تاریخ: 29/10/1387
شماره دادنامه: 737
کلاسه پرونده: 87/451
شاکی: آقای ایوب هاشمی
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 7 آییننامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، ماده 7 آییننامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، تکلیفی فرای مهندس ناظر تعریف شده که عدم رعایت و انجام آن موجب ایجاد مسیولیت برای مهندس ناظر میشود که بنا به دلایل ذیل برخلاف مواد 85 و 95 قانون کار میباشد. 1- بر اساس ماده 85 قانون کار که آییننامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی بر اساس آن تدوین شده، دستورالعملهای شورای حفاظت فنی که از طریق وزیر کار و امور اجتماعی ابلاغ میشود، برای کلیه کارگاهها و کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی بوده و برای مهندس ناظر هیچ تکلیفی ندارد. 2 – بر اساس ماده 95 قانون کار، مسیولیت اجرای مقررات و ضوابط ایمنی در کارگاه بر عهده کارفرما یا مسیولین واحدهای موضوع ذکر شده در ماده 85 قانون کار میباشد نه بر عهده مهندس ناظر. 3 – تکلیف مندرج در ماده 7 آییننامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، طبق مواد 96 و 105 قانون کار بر عهده اداره کل بازرسی وزارت کار و امور اجتماعی و بازرسان کار میباشد نه بر عهده مهندس ناظر. 4 – بر اساس تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری، مهندس ناظر ساختمان مکلف به نظارت بر عملیات ساختمانی از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشهها و محاسبات فنی ضمیمه آن میباشد و در قبال نظارت بر حفاظت کارگاه هیچ گونه تکلیف و مسیولیتی ندارد. لذا تقاضای ابطال ماده 7 آییننامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی را مینمایم. دفتر امور حقوقی وزارت کار و امور اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 80749 مورخ 6/8/87 مبادرت به ارسال تصویر نظریه شماره 79328 مورخ 1/8/87 مدیر کل بازرسی کار و دبیر شورای عالی حفاظت فنی نموده است. در این نامه آمده است، الف- به استناد ماده 7 آییننامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، هرگاه مهندسان ناظر، در ارتباط با «نحوه اجرای عملیات ساختمانی» ایراداتی مشاهده نمایند که احتمال وقوع حادثه را دربر داشته باشد، فوراً مراتب را همراه با راهنماییها ودستورالعمل های لازم کتباً به کارفرما یا کارفرمایان مربوطه اطلاع داده و رونوشت آن را به واحد کار و امور اجتماعی محل و مرجع صدور پروانه ساختمان تسلیم نمایند. کارفرما موظف است فوراً کار را در تمام یا قسمتی از کارگاه که مورد ایراد و اعلام خطر واقع شده متوقف و کارگران را از محل خطر دور و اقدامات مقتضی در مورد رفع خطر به عمل آورد. ب- به استناد فصل اول آییننامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، مهندس ناظر شخصی است حقیقی یا حقوقی که بر طبق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از وزارت مسکن و شهرسازی است و در حدود حیطه صلاحیت خود مسیولیت نظارت بر تمام یا قسمتی از عملیات ساختمانی را بر عهده میگیرد. ج – مستند به بند 1-31 فصل اول مبحث دوم مقررات ملی ساختمانی، مبنی بر تعریف نظارت، به مجموعه خدماتی اطلاق میگردد که توسط ناظر ساختمان به جهت حصول اطمینان از انطباق عملیات ساختمانی و تاسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمانی، نقشهها، محاسبات و مشخصات فنی منضم بر آن بر اساس مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کارگاه ساختمانی انجام میپذیرد. د- به موجب ماده 85 قانون کار، رعایت دستورالعملهای شورای عالی حفاظت فنی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را برای کلیه کارگران و کارگاههای مشمول قانون کار مورد تصریح قرار داده و بحث نظارت عنوان نگردیده است. ه-به استناد ماده 95 قانون کار مسیولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار را بر عهده کارفرما یا مسیولین واحدهای موضوع ماده 85 قانون کار قرار داده است و در تکمیل آن در ماده 91 قانون کار نظارت و آموزش مقررات حفاظتی و ایمنی و بهداشتی را نیز بر عهده کارفرمایان و مسیولین کلیه واحدهای موضوع ماده 85 قانون عنوان نموده است. بدیهی است «مسیولین کارگاه» تمامی مهندسین ناظر، مجری را تحت شمول قرار میدهد. و- مواد 96 و 105 مبحث دوم قانون کار، صرفاً شرح وظایف بازرسی کار وزارت کار و امور اجتماعی را مورد احصاء قرار داده است. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
نظربه وظایف و مسیولیتهای مهندس ناظراحداث ساختمان در زمینه نظارت برانطباق عملیات اجرایی ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشهها و محاسبات فنی ضمیمه آن و تبعاً مراقبت در جهت رعایت اصول فنی و بهداشتی و ایمنی ساختمان بر اساس تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری و مقررات مربوط به مهندس ناظر و اینکه حسب ماده 85 قانون کار «برای صیانت نیروی انسانی و منابع در کشور رعایت دستورالعملهایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماریهای حرفهای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین میشود برای کلیه کارگاهها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.» و طبق ماده91 آن قانون نیز کارفرمایان و مسیولان کلیه واحدهای موضوع ماده 85 از جمله مهندسین ناظر ساختمانی ملزم به رعایت مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران مشاغل در کارگاه تحت نظارت خود میباشند، بنابراین ماده 7 آییننامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات مربوط نمیباشد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری- رهبرپور
