بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه : 168
تاریخ دادنامه : 1400/1/24
شماره پرونده : 9900121
مرجع رسیدگی : هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : آقای سیاوش فرمانبردار قادیکلایی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 4 مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال 1399
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 4 مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال 1399 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که :
"1- بنا بر بخشنامه 2071 دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال اطلاق بخشنامه شماره 325/2/2-22/3/1395 سازمان وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران بنده شرایط تحصیل در مقطع دکتری حرفه ای را دارم در حالی که سازمان نظام وظیفه کشور از توجه و اجرای این بخشنامه سر باز زده و مفاد بخشنامه شماره 325/2/2 را به سازمان سنجش ابلاغ کرده است در حالی که طبق ماده 107، 108، 109 و 110 دیوان عدالت اداری این عمل سازمان نظام وظیفه برخلاف قانون بوده و کلیه اشخاص و مراجع مذکور ماده 10 این قانون مکلفند آراء دیوان عدالت اداری را پس از ابلاغ به فوریت اجرا نمایند و علاوه بر این باید مستنکف به انفصال موقت از خدمات دولتی به مدت 3 ماه تا 1 سال و جبران خسارت وارده محکوم شود در حالی که برخلاف این ماده ها صورت گرفته و همچنین قانونی اعمال نشده است و بنده خواهان پیگیری و اجرای بخشنامه 2071 دیوان عدالت اداری هستم.
2- ماده 7 لایحه اصلاح مواد 7 و 8 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیلی اطفال و جوانان ایران مصوب سال 1358 می باشد در حالی که طبق این بخشنامه نظام وظیفه امکان تحصیل به گونه غیرمستقیم سلب شده است، چه مشکلی برای نظام وظیفه پیش می آید در صورتی که کسی دارای استعداد و خواهان خدمت به جامعه اسلامی باشد در صورت قبولی در دانشگاه روزانه 2 بار از معافیت تحصیلی در یک مقطع استفاده کند و بالاخره که همه مشمولان به این امر مقدس (سربازی) می روند و با این تفاوت که عده ای خیلی زود و عده ای هم پس از گذراندن تحصیلات و همچنین آنچه مهم و شایان ذکر است که اگر دانشجویی استعداد و توانایی تحصیل تا رسیدن به درجات عالی را در جامعه اسلامی به خصوص جمهوری اسلامی ایران که مهد دین و علم است را دارا باشد حمایت های لازم از او به عمل آید در حالی که طبق بخشنامه نظام وظیفه باید از تحصیل مجدد دست بکشد که این کار واقعاً نوعی ظلم و استعدادسوزی است و جلوی پیشرفت فرد وجامعه را می گیرد. از دیوان عدالت اداری تقاضا دارم که بخشنامه 2071 را طبق قوانین دیوان عدالت اداری اجرا کنند واین بند از دفترچه کنکور سراسری که بنده را از تحصیل در دانشگاه سلب می کند و طبق نظر دیوان عدالت اداری خلاف قانون می باشد را باطل و یا اصلاح کنید."
همچنین شاکی به موجب لایحه مورخ 20/1/1399 توضیح داده است که :
" احتراماً اینجانب سیاوش فرمانبردار قادیکلایی بدواً طی دادخواست مربوطه تقاضای اعمال رای وحدت رویه به شماره 2071 که در خصوص ابطال بند 4 قسمت تذکرات مهم در دفترچه کنکور سراسری در تاریخ 30/11/1397 صادر گشت را خواهان می باشم و در جهت رفع نقص اعلام می دارم منظور بنده کد 4 و بند 4 مقررات نبوده بلکه همان بند 4 قسمت تذکرات مهم در صفحه 22 دفترچه می باشد که اخیراً حکم به ابطال آن در هیات عمومی دیوان صادر گشته ولیکن از آنجا که این قسمت هنوز در دفترچه چاپ می گردد و توسط سازمان نظام وظیفه اجرا و تمکین نمی گردد موجبات عسر و حرج بنده و کثیری از شرکت کننندگان کنکور را فراهم آورده است لذا عاجزانه تقاضای دستور در جهت حذف این قسمت از دفترچه که متناقض با رای وحدت رویه می باشد را خواهان می باشم."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است :
"راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال 1399 :
تذکرات مهم :
4- معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یک بار صادر می شود. بنابراین فارغ التحصیلان هر مقطع مجاز به تحصیل مجدد در همان مقطع نمی باشند. ضمناً تاکید می گردد فارغ التحصیلان مشمول مقطع کاردانی مجاز به شروع به تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته نمی باشند و نیز فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مشمول مجاز به شروع تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی نیستند."
در پاسخ به شکایت مذکور مدیرکل حقوقی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب لایحه شماره 30720/75/7-29/2/1399 توضیح داده است که :
" 1- شاکی طی دادخواست تقدیمی تقاضای ابطال بند 4 مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال 1399 (به استناد رای شماره 2071 هیات عمومی دیوان عدالت اداری) را به طرفیت سازمان سنجش و آموزش کشور مطرح نموده است. در صورتی که مقررات مذکور مصوب سازمان نظام وظیفه و شکایت تقدیمی بایستی به طرفیت سازمان مذکور مطرح می شد. یادآوری می شود سازمان سنجش آموزش کشور صرفاً مصوبات، بخشنامه ها و مقررات دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و همچنین سازمان نظام وظیفه را برای داوطلبین شرکت در آزمون سراسری اطلاع رسانی می کند.
2- صرف نظر از مراتب مزبور و با توجه به تشکیلات و شخصیت حقوقی مستقل سازمان سنجش آموزش کشور، خـواهشمند است مـراتب به سازمان یاد شده ابلاغ شود. با عنایت به مـراتب معنونه، تقاضای اتخـاذ تصمیم شایسته مورد استدعاست."
همچنین معاون وزیر و رییس سازمان سنجش آموزش کشور نیز در پاسخ به شکایت مذکور به موجب لایحه شماره 3500-28/2/1399 توضیح داده است که :
"1- سازمان سنجش آموزش کشور صرفاً مجری برگزاری آزمون های سراسری ورود به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور می باشد برای شرکت در آزمون های سراسری دفترچه هایی تحت عنوان راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون منتشر می شود که حاوی شرایط و ضوابط تحصیل در دانشگاه ها و همچنین صلاحیت های عمومی واختصاصی از جمله نظام وظیفه عمومی است شرایط و ضوابط مربوط به وظیفه عمومی از سوی سازمان وظیفه عمومی تعیین و عیناً در دفترچه راهنما درج می شود سازمان متبوع به لحاظ صلاحیت ذاتی نقشی در تدوین مقررات مذکور ندارد.
2- مقررات مندرج در دفترچه راهنمای آزمون سراسری سال 1399 از سوی سازمان وظیفه عمومی ابلاغ شده است و سازمان متبوع نقشی در وضع مقررات مذکور ندارد، بنابراین موضوع خواسته و شکایت می بایست به طرفیت سازمان نظام وظیفه عمومی مطرح می گردید.
3- شاکی در دادخواست تقدیمی اظهار داشته طبق رای 2071 هیات عمومی دیوان عدالت اداری بخشنامه سازمان وظیفه عمومی ابطال شده است و طبق مقررات تقاضای اجرای آن را دارم در پاسخ به اظهارات وی طبق ماده 93 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رسیدگی به عدم اجرای آرای هیات عمومی توسط شعب تجدیدنظر دیـوان عدالت اداری رسیـدگی خـواهد شد حالیه دادخواست وی در هیات عمومی دیـوان عدالت اداری مطرح شده است.
4- با عنایت به مراتب مذکور و با توجه به اینکه دادخواست تقدیمی به لحاظ شکلی و ماهیتی واجد ایرادات اساسی است لذا صدور قرار عدم استماع دعوی مورد تقاضا است."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 24/1/1400 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
به موجب تبصره 1 ماده 33 قانون خدمت وظیفه عمومی، حداکثر معافیت تحصیلی در هر یک از مقاطع تحصیلی پیش بینی شده است و به موجب قسمت ذیل ماده 35 قانون مذکور و ماده 6 آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی، این معافیت در هر مقطع تحصیلی فقط یک بار صادر می شود. بنا به مراتب فوق، اطلاق بند 4 بخش تذکرات مهم از مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام آزمون سراسری سال 1399 ناظر بر مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزاماً مستلزم طی آن از مقطع قبلی است، باعث اعمال محدودیت حق بر آموزش شده و به همین جهت خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
احمد درزی رامندی – معاون قضایی دیوان عدالت اداری
