شماره دادنامه: 720
تاریخ: 1382/12/24
کلاسه پرونده:81/211
شاکی: اتحادیه حمل و نقل بار استان گلستان
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع شکایت و خواستـه: ابطال ماده 12 آییننامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی موسسات حمل و نقل جادهای موضوع تصویبنامه شماره 33752/ت2004هـ مورخ 6/9/78 هیات وزیران
مقدمه: شاکی طی دادخواست و لایحه تکمیلی تقدیمی اعلام داشته است، با عنایت به متن و روح قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی مصوب 30 خرداد 1350 با اصلاحیه 28/5/76 و اختیارات ماده 14 مبنی بر تنظیم آییننامه مربوطه به نظر میرسید که آییننامه تنظیمی علاوه بر خواسته و پیشبینی قانون تنگناها و کمبود قوانین مربوط به شرایط و ضوابط تاسیس و بهره برداری شرکتهای حمل ونقل را در این آییننامه لحاظ کرده و بر اساس ماده 12 همین آییننامه عملاً سازمان حمل و نقل هم در جایگاه شاکی قرار میگیرد و هم در جایگاه قاضی.
در ماده 12 مذکور آمده است، رسیدگی به تخلفات شرکتها و موسسات حمل و نقل جادهای در خصوص عدم رعایت مفاد و شرایط این آییننامه بر عهده کمیسیونی مرکب از سه نفر به تشخیص افراد ذیصلاح به انتخاب رییس سازمان است. و با توجه به ماده 5 دستورالعمل نحوه رسیدگی کمیسیون موضوع ماده 12 آییننامه حمل و نقل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی موسسات و حمل و نقل جادهای شاکی و ذینفع در دستورالعمل سازمان حمل و نقل و پایانههای کشور اعم از استانی و مرکز ذکر شد. بنابه مراتب ابطال ماده 12 از آییننامه اجرایی مذکور را خواستاریم.
معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 54471 مورخ 5/12/82 مبادرت به ارسال تصویر نظریه شماره 3/75/64966 مورخ 17/10/81 سازمان حمل و نقل و پایانههای کشور نموده است. در نظریه مذکور و همچنین نامه شماره 3/75/61555 مورخ 12/8/82 عنوان هیات عمومی دیوان عدال اداری آمده است.
بر اساس اصلاحیه مورخ 21/5/76 ماده 14 قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی علاوه بر نظارت بر رعایت مقررات حمل بار در راهها توسط شرکتها و موسسات حمل و نقل، اختیار تدوین آییننامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه و تعطیلی موسسات حمل و نقل جادهای و اختیار مربوط به لغو پروانه فعالیت شرکتها و موسسات مذکور از یک ماه یا یک سال و در صورت تکرار لغو دایم پروانه فعالیت نیز به وزارت متبوع واگذار گردیده است و با توجه به اختیار قانونی یاد شده، آییننامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه و تعطیلی موسسات حمل و نقل جادهای مصوب 1378 توسط این وزارتخانه تهیه و به تصویب هیات وزیران رسید.
در دادخواست تقدیمی ادعا شده براساس ماده 12 آییننامه حمل بار و مسافر سازمان متبوع هم در جایگاه شاکی قرار گرفته است و هم قاضی، ولی بنظر میرسد در بطن این ادعا شاکی درخواست تغییر قانون را دارد زیرا آییننامه دقیقاً براساس نص ماده 14 قانون مذکور تنظیم شده است. در خصوص دستورالعمل نحوه رسیدگی کمیسیون ماده 12 آییننامه حمل بار و مسافر لازم به توضیح است که دستورالعمل یاد شده بدون تاریخ و شماره تصویب بوده و هیچگاه از سوی سازمان متبوع ابلاغ نشده و از نظر این سازمان فاقد قابلیت اجراء و استناد است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلاموالمسلمین درینجفآبادی و با حضور روسای شعب بدوی و روسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
در ماده 14 قانون نحوه رسیدگی بتخلفات و اخذ جرایم رانندگی تصریح شده است که «شرکتها و موسسات حمل و نقل و رانندگان وسایل نقلیه باربری مکلفند در راهها مقررات حمل بار در راههای کشور را که از طرف وزارت راه و ترابری تعیین و اعلام میشود دقیقاً رعایت نمایند، در صورت تخلف ناشی از عدم رعایت مقررات مذکور، وسیله نقیله توسط مامورین راهنمایی و رانندگی متوقف و متخلف توسط مامورین مزبور برای بارهای معمولی 30هزار ریال و بارهای ترافیکی یکصدهزار ریال جریمه عدول از مقررات حمل و نقل بار جریمه گردیده و نیز جهت تعیین پرداخت خسارات وارده به راه و ابنیه فنی به وزارت راه و ترابری معرفی خواهد شد. در این صورت به وسیله نقلیه زمانی اجازه حرکت داده میشود که شرکت یا موسسه حمل و نقل و یا راننده وسیله بارگیری وسیله نقلیه را با مقررات حمل و نقل بار در راهها مطابقت داده وخسارات وارده را نیز پرداخت نموده باشد. همچنین سازمان حمل و نقل و پایانههای کشور مجاز است پروانه فعالیت شرکتها و موسسات حمل و نقل کالا و مسافر را که خلاف مقررات و آییننامههای حمل کالا و مسافر رفتار مینمایند از یک ماه تا یکسال و در صورت تکرار تخلف بطور دایم لغو و نیروی انتظامی موظف است با اعلام سازمان مذکور نسبت به تعطیلی موسسه یا شرکت حمل و نقل متخلف اقدام نموده و در صورت اعتراض مراجع قضایی خارج از نوبت به موضوع رسیدگی نمایند. مقررات و آییننامههای حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی موسسات مذکور توسط وزارت راه و ترابری و در آن قسمت که مربوط به مقررات ایمنی عبور و مرور میباشد با همکاری وزارت کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.» نظر به اینکه آییننامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی موسسات حمل و نقل جادهای مصوب هیات وزیران با اذن صریح مقنن تنظیم و تصویب شده و مفاد ماده 12 آن آییننامه در باب لزوم رسیدگی به تخلفات شرکتها و موسسات حمل و نقل جادهای در خصوص عدم رعایت مفاد و شرایط این آییننامه از حیث وظایف و مسیولیتهای خاص سازمان مزبور در زمینه لغو پروانه فعالیت واحدهای مشمول خلاف با هدف و حکم قانونگذار تشخیص داده نشد. بنابه مراتب فوق ماده 12 آییننامه مورد اعتراض مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی تشخیص نگردید.
دری نجف آبادی- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
