تاریخ: 1382/8/18
شماره دادنامه: 304
کلاسه پرونده: 81/154
شاکی: پریچهر صناعی
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمتی از بخشنامه شماره 1/24 مستمری ها
مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، پس از بازخریدی همسرم که 16 سال سابقه تامین اجتماعی داشت در تاریخ 15/4/76 فوت و سرپرستی دو فرزند صغیر ایشان را عهده دار شـدم. مقنن در جهت حل و فصل مشکلات خانوادهها در این موارد در بند یک شق ج ماده 39 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 17/1/1379 مراتب را لحاظ و تصویب نمود و بدون اینکه شمول و حیطه اقتدار آنها را به تاریخ فوت بیمه شدگان تخصیص دهد بطور عام مقرر مـیدارد (در صورت فوت بیمه شدهای که بین 10 تا 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد به بازماندگان وی به سنوات پرداخت حق بیمه بدون الزام به رعایت ماده 111 قانون تامین اجتماعی و به نسبت سهام مقرر در ماده 83 همان قانون مستمری پرداخت میشود) معالاسف سازمان تامین اجتماعی در اقدامی درتضاد کامل با این مصوبه و بدون لحاظ روح و مبنای قانون مورد استناد طی بخشنامه شماره 42591/5000 مورخ 1/5/1379 (بخشنامه شماره 1/24 مستمریها) مفاد آن را صرفاً مشمول بیمهشدگان متوفی که تاریـخ فوت آنها از 1/1/1379 به بعد تخصیص داده است. چنانچه مقنن در نظر داشت تخصیص یا استثنایی در عبارت قانونی فوق بکار برد تا موجبات تغایر و اتخاذ رویههای متعدد فراهم نشود بطور قطع این امر را به صورت تبصره یا شقی مشخص لحاظ مینمود. کما اینکه در راستای مصداق همین امر مقنن در بند2 ماده 39 همین قانون تکلیف بیمه شدگان پس از تاریخ تصویب این قانون را نیز مشخص نموده است. نظر باینکه بخشنامه صادر در قسمت مورد شکایت با مصوبه مجلس شورای اسلامی مغایر بوده حکم به ابطال آن صادر فرمایید.
معاون حقوقی و امور مجلس سازمان تامین اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 1093/7100 مورخ 23/1/1382 اعلام داشتهاند، اولاً اصل براین است که احکام قانون عطف به گذشته نمیگردد و اثر آن نسبت به مصادیق و موضوعاتی است که بعد از آن تحقق پیدا میکنند مگر در خود قانون ترتیب دیگری مقرر گردیده باشد که با بررسی مفاد بند یک شق ج ماده 39 قانون برنامه سوم توسعه ترتیبی خلاف اصل مزبور مشاهده نمیگردد. لذا لاجرم مفاد بند یک مزبور نسبت به بیمه شدهای صادق است که فوت وی بعد از وضع قانون اتفاق میافتد. ثانیاً، وضعیت بازماندگان بیمه شده متوفی که دارای 10 تا 20 سال سابقه بوده است قبل از تصویب بند یک فوقالذکر بموجب قانون خاص اصلاح مواد 43، 44 و 80 قانون تامین اجتماعی مصوب 1376 و اصلاحیه مورخ 17/1/1379 آن تعیین تکلیف گردیده است که بموجب آن به بازماندگانی چنین بیمه شدهای بجای مستمری، غرامت مقطوع فوت داده میشود. مهمتر اینکه بموجب تبصره یک بند 3 قانون خاص اخیرالذکر بیمه شدگانی که قبل از تصویب قانون نیز فوت شده باشند مشمول مقررات آن قرار میگیرند. بدین ترتیب و بطور کلی در رابطه با بازماندگان بیمه شده متوفی که فاقد شرایط بند 3 ماده 80 قانون اجتماعی مصوب 1376 باشند در صورت دارا بودن 10 الی 20 سال سابقه صرفاً غرامت فوق لازم التادیه بوده و میباشد. لذا ملاحظه میشود که نوع حمایت در این خصوص غرامت بوده است نه مستمری. هر دو گروه بازماندگان (خواه بازماندگان بیمه شده متوفی قبل از 1/1/1379 و خواه بعد از آن) مشمول حمایت می باشند و اختلاف در نوع حمایت منتسب بحکم قانونگذار است که با در نظر گرفتن جمیع مصالح وضع و مقرر می گردد و متوجه بخشنامه 1/24 نمیباشد.
هیات عمومــی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلاموالمسلمین درینجفآبادی و باحضور روسـای شعب بدوی و روسـا و مستشاران شعب تجدیدنظـر تشکیل و پس از بحـث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
بموجب قانون اصلاح مواد 43، 44 و 80 قانون تامین اجتماعی مصوب 1376 و اصلاحیه مـورخ 1379 پرداخت غرامت مقطوع فوق به بازماندگان بیمه شده متوفی که 10 تا 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد تصریح شده است. همچنین در بند یک شق ج ماده 39 قانون برنامه سوم توسعه … پرداخت مستمری فوق به بازماندگان چنین بیمه شدهای در طول اجرای قانون برنامه سوم توسعه تکلیف شده است. بنابمراتب بند یک بخشنامه شماره 1/24 مستمریها مبنی بر تعیین تاریخ 1/1/1379 برای فوت بیمه شده جهت برخورداری بازماندگان وی از مستمری مذکور در بند یک شق ج ماده 39 قانون مزبور مغایـر قانـون و خـارج از حدود اختیارات مرجع تصویب تشخیص نگردید.
دری نجف آبادی- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
