تاریخ: 2/10/1386
شماره دادنامه: 1130
کلاسه پرونده: 86/255
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای حسن طهماسبی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 57972/5010 مورخ 14/6/85 سازمان تامین اجتماعی
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاست، ماده 95 قانون تامین اجتماعی مصوب 3/4/54 تصریح دارد، «مدت خدمت وظیفه مشمولین این قانون پس از پایان خدمت و اشتغال مجدد در موسسات مشمول این قانون جزو سوابق پرداخت حق بیمه آنها منظور خواهد شد» به عبارتی، فردی قبل از خدمت وظیفه به سازمان تامین اجتماعی سابقه پرداخت حق بیمه داشته و پس از آن نیز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد بدون پرداخت هیچ گونه وجهی مدت خدمت وظیفه او برای استفاده از مزایای پیشبینی شده در قانون موصوف (بازنشستگی، از کارافتادگی، مستمری بازماندگان، بیمه بیکاری و …) منظور میگردد و به واسطه آن تاکنون بسیاری از بیمه شدگان از این ماده بهرهمند شدهاند. سازمان تامین اجتماعی پس از تصویب ماده واحده اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار مصوب 30/1/1383 مجلس شورای اسلامی که در آن آمده است: «مدت خدمت نظام وظیفه شاغلین مشمول قانون کار با شرکت داوطلبانه آنان در جبهه قبل از اشتغال و یا حین اشتغال جزو سوابق خدمتی آنان نزد سازمان تامین اجتماعی محسوب میگردد. اعتبار مورد نیاز برای اجرای این قانون از محل دریافت میانگین حق بیمه دو سال آخر فرد بیمه شده تامین میگردد.» تامین اجتماعی طی دستور اداری شماره 57972/5010 مورخ 14/6/85 با استناد به قید عبارت «قبل از اشتغال و یا حین اشتغال» مندرج در متن تبصره یک ماده واحده مبادرت به لغو و بلااثر نمودن ماده 95 قانون تامین اجتماعی نموده است و پذیرش سوابق خدمت نظام وظیفه را تحت هر شرایطی منوط به پرداخت حق بیمه آن به ترتیبی که در ذیل تبصره اشاره شده، نموده است، در حالیکه 1- آوردن قید «قبل از اشتغال و یا حین اشتغال» که به واسطه محل قرار گرفتن عبارت در متن تبصره یک ماده واحده و استفاده از حرف عطف «یا» بجای حروف ربط حاکی از اتصال آن به موضوع شرکت داوطلبانه در جبهه میباشد. 2- در ماده یک آییننامه اجرایی قانون اصلاح تبصره ماده 14 به شماره 13724/ت 30968ه مورخ 25/4/1384 مصوب هیات وزیران که دو عبارت خدمت نظام وظیفه و شرکت داوطلبانه در جبهه قبل از اشتغال و یا حین اشتغال به صورت مجزا و جدا از هم آمده است. 3- نحوه پذیرش مدت خدمت نظام وظیفه که آمده است «مدت خدمت نظام وظیفه بیمه شدگان شاغل مشمول قانون کار که قبل از اشتغال (بیمه پردازی) خدمت نظام وظیفه خود را انجام دادهاند و همچنین مدت حضور بیمه شدگان شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار که قبل یا حین اشتغال (بیمه پردازی) داوطلبانه در جبههها حضور داشتهاند جزو سابق حق بیمه آنها نزد سازمان تامین اجتماعی محسوب میشود. دلایل مذکور حاکی از هدف قانونگذار از تصویب ماده واحده که همانا تعیین تکلیف خدمت وظیفه آن دسته از بیمه شدگان که مشمول ماده 95 نمیشوند بوده و نه لغو ماده 95 قانون تامین اجتماعی و از طرفی قانونگذار چگونگی اقدام در مورد افرادی که خدمت نظام وظیفه خود را بعد از اشتغال (بیمه پردازی) انجام دادهاند به صراحت در ماده 95 قانون تامین اجتماعی بیان نموده، و در متن ماده واحده مصوبه مذکور به عبارت «از تاریخ اجرا کلیه قوانین و مقررات مغایر با این ماده واحده لغو میگردد» نیز اشارهای ننموده لذا ابطال نامه شماره 57972/5010 مورخ 14/6/1385 سازمان تامین اجتماعی، را دارم. مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تامین اجتماعی در پاسخ به شکایت فوق طی لایحه شماره 28850 مورخ 6/9/86 اعلام داشتهاند، اولاً، قید عبارت «قبل از اشتغال و یا حین اشتغال» در بخشنامه موصوف به دلیل استنباط از مفهوم تبصره یک ماده واحده قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار و تسری آن به ابتدای تبصره یک ماده واحده (شاغلین مشمول قانون کار) نبوده است زیرا این امر به موجب ماده واحده قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار و الحاق یک تبصره به آن و استفساریه قانون مذکور صورت پذیرفته دلیل آن عبارت است از اینکه قانون مزبور دایره شمول ماده 95 قانون تامین اجتماعی را توسعه داده و با عنایت به اینکه مواد یاد شده همگی ناظر به خدمت سربازی بوده و حکم خاصی را بیان نمودهاند بنابراین اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار و … و استفساریه مربوطه که موخر بر حکم خاص ماده 95 قانون تامین اجتماعی محسوب میگردد در نتیجه قانون اخیرالتصویب ملاک عمل قرار گرفته و مفاد ماده 95 قانون تامین اجتماعی فسخ ضمنی میگردد. ثانیاً، در هیچ قانونی تصریح نشده است که مفاد ماده 95 قانون تامین اجتماعی بلااثر گردیده است. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تـاریخ فوق بـا حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیـوان تشکیل و پس از بحث و بـررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
طبق ماده 95 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354، مدت خدمت وظیفه مشمولین قانون مزبور پس از پایان خدمت و اشتغال مجدد در موسسات مشمول قانون تامین اجتماعی جزو سابقه پرداخت حق بیمه آنها منظور گردیده است، و به موجب تبصره یک ماده 14 قانون کار و قانون استفساریه قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون مذکور، مدت خدمت نظام وظیفه و همچنین مدت شرکت داوطلبانه در جبهه شاغلین مشمول قانون کار و مشمولین قانون تامین اجتماعی که حق بیمه آن به سازمان میپردازند قبل از اشتغال و یا حین اشتغال جزو سوابق خدمتی آنان نزد سازمان تامین اجتماعی محسوب میگردد و اعتبار مورد نیاز برای اجرای قانون اخیرالذکر از محل دریافت میانگین حق بیمه دو سال آخر فرد بیمه شده تامین میگردد. بنابراین اطلاق بخشنامه 57972/5010 مورخ 14/6/85 سازمان تامین اجتماعی از جهت کسری به مشمولین قانون تامین اجتماعی که قبل از اصلاحیه فوقالاشعار به خدمت در آمده و واجد شرایط بند (ج) در ماده 95 قانون فوقالذکر بودهاند، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات سازمان تامین اجتماعی در وضع مقررات دولتی و این قسمت از بخشنامه مزبور به استناد ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری ابطال میشود.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری-مقدسیفرد
