بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1786
تاریخ دادنامه: 1393/10/22
کلاسه پرونده: 92/47
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمدباقر خان زاده
موضوع: ابطال بخشنامه شماره 42031/4/400-16/3/1386 معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران
گردش کار: آقای محمدباقر خان زاده به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 42031/4/400-1386/3/16 معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که: " احتراماً، برابر دستور اداری صادر شده از سوی معاونت وقت ریاست جمهوری در بنیاد شهید و امور ایثارگران به شماره 42031/4/400-1386/3/16 ازدواج کارکنان بنیاد شهید با همسران شاهد ممنوع بوده، به طوری که دستور فوق موجبات مشکلات عدیده و طرح گزارشات واهی بر علیه کارکنان حتی در صورت ازدواج شرعی و قانونی می شود. چنان که همواره با نشر اکاذیب و گزارشات غیر واقع آبرو و حیثیت شغلی کارکنان مورد سوال قرار می گیرد. مدیریت سازمان نیز بدون تحقیق در گزارشات واصله، نداشتن شناخت از اصول مترقی اسلامی و قانون مدون با برخورد غیر قانونی و غیر شرعی و تبعیض در رفتار سازمانی ضمن تشدید موضوع، موجبات طرح گزارشات خلاف واقع در هیاتهای تخلفاتی را دامن می زنند. امر فوق حتی صدور آراء عدیده از هیات تخلفات اداری به عنوان رفتار خلاف شوون شغلی را به دنبال داشته است و کارکنان سازمان با هتک حیثیت اداری و اجتماعی روبرو بوده، از طرفی نکاح (موقت، دایم) در قوانین مدنی و شرع مقدس مورد تاکید شارع است و دستور اداری نمی تواند ناسخ حکم شرعی و قانونی باشد که در این صورت اجتهاد در برابر نص صریح خواهد بود. با توجه به حکم قرآنی، فتاوی معتبر از سوی فقها و علمای اسلامی (شرایع، تحریر، شرح لمعه، سایر) در خصوص نکاح و همچنین به موجب قوانین مدنی که نمی توان اتباع ایرانی را از حقوق مدنی ( تمتع و استیفاء) محروم کرد، استدعای صدور حکم به ابطال دستور مذکور به واسطه مخالفت با قانون و شرع انور دارد. ضمناً در جهت جلوگیری از آراء خلاف قانون و شرع صادر شده از سوی هیاتهای تخلفاتی به عنوان رفتار خلاف شیوون شغلی که موجب تضییع حقوق کارمندی و حیثیت اجتماعی و اداری می شود. استدعای صدور دستور موقت در اجرای امر مورد تقاضا است. " متن بخشنامه شماره 42031/4/400-1386/3/16 معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران به قرار زیر است: " با سلام و تحیت: با عنایت به رسالت خطیر بنیاد شهید و امور ایثارگران مبنی بر حفظ ارزشهای انقلاب اسلامی و جلوگیری از ایراد خدشه به کرامت و منزلت اجتماعی خانواده های شهداء، جانبازان و آزادگان عزیز و در جهت حفظ حرمت و حیثیت این قشر معظم به کلیه کارکنان ابلاغ می گردد هرگونه روابط غیر متعارف و خارج از شرح وظایف مربوط و نیز هر گونه عقد نکاح و ازدواج اعم از (دایم و موقت) آنان با فرزندان یا همسران معزز شاهد و همسران جانبازان و آزادگان متوفی بدون مجوز کتبی و هماهنگی با مسوولین مربوطه مطابق بند 1 ماده 8 قانون رسیدگی به تخلفات اداری به عنوان اعمال و رفتار خلاف شوون شغلی و اداری محسوب، پس از رسیدگی در هیاتهای رسیدگی به تخلفات اداری، مجازات قانونی در مورد متخلف اعمال خواهد شد.- معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران " در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی بنیاد شهید و امور ایثارگران به موجب لایحه شماره 988/850/5407- 1393/2/16 توضیح داده است که: " احتراماً، در ارتباط با دادخواست تقدیمی آقای محمدباقر خان زاده به شماره پرونده 65463- 1393/1/30 به طرفیت این نهاد مبنی بر ابطال بخشنامه شماره 42031/4/400- 1386/3/16 ریاست عالی بنیاد ( منع ازدواج کارکنان بنیاد با همسر و فرزندان شهدا بدون اجازه مددکاری) مطروح در آن هیات نکاتی تقدیم حضور، امیدواریم موضوع به دقت مورد بررسی قرار گرفته وحکم به رد دعوای مطروح و عدم ابطال بخشنامه فوق صادر فرمایید. الف- نماینده ولی فقیه و ریاست وقت بنیاد حسب حکم مورخ 1371/8/9 رهبر معظم انقلاب اسلامی در بنیاد منصوب که طی حکم مذکور معظم له به صراحت وظیفه مهم ایشان را رسیدگی به امور معنوی و فرهنگی عزیزان شاهد که وارثان شهادت و سرمایه گذاران اصلی انقلاب و استقلال کشورند، دانسته است. ب- حسب ماده 11 قانون اساسنامه مصوب 1387/1/18 مجلس شورای اسلامی اهم وظایف و اختیارات ایشان: 1- پیشنهاد سیاستهای لازم برای حفظ و ترویج فرهنگ شهادت طلبی و ایثار در جامعه 2- نظارت بر امور فرهنگی جامعه هدف و حفظ و تعمیق و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه و نظارت بر اجرای آن 3- تطبیق دستورالعملها و آیین نامه های داخلی با موازین شرعی و رهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری 4- اعمال اختیارات شرعی تفویض شده از سوی مقام معظم رهبری 5- ارایه برنامه های عقیدتی- سیاسی جهت رشد و ارتقای خصوصیات فکری و اخلاقی خدمتگزاران جامعه هدف و ارتقای جو معنوی در بنیاد 6- نظارت بر حسن جریان امور بنیاد است. ج- با توجه به اهداف و وظایف بنیاد در بند 1 و 3 ماده (3) قانون اساسنامه مبنی بر احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه و همچنین اعتلای معرفت و تعهد جامعه در قبال ارزشهای فرهنگ ایثار و شهادت و بالا بردن تعهد آنان نسبت به رعایت شان، حق حرمت و منزلت جامعه هدف و خانواده آنان و نیز بند 3 از قسمت (الف) ماده (5) قانون مذکور مبنی بر بررسی و شناسایی عوامل بازدارنده و مخرب فرهنگ شهادت و ایثارگری و تلاش در امحا و رفع آنها وجهت جلوگیری از سوء استفاده عده ای قلیل از کارکنان نهاد با عنایت به این که اکثر مراجعان به سازمان همسر و دختران شاهد بوده و برای رعایت حرمت، کرامت و منزلت اجتماعی آنان و پیشگیری از انعکاس مواردی مانند ازدواج کارکنان بنیاد با جامعه هدف که متاسفانه در گذشته و حال نیز در سطح جامعه مطرح بوده، بخشنامه های شماره 42031/4/400- 1386/3/16 و شماره 3225- 1372/4/22 صادر شده است. لذا با عنایت به مطالب مذکور اختیارات نماینده ولی فقیه و ریاست بنیاد نص صریح قانون بوده و ایشان در تدوین سیاستگذاری نهاد و صدور بخشنامه های لازم برای رعایت صرفه و صلاح جامعه هدف و حفظ آبرو و حیثیت خانواده های شاهد در جامعه از طرف ولی فقیه دارای اذن است. مضافاً این که بخشنامه های صادر شده که جهت جلوگیری از سوء استفاده عده ای از کارکنان با توجه به موقعیت مراجعه کنندگان و گرفتاریهای آنها در سیستم اداری صادر و اعلام داشته که باید ازدواج با اطلاع مددکاری و مراجع قانونی باشد نه خلاف عقل بوده و نه خلاف منطق است. با امعان نظر به مراتب فوق خواسته شاکی فاقد وجاهت قانونی بوده، رد دادخواست نامبرده ( عدم ابطال بخشنامه مورد اعتراض) از آن مرجع مورد استدعاست. " در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت بخشنامه مورد اعتراض با شرع مقدس اسلام، قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 1835/102/93- 1393/6/2 اعلام کرده است که: " موضوع دستورالعمل شماره 42031/4/400- 1386/3/16 بنیاد شهید و امور ایثارگران، در جلسه مورخ 1393/5/29 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت، دستورالعمل مورد شکایت خلاف موازین شرع شناخته نشد. "
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور روسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت می کند.
رای هیات عمومی
الف: با توجه به این که قایم مقام دبیر شورای نگهبان قانون اساسی به موجب نامه شماره 1835/102/93- 1393/6/2 اعلام کرده است کـه دستورالعمل شمـاره 42031/4/400- 1386/3/16 بنیـاد شهیـد و امـور ایثارگران توسط فقهای شورای نگهبان خلاف موازین شرع شناخته نشد، بنابراین با استناد به تبصره 2 ماده 84 و ماده 87 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، دستورالعمل مورد اعتراض از بُعد ادعای مغایرت با شرع مقدس اسلام، قابل ابطال تشخیص نمی شود. ب: نظر به اینکه اولاً: در دستورالعمل مورد اعتراض، ازدواج کارکنان مرد بنیاد شهید و امور ایثارگران با اشخاص مونث موضوع دستورالعمل نهی نشده است و مقرر شده است که صرفاً با هماهنگی بنیاد صورت پذیرد و ثانیاً: مطابق بند 1 ماده 8 قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب سال 1372، اعمال و رفتار خلاف شیوون شغلی یا اداری از جمله مصادیق تخلفات اداری احصاء شده است و با توجه به رسالت و وظایفی که بنیاد شهید و امور ایثارگران در ارایه خدمات به خانواده های شهدا و جانبازان دارد، بهره مندی از اطلاعات سازمانی و موقعیت اداری که منتهی به اعمال و رفتار خارج از شرح وظایف اداری و سازمانی شود از مصادیق اعمال و رفتار خلاف شیوون شغلی و اداری محسوب می شود، بنابراین دستورالعمل مورد اعتراض مغایر قانون به نظر نمی رسد و قابل ابطال تشخیص نمی شود.
محمدجعفر منتظری – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
