کلاسه پرونده: 547/83
شاکی:آقای محسن میراب زاده
موضوع:ابطال ماده 14 آییننامه قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1317
تاریخ رای:یکشنبه 2 اردیبهشت 1386
شماره دادنامه: 50
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، طبق قسمت آخر ماده 14 آییننامه قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1317، سردفتر میتواند برای کسی که مریض میباشد با حضور نماینده مدعی العموم محل در نقاطی که دسترسی به مدعی العموم نباشد با حضور دو نفر از معتمدین محل، دفاتر را از دفترخانه خارج نماید. در تبصرههای یک و 2 همین ماده نیز به سردفتر اجازه داده شده برای ثبت معاملات دولتی و بنگاههای عمومی و نیز برای تنظیم اسناد زندانیان، دفاتر از دفترخانه خارج نموده و به محلی که ثبت کل تعیین میکند ببرد. با توجه به اینکه آییننامه مذکور با استناد به قانون دفاتر اسناد رسمی 1316 تدوین گردیده و در سال 1354 قانون جدید دفاتر اسناد رسمی به تصویب رسیده و مطابق ماده 76 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354/4/25 کلیه مقررات مغایر با مقررات قانون مذکور نسخ شده است. لذا برابر مفاد ماده 21 قانون مصوب 1354، سردفتر تحت هیچ عنوان حق خارج نمودن دفاتر را از محل دفتر اسناد رسمی نداشته و طبق قسمت اخیر ماده مذکور، مراجع قضایی نیز چنانچه ملاحظه دفتر را لازم بدانند، ارشاد به رویت آن در محل دفترخانه گردیدهاند. با توجه به اوصاف فوق، ماده 14 و تبصرههای این ماده از آییننامه مصوب سال 1317، مغایر ماده 21 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 میباشد. از طرف دیگر طبق ماده 75 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 وزارت دادگستری مکلف بوده تا کلیه آییننامههای مرتبط با این قانون را ظرف شش ماه از تاریخ تصویب قانون تهیه و به مورد اجراء گذارد. با عنایت به اینکه در تاریخ 1354/10/17 آییننامه اجرایی قانون دفاتر مصوب 1354 تصویب و به مورد اجراء گذارده شده است، لذا آییننامه قبلی مصوب 1317 در این خصوص فاقد اعتبار بوده با استناد به ماده 76 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب سال 1354 استدعای رسیدگی و لغو ماده مورد درخواست را دارم. سرپرست دفتر حقوقی و امور بینالملل سازمـان ثبت اسنـاد و املاک کشور در پـاسخ به شکایت مـذکور طی نامـه شماره 3425/11 مورخ 1384/5/1 مبـادرت به ارسال تصویـر نامه شمـاره 16359/34 مـورخ 1383/11/18 اداره کل امور اسناد و سردفتران سازمان ثبت نموده است. در این نامه آمده است، آییننامه قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1317/2/14 مستنداً به ماده 47 قانون دفتر اسناد رسمی مصوب 1316/3/15 تنظیم شده و با تصویب قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 شاید تصور گردد که قانون مصوب 1316 کلاً منسوخ و در نتیجه آییننامه مربوط نیز ملغی الاثر است. در حالی که اولاً ماده 76 قانون اخیر آن قسمت از مقررات سابق که مغایر با مقررات فعلی باشد را منسوخ نموده و در قانون مذکور هم مادهای که ماده 47 در مغایرت با آن باشد ملاحظه نمیشود. ثانیاً در قانون جدید هر جا که لازم بوده آییننامه موضوعی و موردی تصویب گردد، مقنن در ماده مربوطه تصریح کرده از جمله بند 4 ماده 6 و تبصره 2 ماده 6 و مواد 14 و17، 19، 20، 24، 28، 37 و 53 که آییننامه آنها در مورخ 1354/10/17 به تصویب رسیده است. آییننامه مصوب 1317/2/14 طبق هیچ یک از مصوبات مجلس به طور صریح یا ضمنی نسخ نشده و به عنوان یک ضرورت راهبردی و اجتناب ناپذیر از طرف دستگاه مجری (سازمان ثبت) مورد استفاده واقع میشود. همچنین ماده 21 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 ناظر به ماده 95 آییننامه قانون ثبت مصوب 1310 بوده و صرفاً در خصوص عدم مطالبه دفاتر از طرف مراجع قضایی است و مفاد ماده مذکور هیچگونه مغایرتی با ماده 14 آییننامه دفتر اسناد رسمی مصوب 1317 که به طور خاص مواردی را در خصوص خروج دفتر از دفترخانه با موافقت سازمان ثبت مقرر نموده ندارد تا ناقض آن باشد. هیات عمومـی دیوان عـدالت اداری در تـاریخ فـوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیـوان تشکیل و پس از بحث و بـررسی و انجام مشـاوره بـا اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
مطابق ماده 76 قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1354 «آن قسمت از قوانین و مقررات که مغایر با مقررات این قانون باشد نسخ میشود.» نظر به اینکه منع سردفتران از بردن دفاتر اسناد رسمی به منزل متعاملین به منظور ثبت معامله آنان جزء در موارد بیماری طرف معامله و لزوم بردن دفاتر اسناد رسمی به محل مورد نظر اداره کل ثبت به منظور ثبت معاملات دولتی و بنگاههای عمومی ناظر به موارد خاص بوده و بـا حکم ماده 21 قانون فوقالاشعار که مقرر داشته است، هرگاه مـراجع صالح قضایی ملاحظه دفتر را لازم بدانند مـیتوانند آن را در محل دفترخانه ملاحظه کنند، منافات و مغایرتی ندارد، بنابراین ماده 14 آییننامه قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1317 و تبصره آن خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی قوه مجریه در وضع مقررات دولتی نمیباشد.
