه از اشخاص منوط به تدوین قانون و مقررات خاص می باشد و نظر به این که وضع قاعده آمره مشعر بر الزام اشخاص به پرداخت هرگونه وجه، اختصاص به قوه مقننه و یا ماذون از قبل قانونگذار دارد لذا مصوبه مورد اعتراض و شورای شهر یزد در یک اقدام غیر قانونی اقدام به وضع قانون کرده است که به نظر مغایر با قانون اساسی می باشد.
حال با عنایت به مراتب اعلامی و با تجویز اصل 170 قانون اساسی و ماده1 و بند 1 ماده 19 و قسمت اخیر ماده 20 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 تقاضای ابطال ردیف کامل 28 تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری یزد از تاریخ اجرا مورد استدعا می باشد شایان ذکر است به پیوست دفترچه تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری یزد تقدیم می گردد.»
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شهر یزد به موجب لایحه شماره 911001137-25/3/1391 توضیح داده است که:
« موضوع شکایت آقای حامد دهقان به طرفیت شورای اسلامی شهر یزد به خواسته ابطال مصوبه این شورا موضوع ردیف 28 تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری یزد مبنی بر اخذ عوارض تابلو، در مقام دفاع به استحضار می رساند:
صرف نظر از این که شاکی سابقاً نیز دادخواستی با همین موضوع خواسته به شعبه محترم 30 دیوان عدالت اداری ارایه و لایحه دفاعیه نیز به شماره 505/56339-4/12/1390 توسط شهرداری تنظیم و ارسال گردیده است مع ذلک جهت مزید استحضار معروض می دارد:
الف- آقای حامد دهقان هیچ گونه تابلو شناسایی و تبلیغاتی در مجاور معابر عمومی نداشته است کما این که نامبرده آدرس خود را نیز خیابان فرخی مجتمع اداری و تجاری شقایق طبقه 2 واحد 14 اعلام کرده است و این محل دفتر وکالت یکی از وکلا می باشد و شورای شهر طبق ردیف مورد ادعا هیچ گونه عوارض و بهای خدمات برای دفاتر و مغازه های داخل مجتمع شقایق و سایر مجتمع ها وضع نکرده است، نامبرده گویا در دفتر این وکیل کار می کند و یا محل کسبی مشرف بر خیابان فرخی یا کوچه مجاور مجتمع ندارد و چون طبق اصول کلی و پذیرفته شده در مراجع قضایی طـرح هر دعـوی می باید از جانب ذی نفع مطرح گـردد و از شـرایط اساسی هـر دعوی، ذی نفع بودن مدعی می باشد و این امر در ماده 19 قانون دیوان عدالت اداری در باب حدود صلاحیت هیات محترم عمومی دیوان نیز تصریح گردیده که مصوبه و یا تصمیمات می باید به علت تخلف از اجرای قوانین موجب تضییع حقوق اشخاص گردد و شخصی که حقوق وی تضییع گردیده تقاضای ابطال مصوبه را بنماید در بند 10 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی نیز ذی نفع بودن مدعی، تصریح گردیده است، بنابراین شخص شاکی نه ذی نفع در قضیه می باشد و نه حقوقی از وی تضییع و نه عوارضی از نامبرده اخذ گردیده است و به لحاظ فقدان سمت تقاضای رد شکایت شاکی را در بدو امر می نماید.
ب- در خصوص تقاضای لغو ردیف 28 مصوبه و ابطال آن از هیات محترم عمومی دیوان عدالت اداری علاوه بر ایرادات فوق راجع به عدم سمت و ذی نفع نبودن شاکی و مردود بودن خواسته نامبرده مدافعات این شورا به شرح ذیل به استحضار قضات محترم دیوان می رسد و تقاضای بذل عنایت را می نماید:
1- طبق تبصره 6 ماده 96 قانون شهرداری معابر سطح شهر اعم از خیابان، میادین، پیاده روها و پلهای هوایی از اموال عمومی محسوب گردیده و ملک شهرداری است و هر یک از آنها با صرف مبالغ هنگفتی از بودجه شهرداری تملک و برای استفاده عمومی و مشترکات عامه تخصیص یافته است و چون طبق ماده 38 قانون مدنی مالکیت زمین مستلزم فضای محاذی آن است تا هر جا که بالا رود و همچنین نسبت به زیرزمین و مالک حق همه گونه تصرف در هوا و … دارد مگر آنچه که قانون استثناء کرده است، لذا تا آنجا که این مشترکات را همه شهروندان به نحو مساوی استفاده می کنند و تبعیض به وجود نیامده، قابل دسترسی و استفاده مجانی است ولی کسبه ای که با نصب تابلوهای بزرگ و کوچک در کنار پیاده روها و باغچه های شهرداری و بر روی سایر اموال عمومی نوعی تبلیغ محل کسب خود را می نمایند در حقیقت از اموال شهرداری استفاده اختصاصی می نمایند و با عنایت به اصل عدم تبرع مندرج در ماده 265 قانون مدنی می باید در ازاء این استفاده اختصاصی از اموال عمومی به نماینده و متولی این اموال که شهرداری است ما به ازاء خدمات را بپردازند والا عدم پرداخت این وجوه از مصادیق بارز تبعیض ناروا و عدم تساوی مردم در قبال قانون می باشد که برخلاف اصول قانون اساسی و عدالت اجتماعی است.
2- این نکته بر کسی پوشیده نیست که نصب تابلو یا پلاکارد و هر نوشته ای بر روی دیوار و ساختمانهای مجاور خیابان و معابر عمومی در صورت مجانی بودن و بدون هر نوع محدودیتی علاوه بر این که نوعی تجاوز به حقوق شهروندی می باشد و چهره و منظره عمومی شهر را نازیبا می گرداند و اصولاً مبلمان شهری را که امروزه برای رفاه و آرامش جامعه شهرنشینی از اهم وظایف شهرداری است تحت الشعاع قرار می دهد موجب تبعیض ناروا و تضییع حقوق آن دسته از شهروندانی هم می شود که کنار خیابان محل کسب و درآمدی ندارند. مضافاً این که هر تابلو منصوبه بر روی دیوار و سردرب این اماکن دارای برآمدگی و قطری حداقل معادل پنج سانت تا گاهی 80 سانت و بیشتر می باشد و به همین اندازه فضای محاذی پیاده رو را که ملک شهرداری است اشغال می نماید و این اندازه تصرف مجانی اموال عمومی فاقد هر نوع مجوز قانونی و شرعی می باشد مضافاً این که طبق ماده 92 قانون شهرداری نیز نوشتن هر مطلب و یا الصاق هر نوع نوشته ای بر روی دیوارهای شهر منع شده است و بند 25 ماده 76 قانون شوراها نیز تصویب مقررات لازم در این خصوص را به شورای شهر محول کرده است.
3- مبانی قانونی اختیار شورای اسلامی شهر در وضع عوارض و بهای خدمات نصب این قبیل تابلوهای تبلیغاتی عبارتند از:
اولاً: تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1386 که جایگزین تبصره 1 ماده 5 قانون سابق موسوم به قانون تجمیع عوارض گردیده و اختیار وضع عوارض محلی را به شورای شهر داده است و اخذ عوارض از امثال تابلوهای مذکور از مصادیق بارز عوارض محلی است زیرا نوع کسب و کار و تحصیل درآمد و حرفه و پیشه در هر نقطه ای از شهر با دیگر مناطق کشور متفاوت است.
ثانیاً: بند 26 ماده 76 قانون شوراهای اسلامی که با توجه به اصلاحات متعدد و آخرین آن در سال 1386 به قوت خود باقی بوده و نسخ نگردیده است و اختیار تصویب نرخ انواع عوارض و خدمات شهرداری را به شورای اسلامی شهر تفویض نموده است استدلال به این که شهرداری بابت تابلوهای منصوبه بر روی دیوار اماکن کسب مردم خدمتی انجام نمی دهد از جایگاه منطقی و عدالت اجتماعی برخوردار نیست زیرا علاوه بر این که در اکثر این تابلوها عناوینی که ذکر شده است که مربوط به نوع شغل و یا تخصص متصدی محل کسب نبوده و تبلیغ شرکت و یا نوع کالایی است که در آن محل عرضه می شده است، موجب اشغال مقداری از فضای خیابان و پیاده رو متعلق به شهرداری شده است و تملک عرصه خیابان و معبر عمومی و آسفالت و درختکاری و احداث باغچه و فضای سبز و روشنایی و غیره انواع خدماتی است که شهرداری طبق تکلیف قانون و شرح وظایف خود از بودجه عمومی و عوارض اقشار کم درآمد مردم انجام داده است تا میدان و یا خیابان و معبری آماده استفاده عموم و استفاده اختصاصی مالکان اماکن کسب مجاور آن گردد، لذا منطقی است که ارایه خدمات را از ناحیه شهرداری به معنای اعم کلمه تلقی کرده و اخذ مبلغ ناچیزی برای نصب تابلو که در حقیقت تبلیغ شرکت و یا کالایی است که محل تولید آن در جای دیگر است غیر قانونی ندانست.
ثالثاً- تابلوهای شناسایی که مد نظر هیات محترم عمومی دیوان می باشد شامل تابلوهای کسبه، بانکها، موسسات مالی و اعتباری دفاتر و نمایندگی های بیمه از پرداخت عوارض تابلو با ابعاد مجاز به استناد بند توضیحات ابتدای تعرفه و بند 12-28 و 13-28 معاف می باشند.
رابعاً- یکی از مواردی که در بند 11-28 آمده است در خصوص نصب پوستر و یا دیوارنویسی می باشد و در صورت حذف این بند شهرداری دیگر قادر به کنترل آنها نبوده و دیوارهای شهر مملو از پوسترها و دیوارنویسی خواهد شد که خود باعث تضییع حقوق شهروندان و نابسامانی منظر شهری می گردد.
خامساً- ماده 80 قانون شوراهای اسلامی که وضع عوارض متناسب با تولیدات و درآمدهای اهالی به منظور تامین بخشی از هزینه های خدمات عمومی را تجویز کرده است، آیا اخذ مبلغی به عنوان عوارض از یک شرکت و یا بانک و غیره کـه بـه جای پرداخت هزینه های گزاف تبلیغاتی بـه رسانه ها و یـا موسسات تبلیغاتی، از طریق نصب تابلوهای تبلیغاتی با ابعاد بزرگ و آن هم در کنار میادین و خیابانهایی که با هزینه های گزاف توسط شهرداری احداث شده است و عدم احداث آن منظری برای تابلوهای تبلیغاتی آنها نمی ماند غیر منطقی است؟ آیا عدم دریافت این عوارض ظلم به حقوق شهروندانی نیست که با دادن عوارض به احداث چنین خیابانهایی کمک نموده اند؟ به نظر می رسد عدم دریافت این عوارض تضییع حقوق سایر شهروندان و برخلاف قانون و اصول قانون اساسی می باشد.
بنا به مراتب فوق و با عنایت به این که شورای اسلامی شهر یزد در وضع عوارض موضوع ردیف 28 تعرفه سال 1390 شهرداری یزد هیچ گونه تخلفی از مقررات و تجاوزی از اختیارات قانونی نکرده است و نصب تابلو شناسایی با ابعاد مجاز را از پرداخت عوارض معاف و تابلوهای غیر مجاز را نوعی تجاوز به معبر ملکی شهرداری و فضای محاذی آن دانسته و برای آن عوارض وضع کرده است که تصاویر ارسالی موید تقاضای رد شکایت شاکی و ابقاء ردیف 28 مصوبه مورد نظر را می نماید.»
در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، پرونده در هیات تخصصی عمران، شهرسازی و اسناد دیوان عدالت اداری مطرح شد و این هیات در خصوص خواسته شاکی مبنی بر تقاضای ابطال ردیف 28 و بندهای ذیل آن از تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری یزد در سال 1390 مصوب شورای اسلامی شهر یزد بند 2 ردیف 28 و آن قسمت از ردیفهای سوم و چهارم، مبنی بر جمع آوری تابلوها و اخذ هزینه های آن، بندهای 1-28 لغایت 11-28 از مصوبه مورد شکایت را مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی ندانسته است و به موجب دادنامه شماره 393- 9/12/1394 رای به رد شکایت شاکی صادر کرده است و رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است.
در خصوص تقاضای ابطال ردیفهای 1 و 4 و بندهای 12-28 و 13-28 از تعرفه فوق الذکر، پرونده به هیات عمومی دیوان عدالت اداری ارجاع شده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 16/6/1395 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
مطابق بند 26 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1/3/1375، تصویب نرخ خدمات ارایه شده توسط شهرداری و سازمانهای وابسته به آن با رعایت آیین نامه های مالی و معاملاتی شهرداریها از جمله وظایف شورای اسلامی شهر است. با توجه به این که تابلوهای منصوبه بر سر درب اماکن تجاری و اداری علی القاعده مبین معرفی محل استقرار و فعالیت اماکن مذکور است و الزاماً متضمن تبلیغاتی در زمینه ارایه خدمات مربوط نیست و اصولاً شهرداری در خصوص مورد ارایه کننده خدمتی نمی باشد تا ذی حق به دریافت بهای آن باشد، بنابراین بندهای 1 و 4 ردیف 28 و قسمتهای 12-28 و 13-28 تعرفه عوارض محلی سال 1390 شهرداری یزد مصوب 12/11/1389 شورای اسلامی شهر یزد در خصوص اخذ هزینه جمع آوری تابلویی که شهرداری با ادامه نصب آن موافق نمی باشد به علاوه 15 درصد و همچنین اخذ عوارض از تابلوهای شناسایی ( با مجوز و بدون مجوز) مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر یزد تشخیص داده شد و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
