تاریخ دادنامه: 6 مهر 1388
شماره دادنامه: 545، 546، 547
کلاسه پرونده: 87/791، 872، 947
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانمها 1- آذر صایمی 2- ربابه تاج الدینی پور 3- آقای فرشاد فرهمند
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 6 دستورالعمل احتساب افزایش سنوات کار با اشعه مصوب سازمان انرژی اتمی ایران
مقدمه: شکات به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاند، با عنایت به مواد 19، 20 و 23 قانون حفاظت در برابر اشعه که هرگونه تغییر و پیشنهاد آییننامههای مربوطه را از طرف سازمان انرژی اتمی منوط به تصویب هیات وزیران نموده است بنابراین سازمان مذکور خارج از وظایف و اختیارات قانونی اقدام به صدور دستورالعمل مورد شکایت در مغایرت با مواد قانونی فوقالذکر و آییننامههای مصوب هیات وزیران کرده است. سازمان انرژی اتمی بدون توجه به قانون مزبور و ماده 23 آن اقدام به صدور دستورالعمل احتساب افزایش سنوات کار با اشعه که هیچ گونه مصوبهای از طرف دولت ندارد، نموده و آن را مبنای احتساب افزایش سنوات قرار داده است. بند یک و 2و 3 ماده 19 قانون حفاظت در برابر اشعه به صراحت مبنای احتساب افزایش سنوات کار با اشعه را قانون حفاظت در برابر اشعه با آییننامه اجرایی آن دانسته و اشارهای به بخشنامههای سازمان انرژی اتمی که در حال حاضر مبنای احتساب سوابق کار قرار گرفته، حرفی به میان نیامده است. مطابق بند 6 دستورالعمل سازمان انرژی اتمی به ازای هر پنج سال کار یک سال افزایش خدمت مورد قبول محاسبه میشود. یعنی به ازای هر 20 سال کارکرد 4 سال افزایش سنوات خدمت در حالی که در بند (الف) ماده 20 قانون کارکنان با پرتو گروه (الف) به ازای هر سال خدمت یک سال افزایش خدمت مورد قبول تا حداکثر 10 سال را لحاظ نموده است. لذا تقاضای ابطال بند 6 «نحوه احتساب افزایش سنوات ارفاقی» بخشنامه داخلی سازمان انرژی اتمی با عنوان «دستورالعمل احتساب افزایش سنوات کار با اشعه» دارد. معاون مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 122842/63 مورخ 21/11/1387 ضمن ارسال تصویر نظریه شماره 121414/16 مورخ 16/11/1387 مـدیر کل دفتـر امور حفاظت در برابر اشعـه کشور، اعلام نمودهاند، ه‍ـدف شاکی از درخواست ابطال بنـد 6 دستورالعمل استنادی و مورد شکایت، استفاده از حداکثر مدت مندرج در بند 3 ماده 20 قانون حفاظت در برابر اشعه برای بازنشستگی است. بنابراین لازم است مفاد صدر این ماده یادآوری شود، «به افرادی که بطور مستمر به کار با اشعه اشتغال داشته باشند، مزایای زیر بر مبنای مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار به تشخیص واحد قانونی و طبق آییننامههای مربوطه تعلق میگیرد.» مقنن برای تعلق این حق به فرد حقیقی، عناصر متعددی را مطرح نموده است که عبارتند از: الف- اشتغال مستمر به کار با اشعه. ب- مقدار پرتودهی. پ- شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار. ت- تشخیص واحد قانونی(سازمان انرژی اتمی)، با وجود این عوامل با یکدیگر، آن موقع به افراد، آنهم طبق مقررات مربوطه، ممکن است کمتر از یک سال تا حداکثر ده سال سنوات ارفاقی، تعلق گیرد. بنابراین، بطور عام و مطلق به تمام افرادی که بطور مستمر به کار با اشعه، اشتغال داشته باشند، ده سال افزایش مدت خدمت، تعلق نمیگیرد، بلکه با توجه به عوامل متعدد و بر اساس قانون حفاظت در برابر اشعه و آییننامه اجرایی آن افزایش مدت خدمت در کار با اشعه توسط واحد قانونی محاسبه و تعیین میگردد. 2- در بند یک ماده 19 آمده است، «1- خدمت و افزایش خدمت قابل احتساب در بند 3 ماده 20 قانون حداکثر 30 سال خواهد بود.» بنابراین مغایرتی بین بند 6 دستورالعمل مورد شکایت با این آییننامه ملاحظه نمیشود. زیرا، در فرمول محاسبه، در همه موارد، حداکثر 30 سال، وجود دارد. ثانیاً، طبق بند 2 ماده مزبور، مقرر گردیده است که، «2- تشخیص نهایی سوابق کار با اشعه و احتساب افزایش خدمت به تایید واحد قانونی میباشد.» یعنی، واحد قانونی براساس عناصری که در صدر ماده 20 قانون به آنها اشاره شده و در مورد همه افراد یکسان نیست و اختیاری که قانونگذار به این واحد محول نموده است، افزایش سنوات خدمت پرتوکاران را تعیین مینماید و تهیه جدول و فرمول در راستای قانون و آییننامه اجرایی آن، قاعدتاً، نه حقی را از ذینفع تضییع میکند و نه موجبی برای ابطال آن است. ثالثاً طبق بند (الف) ماده 20 آییننامه مزبور، کارکنان با پرتو گروه الف به ازاء هر سال خدمت یک سال افزایش خدمت مورد قبول تا حداکثر ده سال برخوردار میباشند. یعنی حتی برای همه افرادی که در گروه الف میباشند ده سال خدمت مورد قبول منظور نگردیده است، بلکه، برای آنان نیز حداکثر ده سال تعیین شده است. بدین ترتیب و در نتیجه، افزایش ده سال سنوات ارفاقی برای همه پرتوکاران گروه الف هم پیشبینی نشده است تا شاکی یا افراد همانند ایشان استحقاق دریافت آن را داشته باشند. بدین ترتیب، تهیه دستورالعمل مورد بحث، حقی از آنان تضییع نکرده و در راستای تسهیل اجرای قانون و تشخیص و تایید سوابق کار با اشعه به وسیله واحد قانونی خواهد بود، مضافاً اینکه، بند 3 ماده 20 قانون، افزایش مدت خدمت مورد قبول «تا یک سال» به ازاء هر یک سال کار با اشعه را مقرر نموده است، و اگر هدف مقنن آن بود که هر کس به مدت 20 سال مستمراً به کار با اشعه اشتغال داشته، مطلقاً استحقاق دریافت حداکثر مدت، یعنی ده سال سنوات ارفاقی را دارد، نیازی به درج قیود و عباراتی چون، مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار، تشخیص واحد قانونی، حداکثر افزایش تا ده سال و قابل احتساب بودن افزایش مدت خدمت قابل قبول در ماده 20 قانون حفاظت در برابر اشعه نبود یا ضرورتی نداشت که تشخیص نهایی سوابق کار با اشعه و تایید احتساب افزایش خدمت توسط واحد قانونی، مندرج در بند 2 ماده 19 آییننامه اجرایی همین قانون پیشبینی شود. شاکی و استناد ایشان به تبصره ماده 23 قانون حفاظت در برابر اشعه وارد نیست. زیرا، همان گونه که اشاره شد، مطابق پیشنهاد مشترک دو دستگاه اجرایی (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان انرژی اتمی ایران) آییننامه قانون حفاظت در برابر اشعه، اصلاح گردیده و در آن صراحتاً به واحد قانونی اذن و اجازه تصویب دستورالعمل داده شده است. فلذا، دستورالعمل مانحن فیه، قطع نظر از توضیحات مندرج در بند یک و 2 لایحه حاضر، با اختیار حاصله از قانون حفاظت در برابر اشعه و آییننامه اجرایی آن، تنفیذ شده محسوب میگردد و این دستورالعمل، نه خلاف منطوق و اطلاق قانون است و نه قانون حفاظت در برابر اشعه را مقید و مضییق نموده است. با توجه به مراتب فوق تقاضای رسیدگی و اتخاذ تصمیم شایسته میشود. هیات عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل در تاریخ فوق تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
قانونگذار به شرح ماده 20 قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب 1368 اعطاء امتیازات قانونی مقرر در شقوق چهارگانه ماده مزبور از جمله افزایش مدت خدمت مورد قبول به ازاء هر یک سال کار با اشعه را به افرادی که مستمراً به کار با اشعه اشتغال داشته باشند بر اساس مقدار و شرایط بالقوه پرتودهی محیط کار به تشخیص واحد قانونی مربوط تجویز و طبق ماده 23 قانون، تصویب آییننامه اجرایی آن را به عهده هیات وزیران محول نموده است. نظر به اینکه هیات وزیران به موجب ماده 23 الحاقی به آییننامه اجرایی مذکور تهیه و تنظیم دستورالعمل ها و ضوابط لازم از جمله ضوابط مربوط به اصول حفاظت در برابر اشعه، پروانه و مسیولیت های آن، پرتوگیری شغلی، پزشکی، مردم و مقررات ایمنی منابع پرتو را به عهده واحد قانونی مربوط محول کرده و سازمان انرژی اتمی نیز بر اساس اختیارات قانونی فوقالذکر، دستورالعمل نحوه احتساب افزایش سنوات کار با اشعه را تهیه و تنظیم کرده است. بنابراین بند 6 دستورالعمل مورد اعتراض مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی آن سازمان نمیباشد.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – منتظری
