کلاسه پرونده:110/85
شاکی:آقای نورعلی کبیری
موضوع:1- ابطال دستورالعمل مورخ 12/8/1372 وزیر کار و امور اجتماعی 2- ابطال آن قسمت از ماده 32 آییننامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی مصوب 29/3/1384 هیات وزیران
تاریخ رای:یکشنبه 26 اسفند 1386
شماره دادنامه: 1560
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاند، وزیر کار و امور اجتماعی، دستورالعمل تاسیس کانونهای کارگران و مدیران بازنشسته را در تاریخ 1372/8/12 تصویب و لازم الاجراء نموده است و مبنای اجرای آنرا به تجویز اصول 138 و 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده 134 قانون کار دانسته و اضافه نموده کارگران و مدیران بازنشسته میتوانند براساس این دستورالعمل نسبت به تاسیس کانون کارگران و مدیران بازنشسته در شهرستان، استان و کانون عالی کارگران و مدیران بازنشسته در سطح کشور اقدام نمایند. برابر ماده 20 این دستورالعمل کلیه کانونهای کارگران ومدیران بازنشسته به هنگام تشکیل موظف به تنظیم اساسنامه با رعایت مقررات قانونی و طرح و تصویب در مجمع عمومی مربوطه و ثبت در وزارت کار و امور اجتماعی میباشند. در ماده 23 پیشبینی گردیده وزارت کار و امور اجتماعی پس از دریافت کلیه مدارک یاد شده در ماده 21 در صورت تکمیل و صحت مدارک، حداکثر ظرف مدت یک ماه نسبت به ثبت و صدور گواهی صحت انتخابات و انتشار آگهی ثبت در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار به هزینه کانون مربوطه اقدام خواهد نمود. ماده 25 این دستورالعمل بیان کردهاند، پس از انحلال کانونهای کارگران و مدیران بازنشسته، ثبت آن از سوی وزارت کار و امور اجتماعی لغو و مراتب به هزینه کانون مزبور در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار جهت اطلاع عموم درج خواهد شد. در حالی که ماده 8 قانون فعالیت احزاب، جمعیتها و انجمنهای سیاسی و صنفی و انجمنهای اسلامی با اقلیتهای دینی شناخته شده مصوب 1360/6/7 به وزارت کشور اختیار داده شده با رعایت این قانون نسبت به ثبت گروهها و صدور پروانه برای آنها اقدام نماید و طبق ماده 10 آن به منظور صدور پروانه جهت متقاضیان و نظارت برفعالیت گروهها و انجام وظایف مصرحه دراین قانون کمیسیونی در وزارت کشور تشکیل میگردد و مطابق ماده 5 منظور از کلیه گروههای مذکور در مواد بعدی این قانون، موضوع اصل 26 قانون اساسی میباشد. هیات وزیران در جلسه مورخ 1368/2/13 آییننامه اجرایی واحدهای صنفی موضوع قانون فعالیت احزاب مصوب 1367/6/7 مجلس شورای اسلامی را تصویب نمودند و در ماده یک آن آوردهاند، در این آییننامه منظور از انجمن، جمعیت اتحادیه صنفی و امثال آن تشکیلاتی است که به وسیله دارندگان کسب، پیشه، حرفه و تجارت معین تشکیل میگردد و در ماده 2 آن اضافه گردیده کلیه صنوف مشمول ماده یک، جهت اخذ پروانه فعالیت موظفند مدارک ذیل را در تهران و شهرستانها جهت اخذ پروانه فعالیت به فرمانداری محل تسلیم نمایند. فصل ششم ماده 34 قانون کار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1368/7/2 بیان داشته، به منظور بررسی و پیگیری مسایل و مشکلات صنفی و اجتماعی و حسن اجرای آن قسمت از مفاد اصل 29 قانون اساسی که متضمن حفظ حقوق و تامین منافع و بهرهمندی از خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبتهای پزشکی میباشد، کارگران و مدیران بازنشسته میتوانند به طور مجزا نسبت به تاسیس کانونهای کارگران و مدیران بازنشسته شهرستانها و استانها اقدام نمایند. لذا این ماده به وزارت کار اجازه نداده تا خود نسبت به تاسیس کانونها اقدام کند و تنها در تبصره 2 وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان تامین اجتماعی موظف به همکاری با کانونهای عالی کارگران ومدیران بازنشسته کشور گردیدند. در اجرای ماده 182 قانون برنامه سوم توسعه، هیات وزیران درتاریخ 1384/3/29 آییننامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی را تصویب کرده و در تبصره یک ماده یک عنوان داشته، کانون میتواند به جای واژه سازمان در نام گذاری به کارگرفته شوند و در ماده 17 پیشبینی نموده متقاضیان تاسیس سازمان مکلفند در غیر از مواردی که مطابق قانون مرجع خاصی برای صدور پروانه سازمانهای مربوط تعیین شده است، درخواست اخذ پروانه را به مراجع نظارتی مقرر در بند (ت) ماده یک ارایه نمایند و در تبصره یک ماده 32 مرجع صدور پروانه برای سازمانهای غیر دولتی تخصصی با رعایت مقررات این آییننامه و با اخذ نظر دستگاههای ذیربط، وزارت کشور شمرده شد ولی در ماده 32 تشکلهای کارگری و کارفرمایی موضوع فصل ششم قانون کار را از شمول سازمان موضوع این آییننامه خـارج دانست در حالی که این ماده نباید شامل کانونهای کارگران و مدیران بازنشسته شهرستانها و استانها باشد. لـذا تقاضای ابطال دستورالعمل مورخ 1372/8/12 وزیر کار و قسمتی از ماده 32 آییننامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی مصوب 1384/3/29 هیات وزیران را به لحاظ فقدان اختیار قانونی دارم. مدیرکل دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت فوق طی لایحه شماره 65282 مورخ 1385/8/9 مبادرت به ارسال تصاویر نامههای شماره 62047/8 مورخ 1385/5/9 معاون امور اجتماعی و شوراهای وزارت کشور و شماره 65728 مورخ 1385/6/5 مدیرکل سازمانهای کارگری و کارفرمایی وزارت کار و امور اجتماعی نموده است. در نامه شماره 62047/8 مورخ 1385/5/9 معاونت امور اجتماعی و شوراهای وزارت کشور آمده است، قانون فعالیت احزاب، جمعیتها، انجمنهای سیاسی و صنفی در تاریخ 1360/6/7 و قانون کار در 1369/8/29 به تصویب رسیده است، لذا نظر به اینکه قانون فعالیت احزاب نسبت به قانون کار عام است و همچنین، تاریخ تصویب قانون فعالیت احزاب قبل از قانون کار بوده بنابراین قبل از تصویب قانون کار کمیسیون ماده 10 قانون احزاب اقدام به صدور پروانه فعالیت در خصوص موضوع دستورالعمل مورخ 1372/8/12 مینمود. علی ایحال عام مقدم (قانون فعالیت احزاب) پیش از ورود خاص موخر (قانون کار) دارای ضمانت اجراء بوده است. در نامه مدیرکل سازمانهای کارگری و کارفرمایی وزارت کار وامور اجتماعی به شماره 65728 مورخ 1385/6/5 آمده است، به موجب دستورالعمل مورخ 1382/8/12، در خصوص افراد ذی نفع شرایطی تعریف گردیده تا ادارات اجرایی وزارت متبوع با توجه به وضعیت سن و فاصله مکانی، مودیان کانون کارگران و مدیران بازنشسته و با در نظر قرار دادن «حذف نظارت به منظور حسن اجرای امور در راستای قانون» این عزیزان بتوانند در شهرستانهای محل اقامت خود با عنایت به ماده 2 دستورالعمل مذکور نسبت به تاسیس کانون اقدام نمایند و این موضوع به عنوان فصل چهارم دستورالعمل تعریف گردیده است و به تجویز ذیل اصل 138 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تنظیم مقررات اداری را از وظایف هر یک از اعضای کابینه دولت بر شمرده است و ضمناً در مفاد دستورالعمل مذکور نیز سعی بر آن گردیده، ارکان مستقل نظارتی کانونها شامل مجمع عمومی، هیات مدیره، بازرسان استقلال خود را حفظ نموده و تنها سیر مراحل اداری آن تعریف گردد. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
به موجب ماده 134 قانون کار مصوب 1369، «به منظور بررسی و پیگیری مسایل و مشکلات صنفی و اجتماعی و حسن اجرای آن قسمت از مفاد اصل 29 قانون اساسی که متضمن حفظ حقوق و تامین منافع و بهرهمندی از خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبتهای پزشکی میباشد، کارگران و مدیران بازنشسته میتوانند به طور مجزا نسبت به تاسیس کانونهای کارگران و مدیران بازنشسته شهرستانها و استانها اقدام نمایند.» و در تبصره 2 ماده مزبور نیز تصریح شده است که «وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان تامین اجتماعی موظف به همکاری با کانونهای عالی کارگران و مدیران بازنشسته کشور میباشند» نظر به اینکه دستورالعمل مورخ 1372/8/12 وزارت کار و امور اجتماعی و همچنین ماده 32 آییننامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی مصوب 1384 هیات وزیران با استفاده از اختیار مقرر در اصل 138 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در اجرای اصل 29 آن قانون در جهت اهداف و حکم خاص مقنن به شرح مذکور در ماده 134 و تبصره 2 آن از قانون کار تنظیم و انشاء و تصویب شده است، بنابراین مغایرتی با قانون ندارد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری -رهبرپور
