شماره دادنامه: 172
تاریخ دادنامه: 13/3/1392
کلاسه پرونده: 90/1
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای مصطفی ترک همدانی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبه شماره 1- 20/11/1389 نود و پنجمین جلسه مصوبات شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال مصوبه شماره 1- 1389/11/20 نود و پنجمین جلسه مصوبات شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است: " احتراماً، به استحضار می رساند: شوراهای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور طی مصوبه ای اعلام کرده است که از اول اسفند ماه سال 1389، خودروهای شخصی نمی توانند همه روزه در محدوده تعیین شده جدید در شهر تهران تردد کنند و با اعمال ممنوعیت به وسیله نیروهای راهنمایی و رانندگی، رفت و آمد خودروها صرفاً می باید با شماره سمت راست پلاک آنها مبنی بر زوج و فرد بودن با روز حرکت در ایام هفته منطبق باشد. وفق ماده 4 قانون تاسیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور مصوب سال 1372، مصوبات شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور باید در چارچوب قوانین و مقررات کشور باشد. این مصوبه به دلایل آتی الذکر خلاف قانون صادر شده است: 1- بنا بر اصل 33 قانون اساسی « هیچ کس را نمی توان از محل اقامت خود تبعید کرد یا از اقامت در محل مورد علاقه اش ممنوع یا به اقامت در محلی مجبور ساخت، مگر در مواردی که قانون مقرر می دارد» لذا مصوبه این شورا در خصوص منع شهروندان تهرانی، مخالف قانون اساسی است. 2- در هیچ یک از مواد قانون تاسیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور مصوب سال 1372 چنین اجـازه و حقی بـه این شورا داده نشده است کـه بتواند بـه طور کلی ساکنان شهر تهران را از حـق قانونی تـردد و بهره برداری از خودروهایشان در محدوده شهر منع نماید. 3- در سال 1388 قانون اصلاح موادی از قانون تاسیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تصویب شد. به موجب تبصره 2 ذیل ماده 4 از قانون اخیرالتصویب، اساساً شهر تهران از حاکمیت این قانون مستثنی شده است و این شورا نمی تواند در خصوص این شهر چنین مصوباتی صادر کند. 4- رسیدگی و رفع ترافیک و آلودگی هوا از وظایف دولت بوده است و به این بهانه نمی توان حقوق عامه ساکنین شهر را به طور دایم یا موقت تضییع یا متوقف یا منع کرد. لذا بنا به مراتب فوق تقاضای رسیدگی و ابطال مصوبه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور را درباره ممنوعیت تردد نیمی از خودروهای ساکنین تهران در ایام هفته ( موسوم به زوج و فرد) را خواهانیم." در پاسخ به شکایت مذکور، معاونت هماهنگی امور عمرانی وزارت کشور، طی لایحه شماره 37/3/91092- 1390/6/20 اعلام کرده است که: " احتراماً، بازگشت به نامه شماره 890911-1390/1/16 در خصوص دادخواست آقای مصطفی ترک همدانی و درخواست ایشان مبنی بر ابطال مصوبه اجرای طرح زوج و فرد خودروها در شهر تهران، موارد ذیل را به استحضار می رساند: 1- مبنای تصمیم گیری در خصوص اجرای طرح زوج و فرد خودروها، ماده 6 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا و تبصره ذیل آن و همچنین آیین نامه اجرایی این تبصره مصوب 1381/3/22 است. 2- مطابق تبصره 1 ماده 2 آیین نامه صدر الاشاره، « وزیر کشور به عنوان نماینده ویژه رییس جمهور برای تعیین ساعات و محدوده ممنوعه تردد و نیز وسایل نقلیه مجاز موضوع تبصره ماده (6) قانون جلوگیری از آلودگی هوا تعیین می شود.» همچنین مطابق تبصره 2 ماده 2 این آیین نامه « هرگونه سیاستگذاری و اتخاذ تصمیم در خصوص تعیین محدوده، ساعات ممنوعیت، تعداد و نوع خودروهای آزاد و مجاز، مدت اعتبار و نوع محور تردد و امثال آن در تهران بنا به پیشنهاد شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور و تصویب وزیر کشور و در شهرهای دیگر به پیشنهاد شورای هماهنگی ترافیک استان و تصویب وزیر کشور، تعیین می شود.» 3- مطابق موارد فوق الذکر، شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در نود و پنجمین جلسه خود که در تاریخ 1389/11/20 برگزار شد، توسعه طرح زوج و فرد در تهران را تا اطلاع ثانونی تصویب کرد که این مصوبه طی نامه شماره 37/3/1/184440- 1389/11/27 وزیر کشور تصویب و ابلاغ شد. لازم به ذکر است که مطابق ماده1 قانون تاسیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور مصوب 1372/12/8، مصوبات این شورا پس از تصویب وزیر کشور قابل اجراست. لذا ضمن رعایت ماده 1 قانون تاسیس شورای عالی، آیین نامه اجرایی تبصره ماده 6 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا نیز مراعات شده است. 4- ضمناً در تبصره 2 ذیل ماده 4 قانون اصلاح موادی از قانون تاسیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور، مصوب 1388/8/27، موضوع شورای هماهنگی ترافیک شهرستان مورد اشاره قرار گرفته و شهر تهران از تشکیل چنین شورایی مستثنی شده است و این امر ارتباطی با اختیارات و وظایفی که در قانون تاسیس شورای عالی و آیین نامه اجرایی تبصره ماده 6 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا به وزیرکشور و شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور محول شده است، ندارد." متن مصوبه مورد اعتراض که توسط وزیر کشور طی نامه شماره 37/3/1/184440- 1389/11/27 به مبادی ذی ربط ابلاغ شده است به قرار زیر می باشد: مصوبات شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور شماره جلسه: نود و پنجمین محل جلسه: دفتر معاونت هماهنگی امور عمرانی وزارت کشور تاریخ جلسه: 1389/11/20 زمان جلسه: ساعت 10 شماره مصوبه: 1 تعداد مصوبات جلسه: 2 1- براساس تبصره 2 ماده 2 آیین نامه اجرایی تبصره ذیل ماده 6 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، پیشنهاد توسعه طرح زوج و فرد در شهر تهران مطرح گردید و با توجه به تاثیر قابل توجه اجرای این طرح بر روان سازی ترافیک و کاهش آلودگی هوا، به شرح ذیل تا اطلاع ثانوی مورد تصویب قرار گرفت. مرزهای چهارگانه محدوده فوق عبارتند از: از شمال: بزرگراه شهید همت، حد فاصل بزرگراه شهید چمران ( وجه غربی) تا تقاطع شهید باقری (وجه شرقی) از جنوب: بزرگراه بعثت حد فاصل میدان بسیج (وجه شرقی) تا میدان بهمن و بزرگراه تندگویان تا نواب (وجه غربی) از شرق: بزرگراه بسیج حد فاصل میدان بسیج، بزرگراه شهید دوران و بزرگراه شهید باقری تا تقاطع وفادار از غرب: بزرگراه شهید نواب، از تندگویان به سمت شمال و در ادامه بزرگراه شهید چمران تا تقاطع بزرگراه همت ضمناً مقرر شد شهرداری تهران به قید فوریت جهت کنترل مکانیزه نسبت به نصب دوربین و علایم و تابلوهای محدوده طرح اقدام نماید. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور روسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت میکند.
رای هیات عمومی
مقنن در تبصره ماده 6 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب سال 1374، مقرر کرده است که آیین نامه اجرایی این ماده قانونی که در برگیرنده ساعات و محدوده مجاز تردد شهری، پیش بینی استفاده مطلوب و بیشتر از وسایل نقلیه عمومی و امثال آن است، توسط وزارت کشور( شهرداریها) و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و در صورت لزوم با همکاری سازمانهای ذی ربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید و در همین راستا هیات وزیران به موجب مصوبه شماره 15143/ت24499هـ-1381/4/5 آیین نامه اجرایی مربوط را تصویب کرده است و در تبصره 2 ماده 2 آیین نامه مذکور مقرر شده است، هر گونه سیاستگذاری و اتخاذ تصمیم در خصوص تعیین محدوده ساعات ممنوعیت، تعداد و نوع خودروهای آزاد و مجاز، اعتبار و نوع مجوز تردد و امثال آن در تهران بنا به پیشنهاد شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور و تصویب وزیر کشور خواهد بود. نظر به این که در اجرای حکم مذکور شورای هماهنگی ترافیک شهرهای کشور به موجب مصوبه نود و پنجمین جلسه خود که در تاریخ 1389/11/20 برگزار شده است، محدودیتهایی برای تردد خودروها در شهر تهران و با لحاظ طرح زوج و فرد تصویب کرده است و مصوبه مذکور به موجب نامه شماره 37/3/1/184440- 1389/11/27 به تصویب وزیر کشور نیز رسیده است، بنابراین مصوبه مورد اعتراض با رعایت ترتیب مقرر در قانون تصویب شده و مغایرتی با قانون ندارد و قابل ابطال نیست.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری- علی مبشری
