شماره دادنامه: 152
تاریخ دادنامه: 30/2/1392
کلاسه پرونده: 90/914
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سیدصلاح الدین فاطمی نژاد
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره های یک و دو ماده 56 از فصل دوازدهم آیین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور مصوب 18/7/1380 و اصلاحات بعدی مورخ 11/2/1381
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تبصره های یک و دو ماده 56 از فصل دوازدهم آیین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور مصوب 1380/7/18 و اصلاحات بعدی مورخ 1381/2/11 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته توضیح داده است که: " احتراماً، به استحضار می رساند در فصل دوازدهم (فراغت از تحصیل) آیین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور ضمن تبصره های 1 و 2 ذیل ماده 56 آن، مقرر شده است « آخرین نیمسال تحصیلی دانشجو، آن نیمسال تحصیلی است که آخرین نمره درسی وی به آموزش مرکز تحویل داده می شود و گواهی نامه یا مدرک فراغت از تحصیل دانشجویی که در نیمسال پاییز، نیمسال بهار یا ترم تابستان دانش آموخته می شود، به ترتیب در سی ام بهمن، سی ام تیر، سی ام شهریور ماه سال مربوط صادر می شود، که این امر تبعیض ناروا در حق دانشجویانی است که در این دانشگاه در ابتدای نیمسال تنها 2 واحد درسی داشته و از طریق معرفی به استاد موفق به گذراندن آن شده اند و بدون توجیه منطقی و عقلانی بایستی تا پایان نیمسال منتظر بمانند تا گواهی فراغت از تحصیل آنان آماده شود که این موضوع به جای ایجاد نظام اداری صحیح و سریع، صرفاً باعث تطویل فرایند فارغ التحصیلی افراد شده و فرصت زمانی استیفای حقوق قانونی فرد و بهره مندی از گواهی فراغت از تحصیل را از فارغ التحصیلان سلب کرده است، نظر به این که این جانب برای شرکت در آزمون وکالت مرکز امور مشاوران قوه قضاییه و نیز ارایه آن به محل خدمتم، نیازمند گواهی فراغت از تحصیل به تاریخ اتمام واحدهای گذرانده شده و تسویه حساب می باشم که علی رغم انجام کلیه مراحل تسویه حساب، لیکن به استناد ضوابط آیین نامه صدرالذکر و مفاد تبصرههای 1 و 2 ماده 56 آیین نامه آموزشی دانشگاه به دلیل عدم صدور گواهی فراغت از تحصیل از شرکت در آزمون وکالت محروم شده ام، لذا نظر به عدم استیفای قانونی مفاد تبصره های مورد اشاره و خارج بودن از حیطه اختیارات قوه مجریه ( از جمله شورای دانشگاه پیام نور) تقاضای ابطال تبصره های 1 و 2 آیین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور و حکم به الزام آن دانشگاه (واحد تهران جنوب) به اصدار گواهی فراغت از تحصیل به تاریخ اتمام واحدهای درسی و اتمام تسویه حساب دارم. " متعاقباً در پاسخ به اخطار رفع نقصی که از سوی اداره کل هیات عمومی در اجرای ماده 38 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1385برای وی ارسال شده بود، به موجب لایحه ای به شماره 5801034-1390/9/22 ثبت دفتر اندیکاتور هیات عمومی شده اعلام کرده است که: " 1- تبصره های 1 و 2 ماده 56 آیین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور مصوب 1380/7/18 و اصلاحات بعدی مورخ 1381/2/11 صراحتاً با آیین نامه آموزشی دوره های کاردانی و کارشناسی پیوسته و کارشناسی ناپیوسته مصوب جلسه 399- 1376/2/14 شورای عالی برنامه ریزی مغایرت دارد. در تبصره 1 از ماده 64 ذیل فصل دوازدهم آیین نامه عالی برنامه ریزی موضوع فراغت از تحصیل، تصریحاً « تاریخ فراغت از تحصیل را روزی دانسته است که آخرین نمره درسی دانشجو توسط استاد به اداره آموزش دانشکده یا دانشگاه تحویل می شود» که این قاعده در کلیه دانشگاههای کشور لازم الاتباع و لازم الاجراست. به عنوان نمونه چند آیین نامه آموزشی دانشگاههای مختلف دولتی که عین عبارت مصوب شورای عالی برنامه ریزی را در آیین نامه های داخلی خود لحاظ کرده اند تقدیم می شود. شایان ذکر است شورای عالی برنامه ریزی طی لایحه قانونی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 1363/11/28 تشکیل شده است و تصویب آیین نامه های آموزشی دوره کاردانی، کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و همچنین تصویب اصلاحات و تغییرات آنها لزوماً و تصریحاً به عهده آن است. لذا اعمال اصلاحات و تغییرات ایجادی در قواعد مصوب شورای عالی برنامه ریزی خارج از اختیارات شورای دانشگاه پیام نور بوده و حذف عبارت مندرج در تبصره یک ماده 64 آیین نامه آموزشی مصوب شورای عالی برنامه ریزی در صلاحیت شورای دانشگاه پیام نور نمی باشد. 2- آیین نامه آموزشی مورد اعتراض بویژه تبصره های 1 و 2 ماده 56 آن با ایجاد قاعده ای جدید و تغییر در مفاد مصوبه شورای برنامه ریزی در آخرین نمیسال تحصیلی دانشجو را نیمسالی دانسته است که آخرین نمره درسی وی به آموزش مرکز تحویل داده می شود و گواهینامه یا مدرک فراغت از تحصیل دانشجویی که در نیمسال پاییز، نیمسال بهار یا ترم تابستان دانش آموخته می شود، به ترتیب به تاریخ سی ام بهمن ماه، سی ام تیر ماه و سی ام شهریور ماه سال مربوط صادر می شود، که این قاعده با نص صریح تبصره 1 ماده 64 آیین نامه آموزشی مصوب شورای عالی برنامه ریزی که تاریخ فراغت از تحصیل را روزی دانسته است که آخرین نمره درسی دانشجو توسط استاد به اداره آموزش دانشکده یا دانشگاه تحویل می شود، مغایرت فاحش دارد. نظر به این که صرفاً دانشگاه پیام نور چنین تمایزی را ایجاد کرده و به نظر میان دانشجویان این دانشگاه و سایر دانشگاهها از نظر تاریخ فارغ التحصیلی تبعیض قایل شده است مخالف صریح مدلول بند 9 اصل سوم قانون اساسی است که صراحتاً هر گونه تبعیض ناروا را ممنوع می سازد. 3- آیین نامه موصوف از این نظر که باعث تطویل فرایند فارغ التحصیلی دانش آموختگان شده است و به جای قید تاریخ واقعی فراغت از تحصیل، تاریخ پایان ترم تحصیلی را لحاظ می نماید و فاصله زمانی میان ارایه آخرین نمره درسی دانشجو در معرفی به استاد توسط استاد به اداره آموزش دانشگاه تا پایان نیمسال تحصیلی علی رغم تبعیضی بودن و نداشتن ابتنای قانونی و منطقی مصداق نظام اداری ناصحیح بوده است که مانع استیفای صاحبان حق از حقوق قانونی خود می شود لذا مخالف صریح مدلول بند 10 اصل سوم قانون اساسی تلقی می شود. از دقت نظر و اهتمام عالی جنابان به ابطال مصوبات غیر قانونی شورای دانشگاه پیام نور کمال امتنان را دارد. " فصل دوازدهم از آیین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور مصوب 1380/7/18 و اصلاحات بعدی مورخ 1381/2/11 " ماده 56: دانشجویی که کلیه واحدهای درسی یکی از دورههای کاردانی، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی پیوسته را طبق برنامه مصوب و بر اساس مقررات این آیین نامه با موفقیت گذرانده باشد، دانش آموخته آن دوره شناخته می شود. تبصره1: آخرین نیمسال تحصیلی دانشجو آن نیمسال تحصیلی است که آخرین نمره درسی وی به آموزش مرکز تحویل داده می شود. تبصره2: گواهینامه یا مدرک فراغت از تحصیل دانشجویی که در نیمسال پاییز، نیمسال بهار یا ترم تابستان دانش آموخته می شود، به ترتیب در سی ام بهمن ماه، سی ام تیر ماه و یا سی ام شهریور ماه سال مربوط صادر می شود. " در پاسخ به شکایت شاکی، مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس دانشگاه پیام نور به موجب لایحه شماره 91432/1103/د- 1390/12/5 توضیح داده است که: " احتراماً، در خصوص موضوع شکایت آقای سیدصلاح الدین فاطمی نژاد به طرفیت دانشگاه پیام نور به خواسته ابطال تبصره های 1 و 2 ماده 56 فصل دوازدهم آیین نامه آموزشی دانشگاه پیام نور مصوب 1380/7/18 و اصلاحات بعدی مورخ 1381/2/11 و الزام دانشگاه به صدور گواهی فراغت از تحصیل کارشناسی حقوق به تاریخ اتمام واحدهای درسی و تسویه حساب به استحضار می رساند: با توجه به این که صدور مدرک تحصیلی موقت منوط به قطعی شدن نمره در کارنامه کلی و اتمام واحدهای درسی و فارغ التحصیلی دانشجو در تاریخهای مندرج در تبصره 2 ماده 56 فصل دوازدهم آیین نامه آموزشی (سی ام بهمن، سی ام تیر ماه، سی ام شهریور ماه سال مربوط) است، لذا خواسته خواهان مبنی بر الزام دانشگاه به گواهی فراغت از تحصیل به تاریخ اتمام واحد درسی و تسویه حساب به جهت عدم قطعیت نمره در کارنامه و فارغ التحصیلی مشارالیه برخلاف مفاد آیین نامه آموزشی دانشگاه است لذا رد شکایت مورد استدعاست. قبلاً از بذل توجه جناب عالی تشکر و قدردانی می شود. " هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور روسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت میکند.
رای هیات عمومی
نظر به این که تبصره های 1 و 2 ماده 56 آیین نامه مورد اعتراض مغایر بندهای 9 و 10 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نمی باشد، بنابراین قابل ابطال تشخیص نشد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری-علی مبشری
