کلاسه پرونده : 44/73
تاریخ : 1 مرداد 1373
شماره دادنامه : 45
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقایان محمدعلی قنبری، سید عباس میرطاهری، محمود شادرو، رضا عزیزیان
موضوع شکایت و خواسته: ابطال طرح شناسایی واحدهای کسبی فاقد پروانه کسب
مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته‌اند هیات عالی نظارت به ریاست وزیر محترم بازرگانی در تاریخ 70.10.28 طرحی را تصویب‌نموده به نام "طرح شناسایی واحدهای کسبی فاقد پروانه کسب" که منتج به صدور (کارت شناسایی موقت واحدهای صنفی بدون پروانه) گردیده است.به دلایل ذیل طرح مزبور را قانونی ندانسته و از اجرای آن خودداری نموده‌ایم، در بند 5 فصل سوم طرح آمده است (به منظور صدور مجوز کسب یک‌ساله) به نظر نمی‌رسد هیات محترم عالی نظارت دارای اختیارات فراتر از قانون باشد و اصولاً چنین مواردی در قانون نظام صنفی مشاهده نمی‌گردد. به‌نظر می‌رسد قانوناً شورای محترم اقتصاد می‌تواند وضع عوارض نماید، در حالی که مبلغ پنجاه هزار ریال از هر متقاضی اخذ گردیده و در تعهدنامه اخذ‌شده از متقاضیان در فرم 2 طرح که از نظر حقوقی دارای تناقض است وجوه دریافتی را غیر قابل استرداد نموده که به نظر نمی‌رسد شرعاً هم جایز باشد و‌تا کنون حدود 130 هزار نفر در شهر تهران ثبت نام نموده که مبلغی در حدود 650 میلیون تومان واریز گردیده که طبق بند 10 فصل سوم طرح پس از‌انحلال ستاد اجرایی به حساب دو مجمع واریز می‌گردد. سرپرست اداره کل حقوقی وزارت بازرگانی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 9963- 72.5.27 اعلام داشته‌اند هر چند در قانون نظام صنفی عنوان " پروانه کسب موقت یک ساله" به چشم نمی‌خورد و شاید به همین دلیل تصویب طرح‌شناسایی واحدهای بدون پروانه کسب از سوی هیات عالی نظارت اقدامی فراتر از قانون تلقی شود، لیکن با عنایت به این که هیات عالی نظارت‌مجمعی است که به منظور تعیین خط مشی ارشاد و هماهنگی و نظارت بر کلیه سازمانهای صنفی کشور تشکیل گردیده، (ماده 13 قانون نظام صنفی) و‌با در نظر گرفتن این که یکی از وظایف مهم هیات مذکور تعیین خط مشی کلی در خصوص صدور پروانه کسب و یکنواخت کردن مشکل پروانه کسب‌در سطح کشور است. (بند 8 ماده 54 قانون نظام صنفی) تصویب چنین طرحی به هیچوجه مغایر با قانون یا فراتر از اختیاراتی که به موجب قانون مقرر‌شده است، محسوب نمی‌گردد. طرح مذکور همانطوری که از نامش پیداست به منظور شناسایی واحدهای بدون پروانه و رسیدگی به مشکلات این گونه‌واحدها به تصویب رسیده است و به موجب بند 5 فصل سوم طرح، برای صدور مجوز کسب یک ساله جهت واحدهای صنفی بدون پروانه و تامین‌هزینه‌های مربوط واحدهای مزبور موظفند مبلغ پنجاه هزار ریال به حساب اتحادیه صنف ذیربط واریز و اتحادیه صنفی مبلغ چهل هزار ریال آن را به‌حساب ستاد اجرایی واریز خواهد نمود، به نحوی که در پایان اجرای طرح وجوه و اموال باقیمانده بر اساس آورده‌های مجامع امور صنفی بین این دو‌مجمع تقسیم می‌شود که از این رهگذر خود اصناف نیز قطعاً بهره‌مند می‌گردند، بنا بر این در موضوع مورد بحث وضع عوارض مطرح نیست.
جلسه‌هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور و با حضور روسای شعب دیوان تشکیل و‌پس از استماع توضیحات نمایندگان هیات عالی نظارت و ستاد اجرایی طرح شناسایی واحدهای کسبی فاقد پروانه کسب و شاکی و بررسی و ملاحظه‌سوابق امر به شرح آتی مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات عمومی
مستنداً به ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری، اقدام هیات عالی نظارت مبنی بر تصویب بند 5 از فصل سوم مصوبه طرح شناسایی واحدهای صنفی‌بدون پروانه کسب و دستورالعمل آن مصوب 70/10/28 دایر بر این که «به منظور صدور مجوز کسب یک ساله واحدهای صنفی بدون پروانه و تامین‌هزینه‌های مربوطه، واحدهای کسبی بدون مجوز موظفند مبلغ پنجاه هزار ریال به حساب اتحادیه صنف ذیربط واریز نمایند و اتحادیه صنفی بلافاصله‌مبلغ چهل هزار ریال از مبلغ فوق را به حساب ستاد اجرایی واریز خواهد نمود»، خارج از محدوده قانون نظام صنفی در ارتباط با اختیارات قانونی هیات مذکور تشخیص و حکم بر ابطال این قسمت از مصوبه (بند 5 فصل سوم موارد متفرقه از طرح شناسایی واحدهای صنفی بدون پروانه کسب و‌دستورالعمل اجرایی آن) صادر و اعلام می‌گردد.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – اسماعیل فردوسی‌پور
