کلاسه پرونده: 20/69
شماره دادنامه: 152
شاکی: آقای محمدرضا حسنعلی‌زاده.
موضوع: ابطال بند 10 و 11 بخشنامه مورخ 68/7/1
تاریخ رای: پنج‌شنبه 22 شهریور 1369
مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، یکی از بندهای 10 یا 11 بخشنامه مورخ 1/7/68 چنین است: "مشمولینی که به موجب احکام صادره از دادگاه‌های انقلاب محکوم به زندان شده‌اند نه به خدمت سربازی، اعزام می‌شوند، نه کارت کامپیوتری معافیت از خدمت نظام برای آنها صادر می‌شود"، وضع چنین بخشنامه‌ای محرومیت از کلیه حقوق اجتماعی و مدنی را برای گروهی از افراد جامعه فراهم نموده است. توضیح اینکه مفاد بندهای یاد شده این بخشنامه نه فقط با اصول بیستم و بیست و دوم قانون اساسی هیچ گونه سازگاری ندارد بلکه کاملاً متعارض نیز می‌باشد. علی‌الاصول هیچ فردی را نمی‌توان از حقوق اجتماعی محروم کرد مگر به موجب احکام صادره از مراجع قضایی، با توجه به اینکه اینجانب هیچ گونه محرومیت از حقوق اجتماعی نداشته، و مضافاً اینکه بعد از تحمل زندان و با توافق و صلاحدید مراجع قضایی و ارگان‌های صالحه کشور به دانشگاه راه یافتم. علی ایحال خواهشمند است، نسبت به ابطال مفاد این بخشنامه اقدام مقتضی به عمل آورید. ریاست محترم اداره وظیفه عمومی طی نامه شماره 69/717/10/06/401- 6/3/69 در پاسخ به شکایت مذکور اعلام داشته است. با توجه به ماده 9 قانون آیین دادرسی مدنی این اداره نیز در اجرای قانون به حوزه‌های تابعه ابلاغ نموده، چنان‌چه مشمولی بنا به حکم دادگاه‌های دادگستری از انجام خدمت و دوره ضرورت محروم گردیده‌اند با توجه به اینکه قانونگزار در ماده یک قانون خدمت وظیفه و سایر مواد قانون مذکور در مورد معافیت از خدمت این گونه افراد مجوزی به این اداره نداده است، از تحویل برگ معافیت و اوراق اعزام به این گونه افراد خودداری نمایند.
هیات عمومی دیوان در تاریخ فوق، به ریاست آیت‌ا… سیدابوالفضل موسوی تبریزی و با حضور روسای شعب دیوان، تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره، به شرح آتی، با اکثریت آراء مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات عمومی
اولاً غرض شاکی از تقاضای ابطال بندهای 10 یا 11 دستورالعمل شماره 402-10- 401- 68/7/1 با عنایت به متن دادخواست تقدیمی صرفاً بند 11 دستورالعمل مزبور که از ناحیه معاونت فرماندهی ژاجا در امور وظیفه عمومی صادر گردیده می‌باشد. ثانیاً، متن بند مزبور برخلاف آنچه که شاکی در متن دادخواست خود قید نموده در مورد محکومین به زندان، به موجب احکام صادره از دادگاه‌های انقلاب نبوده، بلکه بند یاد شده، چنین است: «به مشمولانی که به موجب حکم مراجع قضایی از انجام خدمت سربازی محرومیت حاصل نمایند، ضمن این که به خدمت اعزام نمی‌‌شوند، هیچ گونه مدرکی داده نخواهد شد.» ثالثاً از آنجایی که به موجب مفاد ماده 9 قانون آیین دادرسی مدنی، کلیه مقامات رسمی و دولتی ملزم به اجرای دادنامه‌های صادره از محاکم می‌باشند، بنابراین این اداره وظیفه عمومی نیز از این شمول مستثنی نبوده و شخص محکوم به محرومیت از انجام خدمت سربازی را نمی‌‌بایستی به خدمت اعزام نماید و از طرفی چون موارد معافیت از خدمت وظیفه در قانون مصوب 1363 احصاء گردیده که این مورد جزو موارد احصاء شده نبوده است. بنابراین اعطاء مدرکی دال بر معافیت افراد محکوم به محرومیت از خدمت سربازی از ناحیه اداره وظیفه عمومی، مجوزی نداشته است و به همین جهت بند 11 دستورالعمل شماره 402- 10- 401- 68/7/1 اداره وظیفه عمومی به اکثریت آراء خلاف قانون تشخیص نمی‌‌گردد.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری- سیدابوالفضل موسوی تبریزی
