کلاسه پرونده: 367.78
شماره دادنامه: 269
تاریخ: 20 آذر 1379
مرجع رسیدگی: شرکت آب و فاضلاب روستایی استان اصفهان
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 340127.200.100 مورخ 1377.12.27 وزیر نیرو
مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است ،وزیر نیرو طی بخشنامه شماره 340127.200.100 مورخ 1377.12.27 شرکتهای آب و‌فاضلاب روستایی استانها را مشمول پرداخت حق النظاره موضوع بند ب ماده 33 قانون توزیع عادلانه آب، قلمداد نموده‌اند که در این خصوص اعلام‌می‌دارد، 1 – تنها مستند قانونی موضوع حق النظاره بند (ب)ماده 33می‌باشد. پس از آنکه در بند الف همان ماده حکم حالت استحصال آب‌توسط دولت‌را تعیین نموده در بند (ب) به حالت استحصال آب به وسیله غیر دولت پرداخته و مقرر داشته در این حالت اخیر به دولت اختیار داده می‌شود به ازاء‌نظارت و خدماتی که انجام می‌دهد با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی هر منطقه در صورت لزوم عوارضی را تعیین و از مصرف کننده وصول نماید‌در این بند موارد ذیل قابل امعان نظر است، اولا" واژه دولت به کار رفته در دو بند مذکور به نحو مطلق آمده و به کلیه دستگاههای دولتی اعم از‌وزارتخانه‌ها، شرکتها و موسسات دولتی اطلاق می شود .مقید نمودن آن به دستگاه دولتی خاص نیاز به نص صریح دارد. از آنجا که این شرکت نیز (در‌مقام یکی از مصادیق دولت) استحصال آب را انجام داده و به صورت تنظیم شده در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهد مشمول بند الف قرار می‌گیرد و بنا‌به ذکر مفهوم مخالف آن در بند (ب) در آن واحد نمی‌تواند تحت شمول هر دو بند قرار گیرد. ثانیا" بر فرض محال تسری مقررات بند (ب)به این شرکت،صرفنظر از اصطلاح رایج حق النظاره به هر صورت عنوان عوارض به خود گرفته است و به لحاظ صراحت قانونی نمی‌توان عنوان عوارض را از آن سلب‌و حق النظاره را اطلاق نمود. 2 – تبصره 2 ماده 2 قانون تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب روستایی مصوب 1374.9.12 بالصراحه این شرکتها را از‌پرداخت مالیات و عوارض معاف نموده است. 3 – بند (ز)تبصره 2 قانون بودجه سال 1378 نیز دریافت هر گونه وجهی تحت هر عنوان در سال 1378توسط وزارتخانه‌ها و… غیر از مواردی که در مقررات قانونی مربوط به آنها تعیین شده یا می‌شود را مجاز ندانسته است. بنابر مخالفت صریح بخشنامه‌صادره با مستندات قانونی ابطال آن مورد استدعا است. مدیر کل دفتر حقوقی وزارت نیرو در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 3699.410 مورخ1379.1.31 اعلام داشته‌اند: اولا" استدلال شاکی به اینکه شرکت آب و فاضلاب روستایی از مصادیق دولت است با توجه به رای وحدت رویه شماره6مورخ 1361.2.27 هیات عمومی دیوان عالی کشور صحیح نمی‌باشد، زیرا
شرکت آب و فاضلاب روستایی در عین حال که شرکت دولتی است‌دارای شخصیت مستقل حقوقی از دولت است لذا نمی‌تواند مشمول عنوان دولت مذکور در ماده 33قانون توزیع عادلانه آب باشد. بلکه مانند مصرف‌کنندگان دیگر، آب را از تامین کننده (وزارت نیرو یا دریافت پروانه مربوط) گرفته و به مصرف کننده خود می‌فروشد. ثانیا" به طوری که ماده 33 قانون‌توزیع عادلانه آب مقرر نموده وزارت نیرو موظف به تعیین نرخ آب برای مصارف مختلف است و شورای اقتصاد مرجع تصویب نرخ تعیین شده توسط‌وزارت نیرو می‌باشد و آنچه توسط شورای مزبور تصویب شده نرخ آب است (نه عوارض) که تحت عنوان حق النظاره دریافت می‌گردد و ماهیت آن حق‌الزحمه خدماتی است که وزارت نیرو جهت حفظ و حراست ازمنابع آب کشور انجام می‌دهد و شرکتهای آب و فاضلاب روستایی نیز از آن منتفع‌می‌گردند و علی القاعده می‌بایستی حق النظاره مزبور را پرداخت نمایند.کما اینکه شرکتهای آب و فاضلاب شهری وابسته به وزارت نیرو که آنها معافیت‌از عوارض دارند به دلیل فوق الذکر حق النظاره مورد بحث را پرداخت می‌نمایند . علیهذا با عنایت به توضیح فوق رد شکایت شاکی مورد تقاضا است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت الاسلام و المسلمین دری نجف آبادی و با حضور روسای شعب بدوی و روسا و‌مستشاران شعب تجدید نظر تشکیل و پس ازبحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای می‌نماید .
رای هیات عمومی
با عنایت به اینکه شرکت های آب و فاضلاب روستایی به موجب ماده یک قانون تشکیل شرکت های آب و فاضلاب روستایی مصوب 1374 مجلس شورای‌اسلامی مشمول مقررات حاکم بر شرکت های دولتی می‌باشند و به صراحت تبصره 2 ماده 2 قانون مذکور از پرداخت مالیات و عوارض معاف گردیده‌اند و ماده33 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 نیز مفید جواز اخذ حق النظاره از این قبیل شرکت ها نیست: بنابراین بخشنامه شماره 340127.200.100مورخ 1377.12.27 وزارت نیرو مشعر بر لزوم دریافت حق النظاره از شرکت های آب و فاضلاب روستایی مغایر قانون تشخیص داده می‌شود و مستندا به قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری ابطال می‌گردد.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – قربانعلی دری نجف آبادی
