تاریخ دادنامه: 13 اردیبهشت 1388
شماره دادنامه: 58
کلاسه پرونده: 87/580
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم نسیم مولایی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مادتین 15 و 31 آییننامه دوره دکتری مصوب شورای دانشگاه شهید بهشتی
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، 1- مطابق اصل کلی، میباید در محدوده و چهارچوب معینه قانونی آییننامهها را تنظیم و تصویب نمود، لذا ماده و تبصرهای که از این چهارچوب خارج باشد، غیر قانونی است. 2- در آییننامه اجرایی دوره دکتریPHDدانشگاه شهید بهشتی برای دانشجویان ورودی سالهای 1384 و پس از آن مواردی به تصویب رسیده است که مخالف با اصل مواد آییننامه دوره دکتری و PHDمصوب جلسه شورای عالی برنامهریزی مورخ 27/1/1384 برای دانشجویان ورود سال 1384 و مابعد آن میباشد. 3- در ماده 11 آییننامه وزارتخانه به صراحت در 4 بند مصادیق بارز، ممانعت از ادامه تحصیل دانشجویان دوره دکتری را عنوان نموده و کاملاً محدود و محصور است، لذا آییننامههای صادره توسط موسسات بایستی از اصول اولیه آییننامههای وزارتخانه عدول ننماید، نتیجتاً آییننامه اجرایی دوره دکتری و PHD دانشگاه شهید بهشتی برای ورودیهای سال 1384 و پس از آن دارای مغایرت قانونی و اجرایی است. 4- با توجه به ماده 27 آییننامه دانشگاه شهید بهشتی با عنایت به تبصره 4 ماده 5 از آییننامه و ماده 15 آییننامه فوق در احراز توانایی در به کارگیری زبان خارجی در مغایرت صرف با ماده 11 از آییننامه وزارتخانه میباشد، چرا که موسسه ذیربط وزارتخانه، میتواند آییننامه و مقرراتی برای اجرای بهتر آییننامه موسسه به تصویب رساند، لیکن نمیتواند در اصل آییننامه وزارتخانه، تداخلی ایجاد نماید و یا مستقلاً ماده و تبصرهای به آییننامه وزارتخانه الحاق نماید. 5- نظربه اینکه آییننامه صادره از دانشگاه شهید بهشتی مورخ 9/12/1385 شورای دانشگاه به تصویب رسید، از همان تاریخ به بعد قابلیت اجرایی خواهد داشت و موسسه ذیربط نمیتواند، قانون اخیرالتصویب را تسری به قبل داده و عطف به ماسبق نماید، چرا که قانون بـه گذشته برنمیگردد و به آینده تسری دارد (ماده 4 قانون مدنی). لذا تصویب آییننامه فوق باعنایت به ماده 31 آن، که قانون فوق را برای دانشجویانی که از سال 1385 یا 1384 در دوره دکتری پذیرفته شدهاند، لازمالاجراء دانسته و چون بر خلاف قانون میباشد، لذا قابلیت اجرایی را برای دانشجویان قبل از 9/12/1385 را نداشته است. مهمتر آنکه در آگهی پذیرش دانشجوی دوره دکتری و قبل از 1386 هیچ قید و الزامی برای اجرای ماده 15 بیان نشده است و این در حالی است که در سال 1386 در آگهی پذیرش دانشجو ارایه مدرک تافل را الزامی دانسته است و این خود دلالت بر آن دارد که مقررات مذکور از تاریخ تصویب قابلیت اجرایی دارد و به سابق عطف نمیشود. 6- ارایه مدرک تافل نیازمند به حداقل آموزش دو سال دارد، با توجه به اینکه افرادی که قبل از سال 1386 وارد دانشگاه و در مراحل آخرین ارایه دفاع از پایان نامه هستند و با توجه به محدودیت زمانی تحصیل که حداکثر 4 سال قید شده، تکلیف به ارایه مدرک تافل، تکلیفی مالایطاق بوده و الزامی است که از زمان پذیرش دانشجو وجود نداشته و این الزام از 9/12/1385 و بعد از آن تحمیل گردیده که از مصادیق الزامات غیر قانونی است. بنابراین متقاضی ابطال مواد 15 و 31 آیین دوره دکتری شهید بهشتی مصوب مورخ 9/12/1385 شورای آن دانشگاه میباشد. سرپرست دفتر حقوقی و رسیدگی به شکایات دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 151/340/ص مورخ 19/11/1387 اعلام داشتهاند، 1- برابر تبصره یک ماده 3 آییننامه دوره دکتری PHD مصوب شورای عالی برنامهریزی مورخ 27/1/1384 برای دانشجویان ورودی سال 1384 و مابعد آن، نحوه احراز صلاحیت علمی و توانایی داوطلبان در زبان خارجی، بر عهده دانشگاه گذاشته شده و اختیار تصویب دستورالعمل مربوطه را به شورای دانشگاه داده است. 2- شورای دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ 9/12/1385 با استفاده از اختیار فوق آییننامه اجرایی دوره دکتری دانشگاه را تصویب نموده است. 3- بر اساس ماده 3 آییننامه دانشگاه، تحصیل در دوره دکتری دانشگاه شهید بهشتی به دو مرحله آموزشی و پژوهشی تقسیم شده و شروع مرحله پژوهشی مستلزم قبولی در ارزیابی جامع و سپری کردن مرحله آموزشی است. ماده 12 این آییننامه ارزیابی جامع را مشتمل بر احراز قابلیت های آموزشی، پژوهشی و توانایی در کاربرد زبان خارجی دانسته است، لذا قبل از احراز صلاحیت علمی دانشجو از جمله توانایی در کاربرد زبان خارجی- حق ادامه تحصیل در مرحله پژوهشی بوجود نمیآید و همچنین با توجه بـه همزمانی ارزیابی تسلط بر زبان خارجی بـا سایر قابلیتهای علمی دانشجو، تضییع حقی منظور نیست و هیچ مغایرتی بین ماده 11 آییننامه شورا با مواد 27 و 15 و تبصره 4 ماده 5 آییننامه دانشگاه وجود ندارد. 4- در خصوص عطف بماسبق نشدن قانون هم با توجه به استناد شاکی در متن دادخواست- مشخص میگردد که چنانچه واضعین مقررات چنین نظری را صراحتاً در متن مصوبه اعلام نمایند، موضوع از شمول قاعده فوق خارج میشود، مع الوصف ماده 14 آییننامه شورا با قید عبارت «این آییننامه … لازمالاجراء است و با تصویب موسسه میتواند به دانشجویان دورههای قبل نیز تسری یابد» اقدام دانشگاه در وضع ماده 31 و تعیین سال تحصیلی 85-84 را برای اجرا نه تنها مغایرتی با مصوبه شورای عالی ندارد، بلکه دقیقاً منطبق با همان تاریخی است که در ماده 14 فوقالذکر تعیین شده است. لذا با عنایت به مراتب فوق تقاضای رد شکایت مطروحه را دارد. هیات عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل در تاریخ فوق تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
طبق تبصره یک ماده 3 آییننامه دوره دکتری مصوب 27/1/1384 شورای عالی برنامهریزی نحوه احراز صلاحیت علمی و توانایی داوطلبان تحصیل در مقطع دکتری در زبان خارجی به عهده دانشگاه محول شده است. نظر به مراتب فوقالذکر و عنایت به اختیارات دانشگاه در تعیین مواد و واحدهای درسی در مقاطع مختلف آموزش عالی و احراز تسلط فارغ التحصیلان دوره دکتری به زبان خارجی که از لوازم محتوم انجام تحقیقات و پژوهشها و ارایه آثار علمی معتبر است، ماده 15 آییننامه در باب ضوابط احراز توانایی در به کارگیری زبان خارجی و همچنین ماده 31 در خصوص تسری مقررات آن درباره دانشجویان سالهای تحصیلی 85-84 با عنایت به فرصت متناسب آنان تا زمان فراغت از تحصیل، مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی مربوط نیز نمیباشد.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – رازینی
