بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 280
تاریخ دادنامه: 1400/02/28
شماره پرونده: 9701967
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکیان: آقایان 1- لطفعلی رضایی 2- علی رضایی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال اجزاء 4 و 2 بند (پ) شیوه نامه آزمون برگزاری تکمیل ظرفیت دبیرستانهای نمونه دولتی دوره دوم متوسطه سال تحصیلی 1398-1397 به شماره 13884-4/4/1397 اداره کل آموزش و پرورش استان قزوین
گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستی واحد ابطال اجزاء 4 و 2 بند (پ) شیوه نامه آزمون برگزاری تکمیل ظرفیت دبیرستان های نمونه دولتی دوره دوم متوسطه سال تحصیلی 1398-1397 به شماره 13884-4/4/1397 اداره کل آموزش و پرورش استان قزوین را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده اند:
«در قسمت (پ) این شیوه نامه در بندهای 2 و 4 آمده است که:
2- دانش آموزانی که در آزمون قبول و پذیرفته می شوند تا یک سال حق جابه جایی در بین مدارس نمونه دولتی داخل استان را ندارند.
4- برای دانش آموزان پذیرفته شده، امکان جابه جایی بین دبیرستانهای نمونه دولتی یک شهرستان وجود ندارد.
البته لازم به توضیح است: آنچه گمان می رود این شیوه نامه برای برگزاری ازمون تکمیل ظرفیت در دبیرستانهای نموده دولتی است و شیوه نامه اصلی که به استناد آن از ثبت نام فرزند اینجانب در دبیرستان دیگر خودداری می شود. دارای مشخصات دیگری می باشد لذا مستند به تبصره 2 ماده 20 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری شیوه نامه استنادی از مرجع طرف شکایت خواسته شود. در تکمیل عرایضم باید اضافه کنم که این شیوه نامه که در آن از انتقال دانش آموزان از یک ناحیه به ناحیه دیگر در یک شهرستان جلوگیری به عمل می آورد فاقد توجیه منطقی بوده و سلب حق افراد در انتخاب محل تحصیل خود که با شرایط جغرافیایی آنان سازگار است خلاف قانون اساسی و موازین شرعی است چرا که این موضوع باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای خانواده ها و سختی در عبورو مرور دانش آموزان در فصول مختلف سال و تحمیل هزینه های مالی سنگین برای رفت و آمد دانش آموزان بر خانواده ها هست به گونه ای که دبیرستان مورد تقاضا برای انتقال فرزند اینجانب نزدیک به محل سکونت می باشد و دارای دغدغه خاطر از جهت رفت و آمد نمی باشیم با توجه به مشکلات ترافیکی و خطراتی که در رفت و آمد وجود دارد و دبیرستانی که در سال گذشته مشغول به تحصیل در آن بوده فاصله زیادی با محل سکونت فعلی دارد. لذا به استناد اصل 30 قانون اساسی و قاعده نفی عسر و حرج و تسهیل امر آموزش و به وجود آوردن فضایی مناسب برای تحصیل دانش آموزان به استناد بند 3 اهداف اساسنامه مدارس نمونه دولتی که بیان می دارد: فراهم آوردن شرایط مناسب برای ادامه تحصیل دانش آموزان مستعد، که شیوه نامه مذکور خلاف اهداف صریح این مدارس وضع شده است و افراد را از حق انتخاب و دسترسی آسان به آموزش و پرورش منع می کند و در ضمن ابطال شیوه نامه مذکور به دلیل مخالفت با موازین شرعی و قانونی را خواستارم.»
مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
«پ- نکات قابل توجه دانش آموزان در ثبت نام و پذرش تکمیل ظرفیت:
2- دانش آموزانی که در آزمون قبول و پذیرش می شوند تا یک سال حق جابه جایی در بین مدارس نمونه دولتی داخل استان را ندارند.
4- برای دانش آموزان پذیرفته شده، امکان جابه جایی بین دبیرستانهای نمونه دولتی یک شهرستان وجود ندارد."
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل آموزش و پرورش استان قزوین به موجب لایحه شماره 78/38379/4600-9/8/1397 توضیح داده است که:
«به استناد بند (الف) ماده 10 فصل دوم بخشنامه شماره 227195-10/10/1390 (دستورالعمل اجرایی مدارس نمونه دولتی موضوع ماده 15 اساسنامه مدارس نمونه دولتی مصوب 847 جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ 1/6/1390) رقابت علمی در آزمون ورودی مدارس نمونه دولتی در بین دانش آموزان همان منطقه خواهد بود و این مطلب طی بخشنامه شماره 29438-19/6/1396 به نواحی و مناطق استان اطلاع رسانی شده و داوطلبان با اطلاع کامل و آگاهی از شرایط لازمه در ازمون مربوطه و برای واحد آموزشی مشخص پذیرفته شده اند، (بند و شیوه نامه شماره 334650/460-13/12/1396) در میان پایه ها امکان جابه جایی دانش آموز از یک مرکز نمونه دولتی به مرکز دیگر وجود ندارد زیرا در صورت وجود ظرفیت برای پذیرش دانش آموز جدید لازم است طبق ماده 18 بخشنامه فوق الذکر آزمون تکمیل ظرفیت برگزار و از بین پذیرفته شدگان با بالاترین تراز دانش آموز مورد نیاز جذب شود. لازم به ذکر است در شیوه نامه آزمون برگزاری تکمیل ظرفیت صراحتاً در بند (ب) شماره 4 قید عدم امکان جابه جایی دانش آموزان پذیرفته شده نمونه دولتی یک شهرستان آمده و مراتب ثبت نام مخاطب با آگاهی کامل نامبرده به موضوع صورت گرفته است. با توجه به ماده 13 و 14 دستورالعمل آمده در پیوست. به عبارت دیگر خاص بودن مدارس نمونه دولتی و سهمیه بندی برای پذیرش از مناطق روستایی و شهری برای بهره مند شدن دانش آموزان مستعد کم برخوردار از حق تعلیم و تربیت را فراهم می نماید لذا نقض مقررات و اعمال رویه خارج از مصوبات موجب تضییع حق اولویت دار داوطلب دیگر می باشد که می بایست در آن واحد آموزشی جای بگیرد. « دستورالعمل شماره 227195-10/10/1390) بنابراین: خواهان ادعای برآورده شدن خواسته بلاوجه نموده و وجاهت طرح در دیوان ندارد لذا از محضر مقام تقاضای رد خواسته مورد استدعاست."
در پاسخ به ادعای خلاف شرع بودن مقرره مورد شکایت، قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 21117/102/99-6/10/1399 اعلام کرده است که:
«موضوع بندهای 4 و 2 بند (پ) شیوه نامه آزمون برگزاری تکمیل ظرفیت دبیرستان های نمونه دولتی دوره دوم متوسطه سال 1397-1398، در جلسه مورخ 29/8/1399 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر می گردد: مصوبه مورد شکایت خلاف موازین شرع شناخته نشد مگر اینکه برخلاف تعهدات معتبر آموزش و پرورش و موازین قانونی ذیربط باشد که تشخیص آن بر عهده مراجع صالح قضایی است.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 28/2/1400 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
اولاً: قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 2117/102/99 مورخ 6/10/1399 اعلام کرده است که موضوع شکایت در جلسه مورخ 29/8/1399 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفته و بدین شرح اعلام نظر شده است که : «مصوبه مورد شکایت خلاف موازین شرع شناخته نشد، مگر اینکه برخلاف تعهدات معتبر آموزش و پرورش و موازین قانونی ذیربط باشد که تشخیص آن برعهده مراجع صالحه قضایی است.» ثانیاً: با عنایت به اینکه شیوه‌نامه برگزاری آزمـون تکمیل ظرفیت دبیرستانهای نمونه دولتی دوره دوم متوسطه سال تحصیلی 1398-1397 براساس بند (الف) و تبصره‌های ذیل آن از ماده 9 فصل دوم دستورالعمل اجرایی مدارس نمونه دولتی ابلاغی وزیر وقت آموزش و پرورش در سال 1390 تدوین گردیده و دستورالعمل ابلاغی وزیر آموزش و پرورش نیز برمبنای اجازه مندرج در ماده 15 اساسنامه مدارس نمونه دولتی مصوب 10/6/1390 شورای عالی آموزش و پرورش صادر شده، بنابراین اجزاء 4 و 2 از بند «پ» شیوه‌نامه برگزاری آزمون تکمیل ظرفیت دبیرستانهای نمونه دولتی دوره دوم متوسطه سال تحصیلی 1398 -1397 خلاف قانون و خارج از حدود اختیار نیست و با توجه به عدم مغایرت با موازین شرعی در اجرای حکم مقرر در تبصره 2 ماده 84 و ماده 87 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 موجبی برای ابطال آن از بعد شرعی نیز وجود ندارد و ابطال نشد.
مهدی دربین- معاون قضایی دیوان عدالت اداری
