بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 108
تاریخ رای: دوشنبه 1 اردیبهشت 1393
کلاسه پرونده: 91/480
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: عبدالصاحب طهماسبی
موضوع: عدم ابطال نامه های شماره 3266/75- 20/5/1382 و 37141/5/41- 4/6/1382 وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری
گردش کار: آقای عبدالصاحب طهماسبی به موجب دادخواستی ابطال نامه های شماره 3266/75- 1382/5/20 و 37141/5/41- 1382/6/4 وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری را خواستار شده و در جهت تبین خواسته اعلام کرده است که:
« احتراماً، به عرض می رساند بنده ورودی مهر ماه 1389 در آزمون دکترای روزانه شرکت کرده وپس از موفقیت و طی مراحل آزمون کتبی و مصاحبه و بر حسب اولویتهای علمی و اعلام قبولی قطعی، دانشجوی رسمی دانشگاه شدم. متعاقب آن فرمهای تحصیل رایگان را تکمیل و ارایه کرده و مشغول به تحصیل شدم. پس از اشتغال به تحصیل در تاریخ 25 دی ماه 1389 طی نامه ای رسمی به بنده ابلاغ شد که به علت بازنشستگی از وزارت آموزش و پرورش اینجانب از بهره مندی تحصیلات رایگان محروم می باشم و می باید برای ادامه تحصیل هزینه آزاد آن را پرداخت نمایم و در ترم سوم 1390/8/10 از کلاس محروم شدم. اما با توافق اساتید در کلاس حاضر شدم و ترم سوم را هم گذراندم و در مجموع 18 واحد را پاس کردم. استناد دانشگاه به بخشنامه 3266/75 – 1382/5/20 مبنی بر این که برای دانشگاه بلامانع است که از بازنشستگان شهریه تحصیلی اخذ کند، به علت این که قادر نیستند تعهد خدمت بدهند و بخشنامه 37141/5/41- 1382/6/4 که ربطی به اینجانب ندارد و مربوط می شود به دانشجویانی که در حین تحصیل بازنشسته می شوند. جهت حل مشکل ابتدا در داخل دانشگاه موضوع را پیگیری کردم که حاصل آن وساطت مصرّانه مسوول نمایندگی نهاد مقام معظم رهبری جناب حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا مختاری بود که به نتیجه نرسید. در نهایت حرف آخر مسوولان دانشگاه این بود که تصمیم گیری در این موضوع در اختیار دانشگاه نیست و آنها موظف به اجرای بخشنامه وزارتخانه هستند. از سوی دیگر مسوولان وزارت علوم ( از جمله دکتر قدیمی معاونت پشتیبانی و معاون وی دکتر هاشمی) به طور حضوری در جلسه 16 بهمن 1390 موضوع را در اختیار دانشگاه دانستند، نهایت پاسخی که دادند این است که: «اختیارات هیات امنای دانشگاه بسیار زیاد است و آنها می توانند خود مستقلاً مشکل شما ( اینجانب) را حل کنند». این مطلب را متاسفانه مکتوب نمی کنند ولی یک بار مدیرکل امور دانشجویان داخل دکتر بذرافشان مقدم به معاونت دانشگاه رازی توصیه کرد که موضوع در اختیار دانشگاه است».
لذا: 1- با توجه به موارد فوق که موضوع در اختیار دانشگاه است. 2- و طبق اصل 30 قانون اساسی مبنی بر تحصیل رایگان که متن آن: « دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد». 3- دانشگاههایی مانند فردوسی مشهد و چمران اهواز و … مبلغی از این بابت دریافت نمی کنند. مدارک دانشگاه فردوسی مشهد: حضور شخصی اینجانب در اداره تحصیلات تکمیلی و دانشجوی بازنشسته عبدالحلیم مطرقی با شماره دانشجویی 8916150080 مدارک چمران اهواز: فارغ التحصیلان و دانشجویان بازنشسته با تحصیل رایگان: 1- وفادار کشاورز 2- فرهاد براتی3- علی افضلی 4- مهدی دغاغله 5- دیلم4- و این که در اطلاعیه آزمون در سایت دانشگاه رازی کرمانشاه موضوع پرداخت هزینه ذکر نشد، بعدها نیز در مراحل کتبی و مصاحبه و بخصوص هنگام ثبت نام ابلاغ نشد که در صورت ابلاغ در اول مهر ماه، در دانشگاه فردوسی مشهد ثبت نام می کردم زیرا همزمان در دو مرحله کتبی و مصاحبه این دانشگاه ( فردوسی) قبول شده بودم. 5- و عملاً سه ترم هزینه شده و 18 واحد درسی پاس شده است. 6- و آمادگی کامل اینجانب برای تدریس به صورت غیرموظف در دانشگاه رازی کرمانشاه و یا در آموزش و پرورش ( که مجوز و درخواست آن موجود است) به عنوان تعهد خدمت به مدت لازم.
با توجه به مطالب فوق از شما تقاضای بذل توجه و عنایت لازم را دارم جهت:
1- صدور دستور موقت مبنی بر بازگشت به تحصیل 2- ابطال بخشنامه و اجازه تحصیل به طور رایگان." در پاسخ به اخطار رفع نقصی که در اجرای ماده 38 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1385 [ماده 81 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392] برای شاکی ارسال شده بود وی پاسخ داده است که:
« با سلام و ادب و احترام، اصلاحیه جهت تکمیل و رفع نقص دادخواست شماره 9109980900006748 به هیات عمومی دیوان عدالت اداری برای ابطال دو بخشنامه: مشخصات دقیق دو بخشنامه:
- بخشنامه 3266/75- 1382/5/20 مرجع صدور: مدیرکل دفتر حقوقی وزارت علوم – دکتر مرتضی شهبازی نیا. خطاب به مدیرکل امور دانشجویان داخل.
- بخشنامه 37141/5/41- 1382/6/4 مرجع صدور: غلامرضا ظریفیان از وزارت علوم (علی القاعده می بایدمدیرکل امور دانشجویان داخل باشد)، خطاب به معاونت آموزشی دانشگاه رازی کرمانشاه. هر دو بخشنامه مغایر با اصل 30 قانون اساسی جمهوری اسلامی است که متن آن: اصل 30 قانون اساسی مبنی بر تحصیل رایگان: « دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد».
بنابراین تقاضای 1- ابطال هر دو بخشنامه را دارم 2- اجازه تحصیل به طور رایگان، تصویر دو بخشنامه به ضمیمه اصل 30 قانون اساسی همراه نامه پیوست شد.»
متن نامه های مورد اعتراض به قرار زیر است:
« 1- شماره 3266/75- 1382/5/20 مدیرکل محترم امور دانشجویان داخل احتراماً، عطف به نامه شماره 26066/41 – 1382/4/25 در مورد آموزش رایگان به استحضار می رساند با توجه به این که بازنشستگان نمی توانند تعهد خدمت بسپارند لذا اخذ هزینه و شهریه تحصیلی از آنان بلامانع می باشد.- مدیرکل دفتر حقوقی- 2- شماره 37141/5/41- 1382/6/4 معاونت محترم آموزشی دانشگاه رازی کرمانشاه احتراماً، ضمن ارسال روگرفت نظریه دفتر حقوقی وزارت متبوع به شماره 3366/75- 1382/5/20 موضوع دانشجویانی که در حین تحصیل بازنشسته می شوند به استحضار می رساند: بر اساس اظهار نظر دفتر حقوقی، خواهشمند است در هنگام ثبت نام به دانشجویانی که بازنشسته می شوند از ارایه فرم استفاده از مزایای آموزش رایگان خودداری و لازم است طبق جدول ضمیمه بخشنامه شماره 60538/41 1381/9/17 از آنان شهریه هزینه تحصیلی در اول هر ترم و کلیه ترمهای گذرانده شده اخذ گردد.- غلامرضا ظریفیان»
در پاسخ به شکایت مذکور، معاون اداری و مالی دانشگاه رازی به موجب لایحه شماره 11792-1391/4/6 اعلام کرده است که:
« احتراماً، عطف به اخطاریه واصل شده از آن مرجع قضایی در خصوص اقای عبدالصاحب طهماسبی که به شماره 8448- 1391/3/9 ثبت دبیرخانه این دانشگاه شده است به استحضار می رساند: برابر اعلام مدیریت تحصیلات تکمیلی دانشگاه نامبرده فوق به دلیل بازنشسته بودن و این که بازنشستگان قادر به سپردن تعهد خدمت نیستند، نمی توانسته است با استفاده از تحصیل رایگان ادامه تحصیل بدهد علی رغم اعلام این موضوع به وی از ایشان به دلیل اصرار و پافشاری به صورت مشروط، مبنی بر این که در اولین فرصت و تا قبل از پایان ترم تحصیلی مجوز ادامه تحصیل خود را از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اخذ و به دانشگاه ارایه نماید، به صورت موقت ثبت نام و ادامه تحصیل منوط به انجام امر اخیر الذکر می شود. با توجه به عدم تحقق شرط فوق طی نامه شماره 43835/89- 1389/10/25 از سوی مدیریت تحصیلات تکمیلی دانشگاه به نامبرده ابلاغ می شود تا به منظور عقد قرارداد و پرداخت شهریه تحصیلی خود به مدیریت مذکور مراجعه و در غیر این صورت از ادامه تحصیل وی ممانعت به عمل خواهد آمد. لذا با عنایت به مراتب فوق تقاضای رد دعوای خواهان را خواستارم. در نهایت به دلیل آن که، در مدارک ارسالی به دانشگاه شعبه رسیدگی کننده مشخص نشده است، استدعا دارد برای رسیدگی به شکواییه نامبرده و حفظ حقوق دانشگاه دستور فرمایید تا لایحه دفاعیه همراه مدارک استنادی به شعبه رسیدگی کننده ارجاع شود. »
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور روسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت میکند.
رای هیات عمومی
نظر به این که در مواد 7 و 8 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب 1358/7/30شورای انقلاب مقرر شده است که تحصیلات در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی داخل کشور تنها زمانی رایگان است که دانشجو متعهد شود برابر مدتی که از تحصیل رایگان استفاده کرده است، خدمات ارایه دهد و در هر جا که امکان اخذ تعهد از دانشجو نباشد، نمی تواند از تحصیل رایگان بهره مند شود، بنابراین نامه های مورد اعتراض که متضمن معنی مذکور است مغایرتی با قوانین ندارد و قابل ابطال تشخیص نشد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری – علی مبشری
