کلاسه پرونده: 157/74
شماره دادنامه:213
تاریخ رای: شنبه 26 اسفند 1374
شاکی: اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان
موضوع: ابطال ماده 45 آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها
مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته‌اند: در شهرستان کاشان قبرستان‌های متروکه موقوفه به‌طور پراکنده ملاحظه می‌گردد که شهرداری کاشان به استناد تبصره 96 قانون شهرداری‌ها و ماده 45 آیین‌نامه شهرداری‌ها قبرستان‌های متروکه را در زمره اموال خود قلمداد می‌کند. با عنایت به دلایل و مستندات ذیل به عرض می‌رساند: 1- در مسیله 3 کتاب تحریرالوسیله امام خمینی (ره) در باب وقف، وقف معاطات مساجد و گورستان‌ها شرعا جایز شناخته شد. و طبق این حکم شرعی گورستان‌های عمومی که در ازمنه سابق به وسیله افراد خیر اندیش برای دفن اموات اختصاص یافته ولو آن‌که وقف نامه‌ای هم تنظیم نشده باشد موقوفه شناخته می‌شود و آن قسمت از تبصره 6 ماده 96 شهرداری‌ها و ماده 45 آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها که ناظر به این گورستان‌ها است وقف معاطات را ملحوظ نداشته و لذا موافق شرع و اصل 4 قانون اساسی نمی‌باشد. 2- شهرداری فقط گورستان‌هایی را می‌تواند مایملک خود بداند که به صورت ملک خریداری و برای گورستان اختصاص داده یا بدهد و نمی‌تواند قبرستان‌های متروکه را به استناد به مواد یادشده جزء اموال خود قرار دهد، در غیر اینصورت بر خلاف موازین شرعی و قوانین جاریه از جمله ماده 36 قانون مدنی خواهد شد. شورای محترم نگهبان طی نظریه شماره 5917-18/4/73 اطلاق ماده 96 قانون شهرداری‌ها و ماده 45 آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها را ملغی دانسته و طی نامه شماره 5607-26/9/72 مدیر کل حقوقی وزارت کشور گورستان‌های متروکه موقوفه را خارج از گورستان‌های عمومی دانسته و شهرداری‌ها را مالک گورستان‌های عمومی و معموره و غیر متروکه شناخته است. مطابق ماده 18 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه مصوب 6/10/63 و ماده 71 آیین‌نامه قانون فوق‌الذکر که مقرر می‌دارد از زمان لازم‌الاجراء شدن این قانون کلیه قوانین و مقرراتی که با آن مغایرت داشته باشد لغو می‌گردد. لذا تبصره 6 ماده 96 قانون شهرداری‌ها مصوب 1334/4/11 و ماده 45 آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها مطابق قانون مارالذکر ملغی الاثر تلقی می‌گردد. بنا به مراتب تقاضای صدور حکم به ابطال ماده 45 آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها را دارد.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام و المسلمین اسماعیل فردوسی‌پور و با حضور روسای شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات عمومی
نظر به این‌که به صراحت بند 5 ماده 1 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب سال 1363 انجام امور مربوط به گورستان‌های متروکه موقوفه بدون متولی به سازمان مذکور محول شده و به موجب ماده 18 قانون مزبور قوانین و مقررات مغایر ملغی گردیده است. اطلاق ماده 45 آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها در حد تخصیص مندرج در بند 5 ماده 1 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف منتفی و فاقد اعتبار اجرایی است، لذا موردی برای اظهارنظر هیات عمومی دیوان وجود ندارد.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری- اسماعیل فردوسی‌پور
