شماره دادنامه: 869
تاریخ: 1387/12/18
کلاسه پرونده: 87/906
شاکی: خانم معصومه کیهانیان
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 48159/8ب س مورخ 13/8/1387 معاونت سلامت وزارت بهداشت
گردش کار: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اخیراً و همزمان با ثبت نام امتحان دستیاری دوره فوق تخصصی، طی بخشنامه شماره 48159/8/س/پ مورخ 13/8/1387 متخصصینی که دارای دانشنامه بورد تخصصی بوده و مستخدم دانشگاهها یا دانشکدههای علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشند را از شرکت در آزمون مقاطع تحصیلی بالاتر ممنوع اعلام نموده و شرط شرکت در آزمون را انجام خدمت به مدت برابر دوره تحصیل در مناطق محروم و نیازمند قرار داده است. بخشنامه مذکور به دلایل ذیل غیر قانونی میباشد. 1- اقدام معاونت سلامت در صدور بخشنامه معترضعنه نوعی وضع قانون بوده که از حیطه اختیارات آن معاونت و حتی وزارتخانه متبوع خارج است. زیرا به موجب مفاد قانون اساسی، وضع قانون و قواعد آمره از اختصاصات مراجع قانونگذاری بوده و حتی قسمت اخیر اصل 138 قانون اساسی صدور بخشنامه و وضع آییننامه توسط وزراء را در محدوده مصوبات هیات وزیران دانسته و تاکید داشته است مفاد این مقررات نباید با متن روح قوانین مخالفت داشته باشد در حالی که بخشنامه مورد اعتراض مانع استفاده از حق قانونی کسب تحصیل عده زیادی از مشمولین آن گردیده و بطوری واضح و روشن با وضع موضوعی که در محدوده صلاحیت قانونگذار بوده است از تحصیل عده کثیری ممانعت بعمل آورده است. این در حالی است که براساس اصول مختلف قانون اساسی برخورداری از حق تحصیل از حقوق طبیعی و ملی افراد بوده و ممنوعیت آن با قانون اساسی مغایر است. قوانین موضوعه من جمله ماده یک قانون تامین و تحصیل اطفال و جوانان نیز تصریح دارد، ادامه تحصیل حق مسلم همه افراد و فرزندان ایرانی بوده و ممنوعیت آن را مجاز ندانسته است. همچنین تبصره ماده 10 قانون تسهیل ازدواج جوانان شرکت متاهلین دانشکدههای پزشکی قبل از انجام طرح نیروی انسانی را در دورههای تخصصی مجاز دانسته که این امر بیانگر تاکید قانونگذار بر ادامه تحصیل حتی قبل از انجام طرحهای مورد تعهد بوده است. 2- در هیچ یک از قوانین و مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اختیار وضع چنین قانونی به وزیر و یا معاونان وی داده نشده و هیچ یک از قوانین موجود و مصوبات هیات وزیران و آییننامههای مربوطه نیز حاوی چنین ممنوعیتی نمیباشد. 3- این بخشنامه به نوع صریح موجب ایجاد تبعیض بین مستخدمین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با مستخدمین هم سطح سایر وزارتخانهها و سازمانها گردیده و صرفاً مستخدمین وزارتخانه متبوع از شرکت در امتحان فوق تخصصی منع گردیدهاند و این در حالی است که به موجب بند 6 اطلاعیه دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی کلیه کارکنان رسمی سایر وزارتخانهها و سازمانها و یا نهادها میتوانند در دوره امتحان فوق تخصصی شرکت نموده و مورد پذیرش قرار گیرند. ایجاد این تبعیض با صدور بخشنامه فوقالذکر قانوناً مجاز نبوده و اصول 19 و 20 قانون اساسی که آحاد افراد جامعه را از حقوق مساوی برخوردار نموده است، منافات دارد. 4- تعهد اخذ شده از پزشکان در ابتدای دوره تخصصی مربوط به ضوابط حاکم در زمان اخذ تعهد بوده و قابل تسری به مقررات بعد از آن نمیباشد. از طرفی انجام تعهد مزبور منافاتی با ادامه تحصیل در مقطع فوق تخصصی ندارد، بطوری که هر دانش پژوه دوره فوق تخصصی میتواند ضمن انجام تعهدات قانونی در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهد و یا اینکه پس از اتمام دوره فوق تخصصی به تعهد خود عمل نماید. زیرا انجام تعهد خدمت به میزان سه برابر مدت تحصیل و از طرفی عدم شرکت در آزمون پس از طی 4 سال عملاً پزشک متخصص را از حیطه شرایط تحصیل خارج مینماید و از آنجا که مستخدمین سابقه کاری بالا دارند با توجه به افزایش سن، شرایط ادامه تحصیل برای مستخدم از بین خواهد رفت. 5- طبق ماده 89 قانون خدمات کشوری، کارمندان دستگاه اجرایی از تسهیلات و امتیازات سازمانی و حقوق یکسان در صورت شرایط لازم برخوردارند و دستگاه اجرایی مکلفند با رعایت موازین و مقررات مربوط، عدالت استخدامی حقوق کارمندان خود را مد نظر قرار دهند. لذا نظر به غیر قانونی بودن بخشنامه مذکور استدعای ابطال آن را دارم. معاونت توسعه مدیریت و منابع دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 407788/ح/ن مورخ 10/10/1387 اعـلام داشتهاند، 1- این وزارتخانه بـه استناد ماده 8 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی همراه با اصلاحات مورخ 20/7/1358 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران به منظور تامین نیازهای بخش بهداشت و درمان مناطق مختلف کشور با اعلام شرایط تحصیل و کیفیت ارایه خدمات آموزشی اقدام به پذیرش دستیار در دورههای فوق تخصصی مینماید و متقاضیان میتوانند با پذیرش تعهدات محوله طی سند رسمی به عنوان ضمانت اجرایی از سهمیههای مذکور استفاده نمایند و این امر مستلزم انجام تعهدات توسط این دانشجویان بلافاصله پس از فراغت از تحصیل وفق مفاد تعهدنامه میباشد. مضافاً اینکه برابر شرایط مندرج در اسناد ماخوذه قبل از ایفای تعهدات موضوع نص صریح ماده 8 قانون فوقالذکر، دریافت هرگونه گواهی و تاییدیه تحصیلی به غیر از محل تعهد و یا دانشنامه بطور کلی ممنوع میباشد. 3- ایجاد التزام جهت ارایه این قبیل خدمات به منظور تحقق اهداف مورد نظر این وزارتخانه در تامین امکانات درمانی مناطق نیازمند و بهرهبرداری از علوم مکتسبه دانشجویان مذکور است و استنکاف افراد از انجام تعهدات خدمتی موجبات تضییع حقوق دیگر دانشجویان مراکز آموزش عالی را فراهم میآورد و سیاستهای مصوب و وظایف قانونی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را بلااجرا خواهد گذاشت. ضمن اینکه برابر اصول مسلم حقوقی، جوازی برای لغو تعهد وجود ندارد و حقوق ایجاد شده برای این وزارتخانه به عنوان بخشی از دولت جزیا یا کلاً قابل اسقاط نمیباشد. 4- بند 3 اطلاعیه شماره 2 ثبت نام بیست و ششمین دوره آزمون پذیرش دستیار فوق تخصصی یکی از شرایط شرکت در آزمون پذیرش را به شرح ذیل اعلام میدارد، «ارایه گواهی صادره از سوی معاونت سلامت مبنی بر اتمام کلیه تعهدات قانونی حداکثر تا تاریخ 25/6/1388» که شرایط مذکور عام بوده و به غیر از افرادی که در تبصره بند فوق ذکر شده، کلیه افرادی که بخواهند در آزمون فوق تخصصی شرکت نمایند، میبایست کلیه تعهدات قانونی خود را به پایان رسانده یا حداکثر تا تاریخ 25/6/1388 به پایان برسانند. نظر به اینکه افرادی که مستخدم رسمی وزارت متبوع بودهاند، جهت شرکت در آزمون دوره تخصصی مطابق فرمهای مذکور در قانون استخدام کشوری برای استفاده از ماموریت آموزشی همانند سایر استفاده کنندگان از ماموریت سه برابر مدت تحصیل سند انجام تعهد سپردهاند، به منظور عدم تضییع حقوق این افراد که ملزم بودهاند پس از پایان دوره تخصصی و انجام سه برابر مـدت تحصیل ارایـه خدمت در آزمـون فـوق تخصصی شرکت نمایند، معاونت سلامت ایـن وزارتخانه میزان خدمت این متعهدین را با توجه به اختیارات قانونی به یک برابر دوره تحصیل تقلیل تا پس از گذراندن یک سوم تعهدات مربوط قادر به شرکت در آزمون فوق تخصصی باشند و بر خلاف ادعای شاکی ماده 6 اطلاعیه شماره (2) به این معنا نمیباشد که کارکنان سایر سازمانها بدون گذران تعهدات دوره تخصصی قادر به شرکت در آزمون باشند، بلکه بند 3 اطلاعیه شماره 2 ضابطهای کلی برای تمامی ثبت نام کنندگان بوده و کارکنان رسمی سایر سازمانها در صورتی که بخواهند در آزمون شرکت نمایند، ملزم به تنظیم سند تعهد خدمت به میزان دو برابر مدت تحصیل به وزارت بهداشت میباشند، نه به دستگاه متبوع خود، لذا شکایت شاکی بی وجه بوده و دستور معاونت سلامت در جهت تسهیل شرکت این افراد در آزمون فوق تخصصی میباشد. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
بخشنامه شماره 48159/8ب س مورخ 13/8/1387 معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر مبنای مصوبه شصت و پنجمین جلسه شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ 21/9/1385 صادر و ابلاغ شده است و فینفسه متضمن وضع قاعده آمره موجد یا سالب حق و تکلیفی نیست و در نتیجه از مصادیق مقررات دولتی موضوع بند یک ماده 19 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 به شمار نمیرود و موردی برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم در زمینه اعتراض نسبت به آن در قلمرو ماده 42 قانون مزبور وجود ندارد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری-رهبرپور
