کلاسه پرونده: 47/73
شماره دادنامه: 67
تاریخ: 19 شهریور 1373
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمود صفری
طرف شکایت: ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران
موضوع شکایت و خواسته: الغاء بند سوم بخشنامه .40.5.16714س – 72/10/8
مقدمه: شاکی طی شکایتنامه تقدیمی اعلام داشته است: نظر به این که بند 3 بخشنامه شماره 16174 – .40.5س مورخ 72.10.8 ستاد مشترک سپاه‌در خصوص تجدید دوره شدن پرسنل وظیفه‌ای که مرتکب فرار از خدمت بیش از 6 ماه می‌گردند خلاف صریح مواد 59 قانون خدمت نظام وظیفه‌مصوب سال 63 و 197 اصلاحی مصوب 65.4.25 و 220 آیین‌نامه اجرایی قانون خدمت وظیفه عمومی سال 64 می‌باشد، لذا الغاء بند 3 بخشنامه‌مزبور مورد استدعاست. رییس ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 517 – .4.5س – 73.2.10اعلام داشته است هیچگاه قانونگذار عمل لغو و بیهوده انجام نمی‌دهد و مواد مذکور صرفاً در مقام بیان فرار قبل و بعد از آموزش اولیه است.و راجع به تسری و شمول آن به فرارهای ثانویه در مدت خدمت ضرورت بیانی ننموده و سکوت در مقام بیان دلیل بر عدم شمول می‌باشد، زیرا‌استعمال عبارات مورد نظر در متن قانون به طور مجاز مناسب با روش قانون‌نویسی نمی‌باشد. بدیهی است با توجه به عمد قانونگذار از ذکر عبارات قبل‌و یا پس از خاتمه آموزش اولیه در متن مواد مورد استناد دادستان محترم نظامی فارس صراحت عبارات با امعان نظر به اصول لفظیه ظهور بر فرار قبل و‌بعد از خاتمه آموزش بوده که اخص از تسری آن در طول دوره ضرورت می‌باشد. با توجه به لزوم قاعده تفسیر مضیق نمودن قوانین جزایی، اصول‌حقوقی نیز ایجاب می‌نماید به قدر متیقن و نص قانون اکتفا شود. علیهذا بنابر مدلول مستندات ابرازی طبق مفهوم مخالف مادتین 197 و 220 آیین‌نامه‌اجرایی اگر پرسنل وظیفه به محض انقضاء یا اتمام دوره آموزشی و استقرار در واحدهای نظامی مربوط مرتکب جرم فرار نگردند، به دلیل مقید بودن‌ماده به عبارات پایان دوره آموزش، مشمول مادتین 197 و 220 نخواهند شد و اعاده به خدمت آنان نیز موضوعیت و مستند قانونی ندارد. اعمال و‌تجویز ماده 197 آیین‌نامه اجرایی اصلاحی صرفاً شامل آن دسته از پرسنل وظیفه‌ای که بعد از انقضاء دوره آموزش و قبل از معرفی و اعزام به واحدهای‌نظامی مرتکب فرار شده و محکومیت آنان قطعیت یافته است خواهد شد علی‌ایحال نظر به این که ماده 195 آیین‌نامه اجرایی قانون خدمت وظیفه‌عمومی طبق رای وحدت رویه شماره 3.66 – 69.5.13 مغایر با مفهوم مخالف ماده 59 قانون خدمت وظیفه عمومی از سوی آن مرجع محترم‌تشخیص و مبطل گردیده است، چگونگی و کیفیت اعمال ماده 197 اصلاحی آیین‌نامه اجرایی با عنایت به وجوه تمایز و افتراق اساسی فرار بیش از 6ماه در مدت خدمت دوره ضرورت به طور عام و یکسان دانستن شرایط حاکم بر هر دو فرار به طریق اولی مغایر با مفهوم مخالف ماده 59 می‌باشد.پرسنلی که قریب به دو سال سابقه خدمت دارند و مرتکب فرار می‌شوند و بر اساس برداشت ناصحیح و تحمیل محرومیت من‌غیرحق مجدداً بایستی‌خدمت خود را از ابتدا شروع نمایند، در این خصوص احساس ناعدالتی می‌نمایند و از نظر سپاه نیز به هیچ وجه قابل قبول نمی‌باشد که 23 ماه خدمت‌فردی را که با هزینه‌های کلان برای سازمان و خود فرد انجام شده با توجه به تبعات روحی و روانی که برای خانواده‌ها وجود خواهد داشت مجدداً‌مشکلات اجتماعی را تکرار نماییم. فلذا بخشنامه صادره از سوی ستاد مشترک نه تنها مغایرتی با قانون ندارد بلکه موافق با روح قانون و مصالح و‌متضمن اجرای دقیق قانون و عدالت می‌باشد.
جلسه هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور و با حضور روسای شعب دیوان تشکیل و‌پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای وحدت رویه
طبق ماده 66 قانون خدمت وظیفه عمومی تهیه آیین‌نامه اجرایی قانون مزبور جز در موارد خاص مشترکاً به عهده وزارتخانه‌های کشور، دفاع و سپاه و‌تصویب آن به هیات دولت محول شده است. بنابر این وضع قاعده خاص درباره وضعیت خدمت وظیفه عمومی پرسنلی که پس از خاتمه آموزش و بعد‌از استقرار در واحد نظامی مرتکب فرار بیش از 6 ماه از خدمت شوند با توجه به مراجع قانونی صلاحیت دار در زمینه تهیه و تصویب مقررات اجرایی قانون مذکور از حدود اختیار ستاد مشترک سپاه پاسداران خارج است و بدین جهت بند 3 بخش نامه شماره 16174 – 40.5 س مورخ 72/10/8 آن ستاد مستنداً به قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1360/11/4 ابطال می‌شود.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – اسماعیل فردوسی‌پور
