تاریخ: 8/2/1387
شماره دادنامه : 67
کلاسه پرونده: 82/478
مرجع رسیدگی : هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای امیر فخاری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال موادی از آیین نامه تشکیل صندوق تعاون سردفتران ودفتریاران موضوع دستورالعمل شماره 4155/34/1 مورخ 17/2/382
مقدمه:شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، به موجب ماده 57 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354، صندوق تعاون سردفتران و دفتریاران جهت وام دادن به سردفتران و دفتریاران وکارکنان دفاتر اسناد رسمی تحت نظر کانون مرکز تشکیل می گردد. به علت نسخ ماده 55 قانون دفاتر اسناد رسمی و به منظور تامین اعتبار مواد 10، 11، 57و 68 قانون فوق، طی ماده واحده مصوب 11/2/1367 مجلس شورای اسلامی، دفاتر اسنادرسمی مکلف گردیدند همه ماهه 15 درصد حق التحریر مصوب اسنادی که در دفاتر اسناد رسمی ثبت می شود را عیناً به حساب بیمه و بازنشستگی کانون مرکز واریز نمایند. لکن به موجب ماده یک قانون اصلاح پاره ای از مواد قانون دفاتراسناد رسمی وکانون سردفتران و دفتریاران مصوب 3/3/1371 کارکنان دفاتر اسناد رسمی مشمول قانون کار گردیده و از مزایای آن بهره مند شدند و از طرف دیگر 15 درصد از حق التحریر دفاتر اسناد رسمی هر ماهه به عنوان پاداش به آنان پرداخت می گردد. لذا به موجب ماده واحده قانون توزیع حق التحریر دفاتر اسناد رسمی مصوب 28/2/1373، اولاً: پرداختی دفاتر اسناد رسمی به کانون از 15 درصد به 10 درصد تغییر و ثانیاً: واریزی مذکور فقط جهت تامین اعتبار بیمه و بازنشستگی و از کارافتادگی و امور رفاهی و درمانی سردفتران و دفتر یاران و عایله تحت تکفل آنها تخصیص یافت و ذکری از کارکنان دفاتر اسناد رسمی به بیان نیامده است. زیرا با توجه به قانون کار، کارکنان دفاتر امکان استفاده از مزایای صندوق تامین اجتماعی جهت اخذ وام را دارند. بنابراین در آیین نامه تشکیل صندوق تعاون سردفتران و دفتریاران مصوب 18/10/1374 اعطای وام جهت سردفتران و دفتریاران عایله تحت تکفل آنها اختصاص یافت و ذکری از کارکنان دفاتر اسناد رسمی نگردید. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در اصلاح موادی از آیین نامه تشکیل صندوق تعاون مذکور مصوب 1382 بدون درنظر گرفتن اینکه 10درصد واریزی مذکور جهت امور رفاهی و بیمه و بازنشستگی سردفتران و دفتریاران و عایله تحت تکفل آنها است، در مواد یک و 3و تبصره یک و 2 ماده 5 اصلاحیه مذکور، کارکنان دفاتر اسناد رسمی را به ماده یک و بند 3 و تبصره ماده 9 و ماده 13 آیین نامه صندوق تعاون مصوب 1374 اضافه نمود و در ماده 4 اصلاحیه مذکور کارمزد وامهای اعطایی را به 4درصد تقلیل داده است. حال آن که، 1- ماده 57 قانون دفاتر اسناد رسمی به موجب مصوبه های بعدی مجلس شورای اسلامی نسخ ضمنی شده و یا لااقل برای کارکنان دفاتر اسناد رسمی جهت اعطای وام و تسهیلات تامین اعتبار نشده است. 2- در ماده 57 مذکور هیچ گونه اشاره ای به فرزندان و عایله تحت تکفل کارکنان نشد. حال آنکه اضافه شدن کارکنان به بند 3 ماده 9 آیین نامه مصوب 1374، فرزندان کارکنان را نیز مشمول پرداخت وام ازدواج می نماید. 3- در تبصره 3 ماده 9 آیین نامه صندوق تعاون مصوب 1374 با اضافه شدن کارکنان دفاتر اسناد رسمی کارکنان بازنشسته نیز حق استفاده از وام صندوق سردفتران و دفتریاران را خواهند داشت که در ماده 57 قانون ابداً صراحت ندارد. 4- باتوجه به اینکه صندوق تعاون کانون سردفتران و دفتریاران از 10درصد حق التحریر دفاتر اسناد رسمی تشکیل می شود، لذا از هرنظر صندوق خصوصی محسوب، لذا ماده 5 اصلاحی مصوب 1382 و تصویب و تایید سازمان ثبت در تعیین میزان وام وتسهیلات اعطایی فاقد وجاهت می باشد و اساساً میزان موجودی صندوق و امکان اعطای تسهیلات با توجه به ماده 58 قانون دفاتر اسنادرسمی از اختیارات کانون سردفتران است و نرخ کارمزد نیز توسط کانون باید تعیین شود. لذا استدعای رسیدگی و لغو آیین نامه اصلاحی صندوق تعاون مصوب 1382 را دارم. مدیرکل دفتر حقوقی و امور بین الملل سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 6353/11 مورخ 9/10/1382 مبادرت به ارسال تصویر تا شماره 9657/34 مورخ 20/8/1382 مدیرکل امور اسناد و سردفتران سازمان ثبت نموده است. در این آیین نامه آمده است، با توجه به صراحت ماده 57 قانون دفاتر اسناد رسمی که مقرر می دارد، از تاریخ اجرای این قانون به منظور کمکهای ضروری یا دادن وام به سردفتران و دفتریاران وکارکنان دفاتر اسناد رسمی صندوقی به نام صندوق تعاون سردفتران و دفتریاران تحت نظر کانون سردفتران مرکز تشکیل می گردد، و نیز با توجه به اینکه در هیچ یک از قوانین مصوب لاحق یا اصلاحات بعدی نصی مبنی بر خروج کارکنان دفاتر از شمول ماده 57 مذکور وجود ندارد، لذا عدم قید کارکنان در متن توزیع حق التحریر دفاتر اسناد رسمی موضوع ماده 54 قانون دفاتر مصوب 28/2/1373 نمی تواند دلیل نسخ ضمنی ماده 57 یاد شده درخصوص کارکنان دفاتر باشد. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق الذکر با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از استماع توضیحات نمایندگان سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای می نماید.
رای هیات عمومی
طبق ماده 57 قانون دفاتر اسناد رسمی وکانون سردفتران و دفتریاران مصوب 1354 مقرر شده است که «از تاریخ اجرای این قانون به منظور کمکهای ضروری یا دادن وام به سردفتران و دفتریاران وکارکنان دفاتر اسناد رسمی صندوقی به نام صندوق تعاون سردفتران و دفتریاران تحت نظر کانون سردفتران مرکز تشکیل میگردد.» نظربه اینکه هدف مقنن با عنایت به صراحت صدر ماده واحده قانون توزیع حق التحریر دفاتر اسناد رسمی موضوع ماده 54 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1373 تامین وجوه لازم جهت اجرای مواد 10، 11، 57و 68 کانون دفاتر اسناد رسمی بود، و تاکید بر الزام دفاتر اسناد رسمی درخصوص تخصیص 10درصد حق التحریر دریافتی ماهانه به حساب مربوط به بیمه و بازنشستگی و از کارافتادگی و امور رفاهی و درمانی سردفتران و دفتریاران اسناد رسمی و عایله تحت تکفل آنان به جهت شمول قوانین کار و تامین اجتماعی در موارد فوق الذکر به کارکنان دفاتر اسناد رسمی بود. و مدلول ماده اخیرالذکر مفهم نسخ یا نفی حکم مقرر در ماده 57 قانون دفاتر اسناد رسمی ازحیث شمول حکم مقنن در مورد استفاده کارکنان دفاتر اسناد رسمی از کمکهای ضروری و وام با رعایت مقررات مربوط نیست، بنابراین مقررات مورد اعتراض شاکی از آیین نامه اصلاحی تشکیل صندوق تعاون سردفتران و دفتریاران مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی مربوطه نمی باشد.
معاونت قضایی دیوان عدالت اداری- مقدسی فرد
