تاریخ: 6/11/87
شماره دادنامه: 771، 772
کلاسه پرونده: 86/590، 87/435
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: شرکت آجرسازی کریشان اهواز
موضوع شکایت و خواسته: ابطال جزء 2 از بند (د) بخشنامه شماره 4 مورخ 28/1/1381کارهای سخت و زیان آور سازمان تامین اجتماعی
گردشکار: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، به موجب بند 6 (ب) از تبصره 2 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 14/7/1380 در صورتی که کارگری به لحاظ کارهای سخت و زیان آور پس از احراز شرایط، پیش از موعد بازنشسته شود، کارفرمایان مکلفند علاوه بر مبالغ قبلی (یعنی از 4درصد از کل پرداختی به کارگر بعد از تاریخ تصویب) «4درصد میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون را نیز یکجا به سازمان پرداخت نمایند» سازمان تامین اجتماعی به موجب بخشنامه شماره 4 مورخ 28/1/1381 خود نحوه محاسبه 4 درصد اخیر را تعیین و به تشکیلات تابعه ابلاغ و مورد عمل قرار میدهد. نظر به اینکه محاسبه مزبور حسب استنباط سازمان مزبور بوده که کمافی سابق سازمان همیشه به نفع خود تفسیر و تاویل و عمل مینماید و از این طریق این شرکت را با توجه به اینکه کارهای سخت و زیان آور است، بیش از حد قانونی متضرر نموده است. سازمان در فرمولی که در بند 2 (د) بخشنامه 4 مورخ 28/1/1381 ارایه نموده رقم سنوات مورد اشاره در بند 6 (ب) تبصره 2 ماده 76 قانون را در عدد 12 یعنی عدد ماههای سنوات نیز ضرب نموده و رقم مورد مطالبه خود را 12 برابر نموده و به این ترتیب 4درصد از میزان مستمری برقرار شده به نسبت ماههای قبل از 14/7/1386 مورد عمل قرار داده نه سالهای قبل از 14/7/1380 را در صورتی که در قانون به صراحت ذکر شده که به نسبت «سنوات» قبل از 14/7/1380 محاسبه شود. در تبصره 2 ماده 76 قانونگذار نحوه عمل و محاسبه قبل از تاریخ تصویب و بعد از تاریخ تصویب را جداگانه ذکر نموده که منظور او متفاوت بودن نحوه محاسبه بوده ولی فرمول ارایه شده سازمان هر دو مقطع را یکسان محاسبه مینماید، استنباط سازمان به دلایل ذیل اشتباه است، 1- در کلیه مقررات تامین اجتماعی هرجا صحبت از «سنوات» شده است آنچه موردعمل واقع شده عددسالهای سنوات است نه ماههای سنوات. در بند یک (د) همین بخشنامه مـورد اعتراض، سنوات را در سالهای سابقه اعلام داشته است. مسلماً منظور قانونگذار از عبارت 4درصد مستمری به نسبت سنوات به ازای سالهای اشتغال بوده، مثل محاسبه سنوات خدمت و نه ماههای آن زیرا اگر چنین باشد، بسیار غیر عادلانه محاسبه شده که کارفرما علاوه بر حق بیمه پرداخت کرده، مثلاً 20 سال پیش تاکنون مجدداً 4 درصد دیگر از مستمری که بیش از پرداختی قبل نیز هست را پرداخت نماید و در صورتی که منظور چنین محاسبه، مقطع زمان تاریخ تصویب را تعیین نمیگردد و ثانیاً بجای به نسبت مستمری به نسبت حقوق پرداخت شده تعیین مینموده مضافاً این نحوه عطف بماسبق شدن حق بیمه مسلماً مورد نظر قانونگذار نبوده است. لذا تقاضای لغو ابطال این قسمت از بخشنامه سازمان را دارم. سرپرست دفتر امور حقوقی سازمان تامین اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 21594/100د مورخ 1/8/1387 در پاسخ اعلام داشتهاند، طبق جزء 4 بند (ب) قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی به ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 1371 – مصوب 1380 مقرر گردیده «از تاریخ تصویب این قانون جهت مشمولان این تبصره 4درصد به نرخ حق بیمه مقرر در قانون تامین اجتماعی افزوده خواهد شد که آن هم در صورت تقاضای مشمولان قانون، بطور یکجا یا به طور اقساطی توسط کارفرمایان پرداخت خواهد شد» و همچنین طبق جزء 6 بند (ب) قانون مورد اشاره «بیمه شدگانی که دارای سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور به تاریخ قبل از تاریخ تصویب این قانون باشند، میتوانند با استفاده از مزایای این قانون درخواست بازنشستگی نمایند، در این صورت با احراز شرایط توسط بیمه شده کارفرمایان مربوطه مکلفند حق بیمه مربوطه و میزان مستمری برقراری را تا احراز شرایط مندرج در تبصره 2 همچنین 4درصد میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون را یکجا به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمایند». با عنایت به مراتب فوق و بنابه تصریح جزء 4 بند (ب) و نیز جزء 6 بند (ب) قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی به ماده 76 … نحوه محاسبه 4 درصد حق بیمه به ترتیب مربوط به بعد از تاریخ تصویب این قانون و بر مبنای دستمزد مشمول کسر حق بیمه و نیز موارد مربوط به قبل از تاریخ تصویب قانون مزبور و بر مبنای محاسبه مستری قابل پرداخت ماهیانه میباشد. لـذا محاسبه 4 درصد موضوع جزء 4 بند (ب) … بلحاظ اینکه مبنای آن مستمری قابل پرداخت در زمان برقراری قبل از تصویب قانون مزبور و به صورت ماهانه محاسبه گردیده لذا برای احتساب سالانه آن میباید مبلغ مورد محاسبه ماهانه در عداد 12 ضرب شود تا سالانه آن تعیین گردد. با عنایت به مراتب فوق و اینکه خواسته شاکی دایر بر ابطال بند 2 از فراز (د) بخشنامه شماره 4 مورخ 28/1/1381 مستند به هیچ دلیل قانونی و منطقی نمیباشد و از سوی دیگر محاسبه 4 درصد حق بیمه مقرر در قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 براساس جزء 4 و 6 بند (ب) قانون اصلاح تبصره 2 … و به ترتیب بر مبنای دستمزد مشمول کسر حق بیمه بعد از تاریخ تصویب قانون مزبور نیز بر مبنای مستمری قابل پرداخت ماهیانه مربوط به قبل از تاریخ تصویب قانون موصوف (4 درصد میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون) منطبق با قانون و آییننامه مربوطه تنظیم گردیده و مغایرتی با آن ندارد. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
طبق بند 6 جزء (ب) تبصره 2 الحاقی به ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1380 «بیمه شدگانی که دارای سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور به تاریخ قبل از تاریخ تصویب این قانون باشند، میتوانند با استفاده از مزایای این قانون درخواست بازنشستگی نمایند در این صورت با احراز شرایط توسط بیمه شده، کارفرمایان مربوطه مکلفند حق بیمه مربوط و میزان مستمری برقراری را تا احراز شرایط مندرج در تبصره 2 همچنین چهاردرصد میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون را یکجا به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمایند.» نظر به اینکه سیاق عبارت قسمت آخر بند مزبور مفید الزام کارفرما به پرداخت حق بیمه به میزان چهاردرصد مستمری ماهانه سنوات قبل از تصویب قانون مذکور مشتمل بر ماههای اشتغال به مشاغل سخت و زیان آور در هر سال است، بنابراین جزء 2 بند (د) بخشنامه شماره 4 کارهای سخت و زیان آور سازمان تامین اجتماعی که در مقام تبیین کیفیت اجرای حکم قانونگذار صادر شده است، مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی سازمان مزبور نمیباشد.
معاونت قضایی دیوان عدالت اداری- رهبرپور
