بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 903
تاریخ رای: دوشنبه 13 مرداد 1393
کلاسه پرونده: 90/923
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم فرخ زینلی
موضوع: ابطال قید «داشتن یک سال سابقه مستمر در آخرین کارگاه »مصرح در بند 7 صورت جلسه کمیته استانی بیمه بیکاری موضوع تفاهم نامه مشترک وزارت کار[تعاون کار ورفاه اجتماعی ]وسازمان تامین اجتماعی به شماره 59893-1389/4/10"
گردش کار: خانم فرخ زینلی به موجب دادخواستی ابطال صورت جلسه کمیته استانی بیمه بیکاری موضوع تفاهم نامه مشترک وزارت کار [تعاون، کار و رفاه اجتماعی] و سازمان تامین اجتماعی به شماره 59893-1389/4/10 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
« احتراماً، به استحضار می رساند اینجانب فرخ زینلی با مشخصات سطر شاکی از تاریخ 1388/12/1 تا 1390/1/31در گاوداری کاظم برونوی در روستای پساوه در 30 کیلومتری شهرستان تایباد کارگر بوده ام که در تاریخ 1390/1/31از کارم اخراج شده ام و تقاضای بنده برای بازگشت به کار بی نتیجه ماند و آمادگی خود را برای کار نیز ضمن شکایت به واحد کار و امور اجتماعی تایباد اعلام کردم و دادخواستی به خواسته بازگشت به کار و بن کارگری و حق اولاد و حق بیمه در نهایت برای مقرری بیکاری کردم که دادنامه 15-90- 1390/3/30 شعبه 1102 هیات تشخیص اداره کار تایباد صادر شد که به همه خواسته هایم اشاره نکرده بود و بنده برای استفاده از مقرری بیمه بیکاری نیز معرفی نشدم و هر چه اعتراض کردم رسیدگی نشد، النهایه بعد از صدور دادنامه سابقه کارم از اداره تامین اجتماعی تایباد استعلام شد که طبق نامه شماره 17360/ف و 17465/ف- 1390/6/30 تامین اجتماعی تایباد 395 روز سابقه ام راتایید کرده ولی به بهانه این که طبق تفاهم نامه 59893-1389/4/10 وزارت کار و تامین اجتماعی در کمیته استانی خراسان رضوی که به امضای مدیران کل دو اداره فوق رسیده که نسخه ای از کپی تفاهم نامه را علی رغم این که تقاضای تصدیق کردم برابر اصل نکرده اند و با مشقت گرفتم و تقدیم می کنم در تاریخ 1390/7/14 اداره تامین اجتماعی تایباد به من گفتند شما چون در آخرین کارگاه کمتر از یک سال سابقه بیمه دارید نمی توانید بیمه بیکاری بگیرید و تقاضای نظریه مکتوب از ادارات فوق کردم که گفتند این رای اعلامی است و از دادن نظریه مکتوب امتناع کردند و حتی از پذیرفتن هر نامه اعتراضی و غیره امتناع می کردند و حتی در جواب تقاضای من که نسخه ای تفاهم نامه را خواستم فرمودند که قابلیت رسیدگی در دیوان عدالت اداری را ندارد و گرفتن نسخه اصلی تفاهم نامه از ید من خارج است حال تقاضای رسیدگی به خواسته هایم را برابر سطر خواسته بابت ابطال تفاهم نامه و برقراری بیمه بیکاری طبق ماده 7 قانون بیمه بیکاری و رای وحدت رویه 79/131- 1380/8/1 و سایر قوانین جهت احقاق حق دارم ضمناً در روزنامه خراسان 1390/7/10 عین این موضوع در یکی از استانهای شمالی چاپ شده بود که ظاهراً قوه قضاییه مشکلات آن استان راحل کرده و فکر می کنم در همه استانها این مشکل باشد و اداره کار به جای دفاع از حقوق کارگر از تامین اجتماعی دفاع می کند. خواهشمند است به داد ما کارگران زحمت کش برسید. »
متن صورت جلسه در قسمت مورد اعتراض به قرار زیر است: « 7- با توجه به دستورالعملهای صادر شده بررسی مبحث بیکاری کارگران قراردادی فقط در کمیته های دو نفره و افراد شاغل در کارگاههای دایمی پس از طرح دادخواست در مراجع حل اختلاف و در صورت عدم بازگشت به کار وفق قانون بیمه بیکاری در کمیته دو نفره مطرح گردد. ضمناً در صورت صدور آرای شورای سازش وفق مقررات تفاهم نامه مشترک بیمه بیکاری ( داشتن یک سال سابقه مستمر در آخرین کارگاه) اقدام گردد. »
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 2649/7691- 1391/7/8 اعلام کرده است که: « عطف به اخطاریه مورخ 1391/2/13 صادر شده در پرونده کلاسه هـ ع/90/924 و پیرو اعتراض اولیه شماره 777/7100- 1391/3/6 موضوع دعوای خانم فرخ زینلی به خواسته ابطال صورت جلسه کمیته استانی خراسان رضوی، موضوع تفاهم نامه مشترک وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی به شماره 59893- 1389/4/10، مستدعی است مقرر فرمایید با عنایت به دفاعیات ذیل نسبت به رد شکایت مذکور در هیات عمومی دیوان عدالت اداری اقدام لازم مبذول شود. الف: شرح شکایت و خواسته شاکی: خواسته شاکی مطابق آنچه که در شرح شکواییه اعلام کرده است لغو بند 7 صورت جلسه کمیته استانی خراسان رضوی، موضوع تفاهم نامه مشترک وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی با موضوع بیمه بیکاری می باشد. نامبرده مدعی است که بند یاد شده برخلاف مواد 7 و 6 قانون بیمه بیکاری بوده و با آن مبانیت دارد. لذا تقاضای لغو آن را دارد. در حالی که ادعا و استنتاج شاکی بنا به دلایل ذیل فاقد وجاهت قانونی بوده محکوم به رد است.
ب: ایراد شکلی نظر به این که بند هفتم صورت جلسه معترضٌ عنه در راستای تفاهم نامه بین وزارت کار و تامین اجتماعی تنظیم شده است و تفاهم نامه مزبور نیز قبلاً در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد رسیدگی قرار گرفته و به موجب دادنامه های شماره 164- 1387/3/20و شماره 494- 1387/6/25 تفاهم نامه مذکور مورد تایید قرارگرفته است. بنابراین موضوع از اعتبار قضیه محکوم بها برخوردار بوده و مطابق ماده 39 قانون ندارد و از این حیث خواسته شاکی قابل رد است.
ج: دفاعیات: 1- ماده 2 قانون بیمه بیکاری مصوب 1369/6/6 مقرر داشته « بیکار از نظر این قانون بیمه شده است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد و …» طبق مفاد ماده مذکور بیمه شده بیکار به کسی اطلاق می شود که بدون میل و اراده بیکار شده تا مشمول حمایتهای مقرر در این قانون قرار گیرد. بنابراین کارگران دارای قرارداد معین و افراد شاغل در کارهای با ماهیت غیر دایم و فصلی به دلیل این که در هنگام عقد قرارداد با علم و اطلاع از مدت قرارداد تا انتهای قرارداد را پیش بینی کرده اند بنابراین آنان از مصادیق بیکاری بدون میل و اراده تلقی نشده و از موضوع قانون مزبور خارج می باشند. در این راستا مفاد آراء هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره 8 – 1383/1/16 و 97- 1382/3/4 کاملاً موید مطالب فوق است. 2- شاکی مدعی است که تفاهم نامه معترضٌ عنه مغایر مواد 7 و 6 قانون بیمه بیکاری مصوب 1369/5/6 تنظیم شده است. در حالی که استنباط شاکی از مغایرت مزبور به دلایل ذیل صحیح نیست زیرا: با عنایت به تایید آراء یاد شده هیات عمومی دیوان عدالت اداری و افزایش روز افزون قراردادهای موقت و این که عملاً اکثر قراردادهای حاکم بر روابط کار را قراردادهای موقت تشکیل می دهند و کارفرمایان نیز در جهت فرار از مقررات حمایتی کار و تامین اجتماعی تمایل به تنظیم قرارداد موقت دارند. لذا سازمان تامین اجتماعی به منظور حمایت از کارگران موصوف علی رغم قانون مزبور و آراء صادر شده از هیات عمومی دیوان عدالت اداری یاد شده، موافقت کرد با توجه به محدودیت بیمه بیکاری آن دسته از کارگران شاغل در فعالیتهای با ماهیت دایم که قرارداد آنها موقت است در صورت داشتن یک سال سابقه در آخرین کارگاه از تسهیلات قانون بیمه بیکاری بهره مند گردند. که این امر جنبه ارفاقی داشته و در جهت حمایت از کارگران موصوف بوده که به تفاهم نامه بین دو دستگاه مجری قانون ( ماده 11 قانون بیمه بیکاری) منتهی شده است. بند 7 تفاهم نامه معترضٌ عنه با توجه به مراتب یاد شده و به منظور تشخیص و شناسایی کار با ماهیت دایم از غیردایم تبیین شده است. با این توضیح که در صورت شاغل بودن کارگر در فعالیت با ماهیت دایم چنانچه وی در پایان قرارداد مدت معین بیکار شود، علی رغم موقت بودن قرارداد از مقرری بیمه بیکاری بهره مند خواهد شد و این موضوع نافی مواد 6 و 7 قانون بیمه بیکاری نیست. زیرا داشتن حداقل یک سال سابقه کار یا یک بار تمدید قرارداد موقت، از معیارهای تشخیص کار با ماهیت دایم است. تا در صورت بیکار شدن کارگران موصوف درپایان قرارداد بتوانند مشمول دریافت مقرری بیکاری قرار گیرند و دیگر آثار خاصی بر آن مترتب نمی باشد. با عنایت به مراتب فوق مشخص می شود که شرط مدت پرداخت حق بیمه مقرر در بند الف ماده 6 قانون بیمه بیکاری ( 6 ماه سابقه) با سابقه کار مندرج در بند 7 تفاهم نامه ( یک سال صرفاً جهت تشخیص دایمی بودن کار) با یکدیگر متفاوت بوده و محدودیتی از این حیث که بند 7 تفاهم نامه، سابقه پرداخت حق بیمه مقرره قانونی را افزایش داده متصور نبوده و حداقل سابقه کار مقرر در بند 7 تفاهم نامه صرفاً معیاری برای تشخیص نوع کار با ماهیت دایم از غیر دایم می باشد و از این حیث ایراد شاکی فاقد وجاهت قانونی است. ضمناً اضافه می نماید چنانچه بیمه شده با هر نوع قراردادی اعم از موقت و فصلی و … در اثناء کار اخراج شده و اداره نیز کار آن را تایید نماید مشمول مقررات بیمه بیکاری قرار می گیرد. با عنایت به مراتب فوق، وضع تفاهم نامه توسط دو دستگاه مجری قانون بیمه بیکاری نه تنها سبب محدود کردن دامنه شمول قانون نشده، بلکه سبب گسترش دایره شمول قانون بیمه بیکاری به کارگرانی شده که دارای قرارداد موقت ( با ماهیت دایم کار) بوده و طبق آراء و حدت رویه شماره 97-1382/3/4 و شماره 8 – 1383/1/16 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مستحق دریافت مقرری مزبور نمی باشدو از این حیث اقدام خلاف قانونی از جانب سازمان صورت نگرفته است. همچنین با عنایت به این که بند 7 صورت جلسه کمیته استانی خراسان رضوی، بیمه بیکاری موضوع تفاهم نامه مشترک وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در راستای تفاهم نامه بین وزارت کار و تامین اجتماعی تنظیم شده و تفاهم نامه مزبور نیز قبلاً مورد اعتراض قرار گرفته و هیات عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه های شماره 164- 1387/3/20 وشماره 494- 1387/6/25 آن را مورد تایید قرار داده است. لذا تقاضای رسیدگی و رد شکایت مطروح مورد استدعاست.»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی به موجب لایحه شماره 47802- 1391/3/25 توضیح داده است که:
« احتراماً، در خصوص شکایت خانم فرخ زینلی به طرفیت این اداره کل به استحضار می رساند طبق سوابق موجود در پرونده مشارالیه از تاریخ 1388/12/1 تا 1390/1/2 در گاوداری آقای کاظم برونوی مشغول به کار بوده است. وی در تاریخ 1390/3/7 تقاضای بیمه کرده و اعلام داشته از تاریخ 1390/2/15 اخراج شده است. طبق بررسی پرونده شکایت نامبرده مدت زمان احراز رابطه کاری با احتساب مرخصی دوران بارداری وی از تاریخ 1388/12/1 تا 1390/1/2 به اثبات رسیده است و نسبت به آن اعتراضی نداشته است در صورتی که خود مدعی بوده تا تاریخ 1390/2/15 کار کرده است. در خصوص درخواست بیمه بیکاری موضوع در هیات بررسی کنندگان بیمه بیکاری مطرح شده به علت این که نامبرده دارای شرایط برقراری بیمه بیکاری نبوده و فاقد سابقه لازم بوده با برقراری بیمه بیکاری وی مخالفت شده است. لذا مراتب جهت استحضار آن مقام قضایی اعلام می شود. »
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور روسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت می کند.
رای هیات عمومی
مطابق بند الف ماده 6 قانون بیمه بیکاری مصوب سال 1369، شرط استحقاق بیمه شده بیکار برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، داشتن سابقه پرداخت حق بیمه به مدت 6 ماه قبل از بیکار شدن تعیین شده است. نظر به اینکه در بند 7 تفاهم نامه مورد اعتراض، داشتن یک سال سابقه مستمر در آخرین کارگاه به عنوان شرط لازم برای استحقاق به دریافت مقرری بیمه بیکاری تعیین شده است، مغایر حکم قانون صدرالذکر است و قید مذکور به استناد بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود
معاون قضایی دیوان عدالت اداری- علی مبشری
