تاریخ دادنامه: 10 خرداد 1388
شماره دادنامه: 219
کلاسه پرونده: 87/805
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سعید عباسی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه 28013/ک مورخ 15/11/1376 معاون درمان و دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، طبق قانون آییننامه اجرایی ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت مصوب جلسه مورخ 26/5/1365 هیات وزیران و اصلاحات مورخ 28/11/1366 طبق ماده 30 «موسسات پاراکلینیک و درمان جنبی به مراکزی اطلاق میشود که از دستگاههای تخصصی نظیر رادیولوژی، فیزیوتراپی، الکترو آنسفالوگرافی، سی تی اسکن، اکوکاردیوگرافی پزشکی هستهای، سونوگرافی و غیره استفاده مینمایند» تبصره: «ایجاد هر یک از موسسات تخصصی موضوع این ماده تابع آییننامه و مقررات خاص خود خواهد بود» و نیز طبق تبصره ماده 32 آییننامه اجرایی ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت، ماده 3 «تبدیل مطب به موسسه پزشکی و به کارگیری تجهیزاتی که استفاده از آن نیاز به مجوز خاص دارد و … ممنوع میباشد» قوانین فوق به صراحت مشخص کرده که سونوگرافی جزء تجهیزاتی است که فقط در موسسات پاراکلینیک قابل استفاده است و نه در مطب و موسسه با مطب متفاوت بوده و ایجاد آن ضوابط خاص دارد و استفاده از وسایلی نظیر سونوگرافی مطب را تبدیل به موسسه مینماید و طبق قانون مربوط به مقررات امور پزشکی، دارویی، مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 29/3/1334 با اصلاحات بعدی ماده 3 «هر کس اقدام به تاسیس یکی از موسسات پزشکی مصرح در ماده یک نماید … بلافاصله محل کار آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعطیل و به حبس تعزیری …» با وجود قوانین فوق در بخشنامه شماره 28013/ک مورخ 15/11/1376 صادره از طرف معاونت وقت درمان و داروی وزارت بهداشت، انجام سونوگرافی توسط متخصصین غیر رادیولوژیست مجاز دانسته شده است و به استناد به بخشنامه فوق وزارت بهداشت و دانشگاههای تابعه از انجام سونوگرافی توسط متخصصین زنان و داخلی در محل مطب ممانعت ننموده و آن را قانونی تلقی مینمایند. درحالی کـه سونوگرافی جـزء تجهیزات موسسات پاراکلینیک بوده و مطب متخصصین زنان و داخلی (کلاً غیر رادیولوژیست) طبق قانون موسسه پاراکلینیک محسوب نمیشود. لذا متقاضی ابطال بخشنامه فوقالذکر میباشم. مشاور وزیر و مدیرکل دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 534708/ح/ن مورخ 28/12/1387 اعلام داشتهاند، 1- این وزارتخانه به استناد بندهای 11، 12 و 13 ماده یک قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین و اعلام استانداردهای مربوط به خدمات بهداشتی درمانی، بهزیستی و دارویی، صدور، تمدید و لغو موقت یا دایم پروانههای موسسات پزشکی، دارویی و نیز تعیین ضوابط لازم برای ارزیابی، نظارت و کنترل برنامهها و خدمات مذکور را عهدهدار میباشد و برای اجرای این مهم پس از انجام کارشناسیهای لازم همه جانبه اقدام به تدوین آییننامهها و دستورالعملهای مربوطه مینماید. 2- صدور بخشنامه شماره 28013/ک مورخ 15/11/1386 این وزارتخانه وفق اختیارات قانونی به دلیل شرایط خاص بیمارانی که به متخصصین زنان و زایمان مراجعه مینماید و تقاضای انجام سونوگرافی در راستای انجام عملیات درمانی را داشته، با شرایط مشخص و پیشبینی شده صورت گرفته است، منجمله متخصصین مذکور بایستی با طی نمودن دوره آموزشی سونوگرافی مورد تایید حوزه معاونت آموزشی این وزارتخانه با رعایت شرایط مقرر شامل عدم ارایه گزارش درمانی، خودداری از سونوگرافی دیگر بیماران متفرقه ارجاعی و نیز عدم درج مراتب انجام سونوگرافی در تابلو مطب و سرنسخه مربوطه اقدام نمایند و بدیهی است این قبیل اقدامات سونوگرافی همانند دیگر ابزار پزشکی برای معالجه و درمان بیماران مصداق خواهد داشت و در این ارتباط نظارت دایمی موارد از جانب حوزههای درمانی دانشگاههای علوم پزشکی ذیربط در تمامی موارد اعمال میگردد. لذا صدور بخشنامه مذکور با ضوابط و مقررات قانونی انطباق دارد. شاکی بر اساس آییننامه اجرایی ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت مصوب 26/5/1365 و اصلاحات آن به تاریخ 28/11/1366 به استناد اینکه سونوگرافی در کنار سایر دستگاههای تخصصی دیگر همچون رادیولوژی، فیزیوتراپی و … نامبرده شده است، پس میبایست جزء موسسات پاراکلینیک و درمان جنبی قرار گیرد و میبایست دارای آییننامه مستقل موسسات پاراکلینیک بوده و بهرهبرداری شود. تبصره ذیل همین ماده قانونی نیز به این مطلب اشاره دارد که هر یک از موسسات تخصصی موضوع این ماده، تابع آییننامه ومقررات خاص خود خواهد بود. در متن ماده قانونی فوقالذکر اشاره گردیده که هر یک از موسسات پاراکلینک نیاز به آییننامه و مقررات خاص دارد دارد و اشاره به این نمیکند که هر یک از دستگاههای تخصصی نامبرده نیاز به آییننامه خاص خود دارند. ضوابط بهرهبرداری از دستگاههای تخصصی رادیولوژی و سونوگرافی به صورت مشترک و توام در قالب آییننامه موسسات رادیولوژی و سونوگرافی از طرف وزارت متبوع ابلاغ گردیده است، همچنین دستورالعمل اجرایی، ضوابط بهرهبرداری از دستگاه سونوگرافی در محل مطب نیز ابلاغ شده است. نظر به اینکه در اقدامات صورت گرفته ادارات و واحدهای ذیربط این وزارتخانه تخلفی مشهود نمیباشد رد شکایت مطروحه را استدعا دارد. هیات عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل در تاریخ فوق تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
علاوه بر اینکه حکم مقرر در ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبین صلاحیت و مسیولیت آن وزارتخانه در زمینه نظارت و کنترل و برنامهریزی در جهت اتخاذ روشهای بهینه و موثر در امر تشخیص و درمان در موسسات و واحدهای بخش خصوصی و غیر دولتی فعال در امور مذکور است، اساساً مفاد بخشنامه شماره 28013 مورخ 15/11/1376 معاون درمان و داروی آن وزارتخانه، با عنایت به مشروح لایحه جوابیه مشاور وزیر و مدیرکل دفتر امور حقوقی وزارت مزبور متضمن جواز انجام سونوگرافی در مطب پزشکان متخصص غیر پرتوشناس در بخش زنان و زایمان بلحاظ شرایط خاص بیماران مزبور و بنابه تقاضای آنان پس از طی دورههای آموزشی سونوگرافی مورد تایید معاونت آموزشی وزارت مذکور و اخذ جواز از مراجع ذیصلاح قانونی، منحصراً درباره بیماران خود به شرط عدم استفاده از تابلو مستقل و سرنسخه سونوگرافی و عدم پذیرش سایر بیماران و با رعایت سایر شرایط مندرج در بخشنامه فوقالذکر است، مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی آن وزارتخانه نمیباشد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری – رهبرپور
