بسمه تعالی
تاریخ: 1/3/84 شماره دادنامه: 95 کلاسه پرونده: 83/200
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری.
شاکی: دادستانی کل کشور.
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 5165/30497/ت مورخ 9/2/1383 هیات وزیران.
مقدمه: رییس دفتر دادستان کل کشور طی نامه شماره 51/103031/83/140 مورخ 3/3/1383 در اجرای نظریه 27/2/83 دادستان کل کشور مبادرت به ارسال تصویر گزارش هیات تحقیق و کارشناسی دادستانی کل کشور به عنوان دادستان کل کشور نموده است. در این گزارش آمده است، با بررسی مشکلات چندین ساله کشاورزی وضعیت چای مشخص گردید علاوه بر تصمیمات ناصحیح مسیولین اجرایی در خصوص تقویت و حمایت از تولیدات داخلی کشاورزی، اقدامات و مصوبات غیر قانونی نیز ریشههای اصلی بحران را تشکیل میدهد. مصوبه اخیر هیات وزیران به شماره 5165/30497/ت مورخ 9/2/1383 که در اجرای ماده 29 قانون برنامه سوم توسعه تهیه و ابلاغ گردیده است به دلایل زیر خلاف قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی (قانون برنامه سوم توسعه و قانون بودجه سال 1383 کل کشور) میباشد. الف- تاخیر در تهیه و تصویب آییننامه اجرایی ماده 29 به مدت حدود یک سال ب- در ماده 29 قانون برنامه سوم توسعه، عمده اهداف، تمهیدات لازم برای خرید برگ سبز و تبدیل به چای خشک و بسته بندی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی بوده است و برابر ماده 4 آییننامه اجرایی شماره 55328/ت23938 مورخ 3/12/1379 دولت موظف گردیده نقدینگی و سرمایه در گزارش مورد نیاز خرید برگ سبز چای و عملیات چای سازی را با بهره بانکی بخش کشاورزی و با نظارت کمیته موضوع ماده 3 همین آیین نامه قرار دهد در حالیکه در آییننامه مورد شکایت به تنهایی هیچ گونه تمهیداتی جهت خرید برگ سبز و تبدیل آن به چای خشک اندیشیده نشده، بلکه با تعیین مبالغی به عنوان کمک بلاعوض، مسیولیت فروش برگ سبز (به جای خرید برگ سبز) فقط بر عهده کشاورزان قرار گرفته است. و مشخص است که مشکل اصلی خرید برگ سبز چای مربوط به بیش از 64 هزار خانوار کشاورز به دست فراموشی سپرده شده و همچنین مصوبه اخیر دولت خلاف اهداف مندرج در برنامه سوم توسعه به جای حل مشکل و برطرف کردن موانع و معضلات مربوط به تشدید بحران کمک کرده. مخصوصاً آن که تبدیل برگ سبز به چای خشک، نیز بر اثر بحران حادث شده مصوبه جدید به معضل بزرگتر تبدیل شده است. ج- طبق بند الحاقی به تبصره 19 قانون بودجه سال 1383 و ردیف اختصاصی 503772 در بخش 4 بودجه جهت حمایت از کشاورزان و بهبود شیوههای تولید و مشخصاً جهت اصلاح باغات چای (به زراعی و به نژادی) و استقرار سیستمهای نوین آبیاری و تامین ماشین آلات مورد نیاز باغداری چای و نهادههای مربوطه مبلغ 300 میلیارد ریال اختصاص یافته است لکن در مصوبه مورد شکایت بدون مبادله موافقت نامه با سازمان مدیریت و برنامهریزی (موضوع ماده 19 قانون برنامه و بودجه کشور) و قانون محاسبات عمومی کشور، مبالغی را به عنوان کمک بلاعوض آن هم برای مدت 5 سال (فراتر از بودجه یک ساله کشور) اختصاص و بخشی از مبلغ را تخصیص دادهاند که با مفاد قانون همخوانی ندارد. علیهذا درخواست ابطال آییننامه جدید هیات وزیران اعلام میگردد. معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ بـه شکایت مذکور طــی نامه شمـاره52071 مورخ 14/9/1383 ضمن ارسال تصویر نظریه شماره 011/3/7128 مورخ 7/5/1383 وزارت جهاد کشاورزی اعلام نموده اند 1_ به موجب بند یک ماده 2 اساسنامه سازمان غله و قند و شکر و چای کشور مصوب 1352 کمیسیون مجلسین و همچنین ماده 8 اساسنامه سازمان چای کشور خرید چای به طور انحصاری بر عهده سازمان چای بوده است در نتیجه با توجه به اینکه چای خریداری شده در ملکیت آن سازمان قرار میگرفت طبعاً فروش آن با سازمان بوده لکن قانونگذار در ماده 29 قانون برنامه سوم توسعه به دولت اجازه داده است خرید چای را از انحصار درآورده و تمهیدات لازم برای خرید، تبدیل و بستهبندی آن را به بخش خصوصی نیز فراهم کند، بنابراین با توجه به اینکه طبق این ماده چای که توسط بخش خصوصی یا تعاونی خریداری میشود در ملکیت آنان میباشد، فروش آن نیز توسط دولت موضوعیت نداشته است. 2_ دولت برای اینکه مطابق ماده 29 قانون یاد شده بخش خصوصی و تعاونی امکان خرید را داشته باشند تسهیلاتی را از جمله در ماده 2 آییننامه منظورنموده است. 3_ با توجه به موارد فوق و توضیحات وزارت جهاد کشاورزی درخواست رد شکایت شاکی را دارد. در نامه قایم مقام وزیر کشاورزی آمده است، 1_ در پاسخ به بند الف شکواییه مبنی بر تاخیر در تهیه و تصویب آییننامه اجرایی ماده 29 که عنوان گردیده آییننامه اجرایی در تاریخ 3/12/79 تهیه و ابلاغ گردیده در حالی که تاریخ تصویب قانون برنامه سوم توسعه 17/1/1379 میباشد ابلاغ قانون مذکور از مجلس شورای اسلامی به دولت در تاریخ 28/1/1379 و وصول و ابلاغ آن به سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور در تاریخ 4/2/1379 میباشد که طبیعی است ابلاغ آن و زمان وصول آن به وزارت جهاد کشاورزی با فاصله زمانی بیشتری صورت گرفته است و با توجه به اینکه تدوین آییننامههای قانون مذکور نیازمند مطالعات کارشناسی و برنامه اجرایی متناسب بوده است که با این توضیح در تدوین آییننامه ماده 29 قانون برنامه سوم توسعه در تاریخ 3/12/1379 نه تنها تخلفی محسوب نمیگردد، بلکه تاخیر غیر منطقی نیز به نظر نمیرسد. 2_ در پاسخ به بند (ب) شکواییه همانگونه که شکواییه دادستان نیز تصریح گردید عمده هدف ماده 29 قانون برنامه سوم توسعه، ایجاد تمهیدات لازم برای واگذاری فرآیندهای مربوط به چای به اشخاص حقیقی و حقوقی میباشد. باید گفت که اولاً تمهیدات لازم از امور اجرایی است که چگونگی پیاده کردن آن تابع مطالعات کارشناسی و بررسی همه جوانب میباشد و بر اساس اصل تفکیک قوا در محدوده اختیارات قوه مجریه است. ثانیاً با نگرش به نص صریح ماده 29 بایدگفت سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و وزارت جهاد کشاورزی با طرح اصلاح ساختار تمهیدات لازم را فراهم نمودند به طوری که از ابتدای برنامه سوم اهداف کلی آن یعنی حذف انحصار و واگذاری امور خرید برگ سبز از چایکاران، فرآوری و تبدیل آن به چای خشک و بستهبندی به بخش خصوصی واگذار و تسهیلات مورد نیاز نیز متناسب با حجم فعالیت سالانه تامین و ابلاغ گردید و سپس با تدوین آییننامه اجرایی شماره 5165/ت30497هـ مورخ 9/2/1383 ضمن تصویب سایر امور باقیمانده از جمله کاهش نرخ کار مزد بانکی، بخشودگی جرایم در صورت تسویه حساب با فراهم نمودن فرآیند انتقال دین باستناد ماده 4 فصل دوم قانون برنامه سوم مقصود واقعی قانونگذار در واگذاری فرآیندهای صنعت چای به اشخاص حقیقی و حقوقی عملی شده است و اگر به نظر منتقدین اشکالی وجود دارد ابتداً به قانون وارد است. 3_ در پاسخ به بند (ج) در مورد پیشبینی تسهیلات در ماده 2 مصوبه 5165/ت30497هـ مورخ 9/2/1383 در مورد سال 1383 با توجه به تصویب تبصره قانون بودجه ایراد قانونی وارد نیست و لیکن در مورد سالهای بعد اینگونه میتوان تفسیر نمود کـه مصوبه مذکور بر اساس تبصره یک ماده 2 همان مصوبه به عنوان یک برنامه مصوب قابل پیشبینی در بودجه سنوات آتی منظور گردد و هیچ گونه دخالت غیر قانونی در بودجه سنوات آینده ندارد. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسای شعب بدوی و روسا و مستشاران شعبه تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای می نماید.
رای هیات عمومی
مقررات مادتین یک و 2 آیین نامه اجرایی ماده 29 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی مصوب 1379 در باب واگذاری فعالیتهای مربوط به خرید برگ سبز چای و تبدیل آن به چای خشک و بسته بندی و توزیع آن به اشخاص حقیقی، حقوقی غیر دولتی و تعاونی و همچنین تخصیص اعتبارات لازم از ابتدای سال 1383 به منظور بهبود شیوه های تولید، ارتقای کیفیت برگ سبز و اصلاح و بازسازی باغات چای و توزیع آن بین چایکاران با اعلام مسیولیت فروش برگ سبز به عهده کشاورزان با عنایت به مدلول ماده 29 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در باب تکلیف قانون دولت به فراهم ساخت تمهیدات لازم برای انجام امور فوق الذکر توسط بخش خصوصی مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارت قوه مجریه در وضع مقررا ت دولتی نمی باشد./
معاون قضایی دیوان عدالت اداری
مقدسیفرد
