کلاسه پرونده: 90/1040
شاکی: آقای رحمان فرهاد
موضوع: ابطال تبصره 2 ماده 1-1-1-4 ضوابط و مقررات شهرسازی کمیسیون ماده 5 مسکن و شهرسازی استان اردبیل در خصوص تعیین عرض معبر
تاریخ رای: سه شنبه 6 بهمن 1394
شماره دادنامه: 1232
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تبصره 2 ماده 1-1-1-4 ضوابط و مقررات شهرسازی کمیسیون ماده (5) مسکن و شهرسازی استان اردبیل در خصوص تعیین عرض معبر، را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که: " هیات عمومی محترم دیوان عدالت اداری احتراماً، با تحصیل و اجازه حاصل از ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری در خصوص صداقت آن مرجع در رسیدگی به استمداد و احقاق حق مظلومین و ستمدیدگان دادخواست تقدیمی به این شرح است که اینجانب رحمان فرهاد مالک ملک پلاک ثبتی 3127 واقع در بخش یک اردبیل اخیراً جهت اخذ پروانه ساختمانی به شهرداری اردبیل مراجعه کردم که پس از سیر مراحل قانونی و انجام تشریفات مامورین محترم فنی اذعان داشتند که ملک شما از حد شرقی مقدار 60/1 از عرض و 10 متر طول مشمول عقب نشینی گذر است در حالی که حد شرقی ملک بنده طبق سند مالکیت رسمی به کوچه بن بست خاص اصابت می نماید که عرض کوچه موجود 5/3 متر و طول آن 16 متر می باشد مستند است شهرداری در اعمال عقب نشینی را مصوبه کمیسیون ماده 5 مسکن و شهرسازی اردبیل موضوع ماده 4 بند 1-1-1-4 تبصره 2 به تاریخ سال 1384 به ثبت و تصویب رسیده اعلام می دارد که در مصوبه مزبور کمیسیون ماده 5 آمده است کلیه معابر اختصاصی اشخاص که بیشتر از 2 پلاک به آن دسترسی داشته باشد به عنوان کوچه عام تلقی خواهد شد در حالی که کمیسیون ماده 5 می بایستی در حدود وظایف و اختیارات خود که صلاحیت دارد باید اتخاذ تصمیم نماید آن هم در خصوص کوچه ها و معابرهایی که عمومی هستند و نمی توانند در خصوص معابرهای اختصاصی که در مالکیت اختصاصی اشخاص می باشند اتخاذ تصمیم نمایند که این عمل کمیسیون ماده 5 و شهرداری با توجه به اعتبار اصل تسلیط و مالکیت مشروع اشخاص نسبت به اموال منقول و غیر منقول مغایرت دارد. علی هذا با توجه به موارد مطروحه خود نظر بر این که وضع قاعده خاص مبنی بر اعمال عقب نشینی و اتخاذ تصمیم در مالکیت خصوصی اشخاص خلاف اصل تسلیط و مالکیت مشروع اشخاص خارج از حدود اختیارات قانونی در کمیسیون ماده 5 بوده و این که اقدامات شهرداری و مصوبه کمیسیون ماده 5 موجب تضییع حقوق حقه قانونی بنده شده در نتیجه با لحاظ نمودن رای وحدت رویه شماره 78/210- 1380/10/2 به شماره دادنامه 259 در پرونده کلاسه 78/210 هیات عمومی دیوان تقاضای ابطال مصوبه کمیسیون ماده 5 مورد استدعاست. " متن تبصره مورد اعتراض به قرار زیر است: " 1-1-1-4 تعیین عرض معابر که برای آنها عرض تعیین نشده است این معابر برحسب نقشه منطقه ای که در آن قرار دارند (نقشه منطقه بندی شهر ویژه عرض معابر و تفکیک) عرضهایی به شرح جدول زیر خواهند داشت. جدول تعیین عرض معابری که در نقشه شبکه معابر وجود دارند، ولی عرض آنها بر روی نقشه نوشته نشده است منطقه استقرار معبر طول معبر بن باز بن بست 1 تا 50 متر با دسترسی سواره 6 6 2 بیش از 50 تا 100 متر با دسترسی سواره 10 8 3 بیش از 100 تا 150متر با دسترسی سواره 12 10 4 بیش از 150 متر با دسترسی سواره 12 ممنوع تبصره 1: حداقل عرض گذر 6 متر می باشد. تبصره 2: کلیه معابر اختصاصی که بیش از 2 پلاک به آن دسترسی داشته باشند به عنوان کوچه عام تلقی می شود. " همچنین آقای رحمان فرهاد پیرو دادخواست تقدیمی اعلام کرده است که: " اینجانب نسبت به خلاف شرع بودن تبصره مذکور ادعایی نداشته و صرفاً خواستار رسیدگی به ابطال تبصره مذکور و خروج از حدود اختیارات می باشم. " در پاسخ به شکایت مذکور، رییس سازمان مسکن و شهرسازی استان اردبیل، به موجب لایحه شماره 1137/515/89-1389/9/27 توضیح داده است که: " ریاست محترم شعبه هفتم دیوان عدالت اداری موضوع: لایحه دفاعیه در پرونده کلاسه 8909980900049173 (شماره بایگانی شعبه 891175) سلام علیکم: با احترام، در خصوص شکایت آقای رحمان فرهاد علیه کمیسیون ماده 5 شورای شهرسازی و معماری استان اردبیل، به خواسته « ابطال تبصره 2 ماده 1-1-1-4 ضوابط و مقررات شهرسازی در خصوص تعیین عرض …» به کلاسه فوق تحت رسیدگی است، مشروحه زیر در راستای رد شکایت شاکی جهت ملاحظه و امعان نظر به حضور تقدیم است. نظر به این که با مداقه در تصویر انضمامی طرح تفصیلی اردبیل، به عنوان ضمیمه دوم شکایت مطروحه ملاحظه می شود، ضوابط مذکور مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به عنوان طرح تفصیلی شهر اردبیل می باشد. حتی در ذیل تصویر ضوابط مذکور عبارت « طرح تفصیلی شهر اردبیل» قید شده است، لذا این تصمیم بعدی کمیسیون ماده 5 قانون تاسیس شورای شهرسازی و معماری استان اردبیل نیست که تا ادعای خلاف مقررات آن مطرح شود به بیان بهتر، ضوابط مورد شکایت، مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است که در کل کشور و در تاریخ تصویب (1384/4/12) از جمله در شهر اردبیل اجرا و قسمتی از طرح تفصیلی آن است و مصوبه کمیسیون ماده 5 استان نیست که بعداً تغییر و یا تصویب شود، بلکه از زمان طرح تفصیلی اردبیل مورد اجرا بوده و به عنوان یک ضابطه شهرسازی ملاک عمل شهرداریهای کل کشور است، مع الوصف نظر به عدم تصویب تبصره 2 ماده مورد شکایت توسط کمیسیون ماده 5 استان اردبیل، طرح دعوا توجهی به کمیسیون مذکور نداشته و چه این که شاکی به خاطر استفاده بیشتر از ملک خود معترض حقوق عمومی است از سویی این ضابطه نیز نافی حقوق مالکانه در مانحن فیه نبوده و قیمت آن قابل مطالبه از شهرداری است و این دو حقوق قابل جمع بوده و برخلاف قانون هم نمی باشد لذا تقاضای رد دعوای شاکی را می نماید. " در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 پرونده به هیات تخصصی مرتبط با موضوع ارجاع می شود و این هیات به موجب دادنامه شماره 263-1394/7/18 رای به رد شکایت صادر می کند که مفاد رای به شرح زیر است: " نظر به این که دستورالعمل مورد اعتراض تصریحی از مصوبات شورای عالی شهرسازی می باشد و سپس مطابق ماده 5 قانون مذکور مورد بررسی قرار گرفته و به تصویب نهایی رسیده است، لذا با توجه به این که بررسی و تصویب و تغییرات از وظایف قانونی کمیسیون ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی است رای به رد شکایت صادر و اعلام می گردد. رای مذکور از تاریخ صدور ظرف مدت 20 روز از سوی ریاست محترم کل دیوان و یا ده نفر از قضات دیوان مطابق بند ب ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان قابل رسیدگی در هیات عمومی است. " رییس دیوان عدالت اداری در فـرجه مقرر در مـاده 84 قانون یـاد شده، رای هیـات تخصصی اراضـی و محیط زیست دیوان عدالت اداری مبنی بر عدم ابطال تبصره 2 بند 1-1-1-4 ضوابط و مقررات شهرسازی در تعیین عرض معبر را مغایر قانون اعلام و با استدلالی که ذیلاً ذکر می شود رسیدگی به اعتراض را به هیات عمومی ارجاع می کند. استدلال رییس دیوان عدالت اداری به شرح زیر است: " در این پرونده شاکی درخواست ابطال بند 1-1-1-4 طرح تفصیلی شهر اردبیل به استدلال منعکس در دادخواست را نموده است تبصره مورد درخواست ابطال مقرر می دارد که ( کلیه معابر اختصاصی که بیش از دو پلاک به آن دسترسی داشته باشند به عنوان کوچه عامل تلقی می شود) سازمان مسکن و شهرسازی استان به عنوان احد از طرف شکایت مصوبه مرقوم را خارج از مصادیق کمیسیون ماده 5 قانون تاسیس شورای شهرسازی و معماری اعلام نموده است در حالی که شهرداری اردبیل مصوبه را از مقررات کمیسیون ماده 5 اعلام نموده است. نظر به مراتب فوق و با توجه به این که بر اساس مقررات ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری از صلاحیت شورای عالی شهرسازی و معماری بر اساس بند 3 ماده 2 قانون مقرر گردیده است بنابراین ایراد سازمان مسکن و شهرسازی در این خصوص وارد نبوده و در هر حال فارغ از این که مرجع تصویب تبصره مورد درخواست ابطال صلاحیت تغییر عناوین معابر اختصاصی به معابر عام دارد یا خیر اصولاً اطلاق مصوبه مورد شکایت که شامل معابر ملکی اشخاص حتی به صورت معبر اختصاصی محاط بیش از دو پلاک می گردد و از این جهت حدود مالکیت اشخاص را تحدید می نماید و به صرف قابل دسترسی بودن معبر برای پلاکهای مجاور به روابط افراد ناشی از مالکیت مشاعی در معبر مذکور تعرض می گردد خلاف اصول و قواعد عام در این خصوص می باشد بنابراین و با توجه به ملاکهای مصرح در رای شماره 259/80-1380/8/20 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مصوبه مورد درخواست ابطال موجب تحدید حقوق برخلاف اصل تسلیط و حرمت مالکیت مشروع اشخاص می گردد خارج از حدود اختیارات و وظایف قانونی مرجع تصویب است. " هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1394/11/6 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
نظر به این که اصل مصونیت حق مالکیت از تعرض از جمله حقوق اساسی تضمین شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی می باشد و سلب و یا تحدید آن جز به موجب قانون تجویز نگردیده است و چون اطلاق مصوبه مورد درخواست ابطال موجب استحاله مالکیت اختصاصی کوچه خاص به مالکیت عمومی می گردد و تغییر عنوان مالکیت به شرح مرقوم موجب الزام اشخاص به آثار آن از جمله الزام مالکین به عقب نشینی در ملک خود و رها سازی آن برای توسعه کوچه مذکور به نحو مجانی در غیر موارد قانونی می گردد، این مراتب موجب سلب حق مالکیت اشخاص و یا تحدید آن می شود، بنابراین به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ابطال اطلاق مصوبه مورد شکایت به شرح فوق الاشعار نسبت به مواردی که شامل معابر اختصاصی می گردد صادر و اعلام می شود.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری- محمدجعفر منتظری
