کلاسه پرونده : 75.69
شماره دادنامه : 204
تاریخ : 13 آذر 1369
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: وزارت راه و ترابری
موضوع شکایت و خواسته: اعلام تعارض رای صادر از شعبه پنجم و هفدهم دیوان عدالت اداری
مقدمه – الف – شعبه هفدهم دیوان عدالت اداری در پرونده کلاسه شماره 517.68 موضوع شکایت خانم بهیه باقری به طرفیت وزارت راه و اداره راه‌استان به خواسته اعتراض به اقدام اداره راه در تصرف پلاک 6.80 بخش 12 تهران به شرح دادنامه شماره 506 مورخ 68.12.14 چنین رای صادر نموده‌مستنداً به بند 9 ماده 50 قانون برنامه و بودجه مصوب سال 1351 که مقرر داشته اراضی واقع در خارج از محدوده شهرها که در مسیر راه‌های اصلی یا‌فرعی قرار می‌گیرد از طرف دولت مورد استفاده قرار می‌گیرد و از بابت این حق ارتفاق وجهی پرداخت نخواهد شد و توجهاً به این که تصرف پلاک مورد‌شکایت در سال 54 بوده است اقدامات انجام شده مشتکی‌عنه در حاکمیت قانون فوق‌الاشعار بوده و به لحاظ عدم تخلف از مقررات و قانون حاکم‌حکم به رد شکایت شاکیه صادر و اعلام می‌گردد این حکم قطعی است.
ب – شعبه پنجم دیوان عدالت اداری در پرونده کلاسه 666.63 موضوع شکایت آقای یدالله گایینی به طرفیت راه و ترابری به خواسته مطالبه قیمت‌زمین پلاک 84 فرعی از 2736 یا واگذاری زمین دیگری به شرح دادنامه شماره 23 مورخ 66.2.5 چنین رای صادر نموده قطع نظر از این که زمین در‌محدوده شهر بوده و یا خارج از آن اصولاً اقدام به تصرف زمین بدون پرداخت وجه مستنداً به بند 9 ماده 50 قانون برنامه و بودجه فاقد وجاهت قانونی‌است زیرا در متن ماده 50 قانون مارالذکر چنین آمده است هر گاه برای اجرای طرحهای عمرانی احتیاج به خرید اراضی اعم از دایر و بایر و اعیانی و‌تاسیسات متعلق به افراد یا موسسات خصوصی باشد به طریق زیر عمل خواهد شد و این متن صراحت دارد در این که دولت موظف است زمینها را‌خریداری نماید و با عنایت به این که بند 9 فوق‌الذکر در مورد حق ارتفاق دولت است و حق ارتفاق طبق ماده 93 قانون مدنی حقی است برای اشخاص‌نسبت به املاک مجاور ملک خود اما تملک املاک دیگران ولو در مجاورت زمین مالک باشد خارج از موضوع این ماده است لذا بند 9 نمی‌تواند به‌نحوی که طرف شکایت اظهار نموده مخصوص ماده 50 باشد بناء علیهذا شکایت وارد است و رای بر الزام اداره خوانده به پرداخت بهاء زمین شاکی‌صادر می‌گردد و نظر به غیر قطعیت رای مذکور اداره خوانده تقاضای تجدید نظر نموده و هیات تجدید نظر در پرونده کلاسه 101.66 به شرح دادنامه237 مورخ 69.5.2 دادنامه بدوی معترض‌عنه را تایید نموده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 69.9.13 به ریاست حضرت آیت‌الله موسوی تبریزی و با حضور روسای شعب دیوان تشکیل و پس از‌بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح ذیل مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای وحدت رویه
نظر به این که ماده 50 قانون برنامه و بودجه مصوب اسفند ماه 1351 مقرر نموده هر گاه برای اجرای طرحهای عمرانی احتیاج به خرید اراضی اعم از‌دایر و بایر باشد و اعیانی و تاسیسات متعلق به افراد یا موسسات خصوصی باشد به طریق زیر عمل خواهد شد و این عبارت صریح است در این که دولت موظف است زمین های مورد نیاز برای طرح های عمرانی را خریداری نماید و لازمه خرید پرداخت بهاء مبیع است به مالک آن و بند 9 ماده مذکوره‌که دولت را از پرداخت بهاء معاف نموده مخصوص به حقوق ارتفاقی املاک مجاور است و شامل املاک متصرفی نمی‌شود و دادنامه صادره از شعبه پنجم دیوان عدالت اداری مفید این معنی است موافق اصول و موازین قانونی تشخیص داده می‌شود این رای به موجب ماده 20 قانون دیوان عدالت‌اداری در مورد مشابه برای شعب دیوان و سایر مراجع مربوطه لازم‌الاتباع است.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – سید ابوالفضل موسوی تبریزی
