تاریخ دادنامه: 24/9/1387
شماره دادنامه: 635
کلاسه پرونده: 87/119
شاکی: آقای خسرو شکیبا
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع شکایت و خواسته: 1- ابطال بند 2 بخش سوم بخشنامه شماره یک مشترک فنی و درآمد 2- بازپرداخت مستمری و مزایای 132 روز
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، به موجب بندهای یک و 2 از ماده 76 قانون تامین اجتماعی و به موجب حکم بازنشستگی بر اساس شصت سال سن و داشتن سوابق پرداخت حق بیمه در حد نصاب به سازمان تامین اجتماعی استحقاق دریافت مستمری بازنشستگی و مزایای مربوطه شامل اینجانب بوده ولی سازمان تامین اجتماعی شعبه شهرکرد از تاریخ 1/3/1386 لغایت 8/7/1386 به مدت 132 روز میباشد که طول این مدت از سن شصت و یک سالگی اینجانب گذشته خلاف قانون پایمال نمودهاند، که با اعتراض به این موضوع سازمان راجع به 132 روز پایمال شده اعلام داشته، به استناد بند دوم بخش سوم بخشنامه شماره یک مشترک فنی و درآمد (دستورالعمل اجرایی قانون آییننامه بیمه اجتماعی رانندگان حمل بار و مسافر بین شهری) که عنوان نموده است (تاریخ برقراری مستمری بازنشستگی از تاریخ انقضای اعتبار دفترچه کار …). بخشنامه و آییننامه اجرایی هرگز نمیتواند بر خلاف قانون و حقوق مردم باشد و به موجب اصل 170 قانون اساسی قابل اجراء نمیباشد. لذا تقاضای رسیدگی و ابطال بند دوم از بخش 3 بخشنامه شماره یک مشترک فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی را دارد. سرپرست دفتر امور حقوقی ودعاوی سازمان تامین اجتماعی طی نامه شماره 20704/7100 مورخ 24/7/1387 اعلام داشتهاند، 1- طبق ماده واحده قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری مصوب 25/2/1379 مقرر گردیده «از تاریخ تصویب این قانون کلیه رانندگان وسایط حمل و نقل بـارو مسافر بین شهری مشمول قانون تامین اجتماعی قرار گرفته و مکلفند حق بیمه مقرر در قانون تامین اجتماعی را راساً بر مبنای درآمدی که همه ساله طبق ماده 35 قانون تامین اجتماعی مصوب 19/3/1354 تعیین میگردد، حداقل سه ماهه به سازمان مزبور پرداخت و ازمزایای قانون اجتماعی برخوردار گردند. در صورت عدم پرداخت حق بیمه، سازمان تامین اجتماعی حق بیمه راننده و متفرعات آن را طبق ماده 50 قانون مذکور وصول نماید.» و نیز تبصره 2 ماده واحده فوقالاشعار تصریح نموده که «تردد رانندگان در جادهها منوط به داشتن دفترچه کار معتبر از سازمان حمل و نقل و پایانههای کشور میباشد. صدور یا تمدید و تجدید دفترچه کار راننده مستلزم ارایه گواهی سازمان تامین اجتماعی مبنی بر پرداخت حق بیمه توسط وی خواهد بود.» 2- با عنایت به اینکه بیمه شده مشمول قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری، مشمول قانون تامین اجتماعی است، بنابراین در هنگام بازنشستگی بیمه شده راننده میبایست براساس قوانین و مقررات تامین اجتماعی و با احراز شرایط قانونی از مستمری بازنشستگی بهرهمند گردد. در این راستا بیمه شده پس از تقاضای بازنشستگی و احراز شرایط مذکور در قانون تامین اجتماعی میبایست اشتغال به کار نداشته تا سازمان تامین اجتماعی نسبت به صدور حکم مستمری بازنشستگی وی اقدام نماید. با عنایت به مراتب فوق و اینکه بیمه شده مشمول قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری حق بیمه مقرر در قانون تامین اجتماعی را راساً و برمبنای درآمدی که همه ساله طبق ماده 35 قانون تامین اجتماعی تعیین میگردد به سازمان پرداخت مینمایند. لذا به دلیل اینکه حق بیمه مزبور توسط رانندگان پرداخت میشود و کارفرمایی وجود ندارد تا هنگام تقاضای بازنشستگی و احراز شرایط قانونی ترک کار راننده بیمه شده را اعلام نمایند. بنابراین با توجه به اینکه بیمه شده مشمول قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری تا زمانی که دارای دفترچه کار معتبر میباشد، این امر به منزله اشتغال وی بوده و پس از انقضای آن، و عدم تمدید دفترچه بیکار شناخته میشود بنابراین در این حالت بند 15 ماده 2 قانون تامین اجتماعی مصداق دارد. لازم به ذکر است که در هنگام تقاضای بازنشستگی (7/3/1386) و احراز شرایط قانونی جهت برقراری مستمری بازنشستگی میبایست اشتغال به کار نداشته باشد تا از مستمری بازنشستگی بهرهمند گردد. در حالی که اعتبار دفترچه کار وی تا تاریخ 8/7/1386 بوده و اعتبار مذکور به منزله اشتغال وی میباشد. زیرا سازمان تامین اجتماعی وفق ماده واحده قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری مکلف است حق بیمه شاکی را تا انقضای زمان اعتبار دفترچه کار و صول نماید. لذا برقراری مستمری بازنشستگی و اشتغال وی به دلیل اعتبار دفترچه کار و اخذ بیمه از نـاحیه سازمان، قابل جمع نبوده و از این حیث خواسته شاکی وجاهت قانونی نـدارد. لذا سازمان تامین اجتماعی نمیتواند همزمان ضمن پرداخت مستمری بازنشستگی به شاکی نسبت به اخذ حق بیمه به دلیل اعتبار دفترچه کار اقدام نماید. هیات عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل در تاریخ فوق تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
عدم انقضاء مدت اعتبار کارت اشتغال به رانندگی الزاماً مستلزم اشتغال به امر رانندگی و نتیجتاً نافی حکم آمره مقرر در ماده 76 قانون تامین اجتماعی در باب الزام سازمان تامین اجتماعی به صدور حکم بازنشستگی بیمه شده مشمول قانون تامین اجتماعی در صورت تحقق شرایط قانونی لازم از حیث سن و سابقه پرداخت حق بیمه متقاضی بازنشستگی نیست. بنابراین امتناع از صدور حکم بازنشستگی در صورت تحقق شرایط قانونی مذکور و یا مطالبه حق بیمه پس از آن به بهانه عدم انقضاء مدت اعتبار دفترچه کار رانندگی وجاهت قانونی ندارد و عبارت «یا تاریخ انقضاء اعتبار دفترچه کار رانندگی راننده بیمه شده، هر کدام که موخر باشد» و همچنین عبارت «یا تاریخ انقضاء اعتبار دفترچه کار مذکور» که مقید حکم صریح مقنن است و مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات سازمان تامین اجتماعی در وضع مقررات دولتی میباشد، مستنداً به قسمت دوم اصل 170 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 از متن بند 2 بخش 3 بخشنامه شماره یک مشترک فنی درآمد سازمان تامین اجتماعی حذف و ابطال میشود.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری-علی ر ازینی
