شماره دادنامه: 239
تاریخ رای: 30 مرداد 1384
کلاسه پرونده: 420/81
شاکی: آقای حسین پناهزادهگله بان
موضوع: ابطال بخشنامههای شماره 9071/810 مورخ 2/8/1377 و 4/44874/710 مورخ 18/4/1379، 4/29446/710 مورخ 17/4/1380 وزارت آموزش و پرورش
مقدمه:شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، مدیرکل امور اداری وزارت آموزش و پرورش با توجه به قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مصوب 1369 مجلس شواری اسلامی طی صدور بخشنامه شماره 9071/810 مورخ 1377/8/2 و 4/44874/710 مورخ 1379/4/18 و 4/29446/710 مورخ 1380/4/17 به اداره کل آموزش و پرورش استان قم اعلام داشته که مدت تحصیل افرادی که فاقد تعهد ثبتی (تعهد خدمت) بوده جزو سابقه خدمت رسمی آنان محسوب نمیشود. اداره آموزش و پرورش در عمل به بخشنامه یاد شده با توجه به عادی بودن تعهد خدمت فارغالتحصیلان مدرسه عالی مبنی بر انجام خدمت و ایفاء تعهد به کسر مدت تحصیل از سابقه خدمت رسمی اینجانب و کلیه افرادی که دارای چنین وضعیتی بوده اقدام و حال آن که مدت زیادی از خدمت رسمی ما سپری شده و براساس احتساب مدت تحصیل به عنوان سابقه خدمت رسمی از مزایای شغلی اعم از گروه و حق سنوات برخوردار شدهایم. برهمین اساس گواهی معافیت از خدمت وظیفه عمومی دریافت داشتهایم. اینجانب فارغالتحصیل در رشته دبیری علوم انسانی مدرسه عالی مذکور با توجه به دلایل مشروحه ذیلالذکر درخواست ابطال بخشنامههای مورد شکایت را دارم. برابر مادتین 4 و 5 لایحه قانونی تاسیس مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب قم ارزش تحصیلی و استخدامی گذراندن دوره 2 ساله و 3 ساله آموزشی و تحصیلی هریک از رشتههای تحصیلی مذکور در لایحه، اشتغال رسمی (استخدام رسمی) به تناسب هر رشته در دستگاهها و ارگانهای دولتی مربوطه از جمله مدارس راهنمایی، متوسطه و تربیت معلم بوده است. در قسمت آخر ماده 5 لایحه مذکور بیان شده که ضوابط و نحوه استخدام براساس آییننامه مستقلی تعیین خواهدشد. حال با توجه به مراتب فوقالذکر خصوصاً تاسیس قانونی مدرسه عالی و مفاد ماده 5 آن مبنی بر اشتغال و استخدام رسمی به عنوان ضمانت اجراء و ضمانت گذراندن دوره تحصیلی ملاک ماده 7 قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مبنی بر احتساب مدت تحصیل پس از استخدام به عنوان خدمت رسمی و با توجه به اطلاق تعهد خدمت، بدون قید ثبتی بودن آن و نظر به روح حاکم بر قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مبنی بر حتمی و قطعی بودن استخدام رسمی مشمولین قانون یاد شده و نتیجه احتساب مدت تحصیل به عنوان خدمت رسمی به نظر میآید که صدور بخشنامه دفتر حقوقی وزارت آموزش و پرورش خلاف قانون بوده و موجب تضییع حقوق عده کثیــری میباشد.مضافاً اینکه اصولاً تصویب قانون برای آینده میباشد و حال آنکه دفتر حقوقی وزارت آموزش و پرورش با عطف بماسبق نمودن قانون متعهدین اقدام به صدور بخشنامه یاد شده نموده است. همچنین ستاد انقلاب فرهنگی در جلسه مورخ 1360/11/11 در مقام اجرای قسمت اخیر ماده 5 (تهیه آییننامه ضوابط نحوه استخدام فارغالتحصیلان مدرسه عالی) برآمد، و در تبصره 3 صورتجلسه مورخه فوق صرفاً تعهد خدمت 3 ساله را بدون قید محضری و ثبتی بودن آن مطرح نموده و مسیولین و مدرسه عالی نیز به هنگام ثبت نام و اخذ تعهد خدمت صرفاً فرم عادی تعهد پیوست را ارایه دادهاند.مدیرکل حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 3/2639/810 مورخ 1382/2/6 اعلام داشتهاند: استناد شاکی به این موضوع که اداره متبوع وی مدت تحصیل او را که سند تعهد ثبتی به آموزش و پرورش نسپرده است به عنوان سابقه خدمت رسمی محسوب و از مزایای شغلی اعم از گروه و حق سنوات استفاده کرده است بر خلاف قانون و مقررات صورت گرفته که عامل باید پاسخگو باشد، چون براساس ماده3 آییننامه اجرایی قانون استخدام روحانیان و طلاب علوم دینی در وزارت آموزش و پرورش با استفاده از معافیت تحصیلی مورخ 1376/2/31 موضوع تصویب نامه شماره 55488/ت17095هـ هیات وزیران روحانیون مکلف به سپردن سند محضری به آموزش و پرورش هستند که در صورت سپردن سند مزبور براساس ماده 7 قانون متعهدین به وزارت آموزش و پرورش مصوب 1369/3/8 مدت تحصیل آنها جزء سابقه خدمتی محاسبه خواهد شد در غیر این صورت وزارت آموزش و پرورش براساس قانون تکلیفی در خصوص احتساب ایام تحصیل این افراد به عنوان سابقه ندارد. در مورد این مطلب که شاکی در دادخواست خود به اطلاق تعهد خدمت بدون قید ثبتی بودن آن اشاره کرده است به استحضار میرساند، اولاً، برعکس ادعای شاکی قانونگذار در ماده یک قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش که اشعار میدارد «دانش آموزان دانشسراها و دانشجویان مراکز تربیت معلم و دانشگاههای تربیت معلم و رشتههای دبیری، دانشگاهها و موسسات آموزش عالی مکلفند در آغاز تحصیل خود به وزارت آموزش و پرورش تعهد خدمت بسپارند و تحصیل آنان در مراکز تحصیلی منوط به سپردن تعهد ثبتی به وزارت آموزش و پرورش میباشد.» لذا به استناد این ماده منظور تعهد ثبتی است نه هر تعهد دیگر. ثانیاً، براساس ماده 3 آییننامه اجرایی قانون استخدام روحانیون و طلاب علوم دینی در وزارت آموزش و پرورش با استفاده از معافیت تحصیلی مصوب 1376/2/31 موضوع تصویبنامه 55488/ت17095هـ هیات وزیران، روحانیون و طلاب مکلف به سپردان سند محضری هستند که به صراحت این ماده نیز منظور از تعهد، تعهد محضری (ثبتی) است نه هر تعهد دیگر. ثالثاً، آنجه عرفاً و عملاً به عنوان تعهد از متعهدین اخذ میشود تعهد محضری (ثبتی) میباشد لذا استناد شاکی به اطلاق تعهد و عدم قید ثبتی بودن آن بیاساس و ادعایـی بـدون وجاهت قانونـی است. در خصوص ادعای شاکی مبنی بر ابطال بخشنامههای امور اداری وزارت متبوع به شماره 4/44874/710 مورخ 1379/4/18 و 4/29446/710 مورخ 1380/4/27 به استحضار میرساند که بخشنامههای مورد اشاره کاملاً منطبق با ماده 7 قانون متعهدین و تبصرههای ذیل آن صادر شده و هیچگونه مغایرتی با قوانین و مقررات موجود ندارد.هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسای شعب بدوی و روسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای می نماید.
رای هیات عمومی
علاوه بر این که حکم مقرر در ماده 2 قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مصوب 1369/3/8 در خصوص جواز تامین نیروی انسانی آموزشی در وزارت آموزش و پرورش از بین طلاب حوزههای علمیه مصرح در لزوم اخذ تعهد ثبتی از آنان نیست، اساساً احتساب مدت تحصیل افراد در مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب به مدت 2 سال در اجرای لایحه قانونی تاسیس مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب مصوب 1358/10/29 جزء سابقه خدمت دولتی آنان با رعایت مقررات مربوط مستلزم سپردن تعهد ثبتی نبوده است. بنابراین اطلاق بخشنامههای مورد اعتراض در خصوص عدم احتساب مدت تحصیل مشمولین لایحه قانونی فوقالذکر که قبل از تصویب اساسنامه مدرسه عالی تربیتی و قضایی طلاب مصوب 1364/12/20 شورای عالی انقلاب فرهنگی به استخدام وزارت آموزش و پرورش در آمدهاند به استدلال عدم سپردن تعهد ثتبی یا رسمی و بدین جهت مستنداً به قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری بخشنامههای مورد اعتراض به لحاظ مذکور ابطال میشود.
