کلاسه پرونده:594/82
شاکی:آقای مسعود علاقه بندان
موضوع:ابطال ماده 12، قسمتی از ماده 6، شق 2 بند الف و بند ب ماده یک آییننامه بیمه و بازنشستگی سردفتران و دفتریاران اسناد رسمی مصوب 1381
تاریخ رای:یکشنبه 20 آبان 1386
شماره دادنامه:703
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، به موجب قسمت اخیر ماده 58 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 کانون سردفتران دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است. از طرف دیگر وفق بند یک ماده واحده قانون توزیع حق التحریر دفاتر اسناد رسمی مصوب 28/2/73 سردفتران اسناد رسمی همه ماهه 10% از حق التحریر خود را جهت بیمه و بازنشستگی و از کارافتادگی و امور رفاهی و درمانی سردفتران و دفتریاران دفاتر اسناد رسمی و عایله تحت تکلفل آنان به حساب کانون سردفتران و دفتریاران و اریز مینماید. لذا موجودی صندوق بیمه و بازنشستگی از وجوه عمومی تشکیل نشده و صندوق خصوصی محسوب میشود. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در شق 2 بند (الف) و نیز بند (ب) ماده یک آییننامه اصلاحی بیمه و بازنشستگی سردفتران و دفتریاران مصوب آبانماه 1382، جهت حسابهای بیمه و تعاون، کانون سردفتران و دفتر یاران را مکلف نموده تا در بانک ملی ایران افتتاح حساب نمایند، حال آنکه کانون دارای استقلال مالی است و تشخیص بانک مورد نظر با هیات مدیره و صلاحدید مسیولین کانون میباشد و ماده 56 قانون دفاتر اسناد رسمی، ناظر بر سپردههای ثابت کانون است و در خصوص حسابهای جاری و کوتاه مدت و غیره هیچگونه احصایی صورت نگرفته است. لذا الزام مندرج در آییننامه مذکور، خارج از حدود اختیارات سازمان ثبت و بر خلاف نص صریح ماده 58 قانون دفاتر اسناد رسمی مبنی بر استقلال مالی کانون سردفتران و دفتریاران است. در شق یک بند (الف) ماده یک آییننامه مذکور، موارد مشمول احصاء شده است، بیمه بیکاری و کمک هزینه از موارد تعریف و احصاء شده نمیباشد، حال آنکه در ماده 12 آییننامه مذکور، کانون سردفتران و دفتریاران مکلف به پرداخت بیمه بیکاری و کمک هزینه (فقط به دفتریاران) شده و چون موجودی صندوق بیمه وبـازنشستگی متعلق بـه کلیه سردفتران و دفتریاران است، تحمیل هزینه بـه صندوق مذکور بـر خلاف صلاحدید سردفتران و دفتریاران و مغایر ماده 1 آییننامه مذکور و خارج از حدود اختیارات قانونی سازمان ثبت میباشد. در ماده6 آییننامه تنظیمی میزان حقوق بازنشستگی توسط سازمان ثبت تعیین شده در حالی که، وفق قسمت اخیر بند یک ماده واحده قانون توزیع حق التحریر فقط نحوه پرداخت و بیمه و بازنشستگی به آییننامه محول شده و میزان آن منوط به موجودی صندوق و تصمیم هیات مدیره کانون میباشد، لذا با توجه به خصوصی بودن صندوق بیمه و بازنشستگی سردفتران و دفتریاران تعیین میزان آن توسط سازمان ثبت بر خلاف مصوب مقنن است، لذا تقاضای ابطال مواد فوقالذکر را دارم. مدیرکل دفتر حقوقی و امور بینالملل سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در پاسخ به شکایت فوق طی نامه شماره 5543/11 مورخ 8/10/82 مبادرت به ارسال تصویر نامه شماره 9919/34 مورخ 2/9/82 اداره کل امور اسناد و سردفتران نموده در این نامه آمده است، با توجه به اینکه برابر ماده 56 قانون دفاتر اسناد رسمی کانون سردفتران مکلف گردیده موجودی حساب حق بیمه سردفتران و دفتریاران را به مصرف خرید اوراق قرضه یا اسناد خزانه رسانده یا در بانک ملی به حساب سود سپرده ثابت بگذارد، لذا تکلیف مذکور صراحتاً در ماده 56 قانون دفاتر اسناد رسمی کانون سردفتران قید گردیده است. در بند دوم با توجه به اینکه بندهای یک و 2 ماده یک آییننامه موارد مصرف حساب بیمه را صراحتاً احصاء نموده است، لذا مورد قید شده در ماده 12 آییننامه مورد نظر از شمول موارد احصایی خارج میباشد. با توجه به اینکه ماده 10 قانون دفاتر اسناد رسمی نحوه استفاده سردفتران و دفتریاران اول از مزایای بازنشستگی را به آییننامه موضوع ماده 68 آن قانون محول نموده که ماده 68 مذکور نیز با تصویب قانون توزیع حق التحریر دفاتر اسناد رسمی موضوع ماده 54 قانون دفاتر اسناد رسمی اصلاح و در ضمن قانون مذکور پیش بینی گردیده که نحوه پرداخت بیمه بازنشستگی و حساب مربوطه به موجب آییننامهای خواهد بود که از طرف سازمان ثبت تهیه میگردد، لذا تعیین میزان حقوق بازنشستگی در آییننامه مورد شکایت که وفق ماده 10 قانون فوقالذکر اختیار تعیین آن به آییننامه محول گردیده است. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بـررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
طبق ماده یک قانون توزیع حق التحریر دفاتر اسناد رسمی موضوع ماده 54 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 مصوب 1373 «به منظور تامین وجوه لازم جهت اجرای مواد 10، 11، 57 و 68 قانون دفاتر اسناد رسمی، دفاتر اسناد رسمی مکلفند همه ماهه 10% از حق التحریر دریافتی را به حساب مربوط به بیمه بازنشستگی و از کارافتادگی و امور رفاهی و درمانی سردفتران و دفتریاران دفاتر اسناد رسمی و عایله تحت تکلفل آنان پرداخت نمایند. نحوه پرداخت بیمه و بازنشستگی و حساب مربوط به موجب آییننامهای خواهد بود که از طرف سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه و به تصویب رییس قوه قضاییه خواهد رسید.» نظر به اینکه مقررات مورد اعتراض از آییننامه مورد شکایت در جهت تحقق هدف و حکم مقنن تهیه و تصویب شده است، بنابراین مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی مربوط نیز نمیباشد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری -مقدسیفرد
