کلاسه پرونده:85/1366
شماره دادنامه: 124
تاریخ رای: دوشنبه 18 تیر 1369
شاکی:آقای سیدمحمود هاشمیان
موضوع:ابطال ماده 21 از آیین‌نامه اجرایی قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 1363/7/29
مقدمه:شاکی به شرح دادخواست تقدیمی به دیوان اعلام داشته است، مواد 21 و 22 را که از جمله مقررات کیفری است و تعیین همان مجازاتی است که در ماده 59 به آن اشاره شده النهایه درباره آن دسته از مشمولین است که بدون معرفی اداره نظام وظیفه و با تغییر محل خدمت خود در یکی از نیروهای نظامی و انتظامی پذیرفته شده و خدمت نموده‌اند در حالی که در قانون اصلی خدمت وظیفه که این آیین‌نامه اجرایی می‌باید با توجه به مواد و مقررات مندرج در آن تهیه شده باشد هیچ گونه اشاره یا مجازاتی برای این دسته از مشمولین در نظر گرفته نشده و این دو مواد به عنوان مواد اضافی در این آیین‌نامه گنجانده شده دو مواد یاد شده معارض با یکدیگر وضع شده‌اند چه آنکه ماده 20 صراحت دارد که نیروها مجاز به پذیرش مشمولین بدون معرفی اداره نظام وظیفه عمومی نیستند و در ماده 21 آمده هر گاه مشمولان مزبور بدون معرفی اداره نظام وظیفه در این نیروها پذیرفته شوند که متاسفانه مجازات پذیرش مشمولین از ناحیه نیروها هم علاوه بر آنکه مسوولین توجه به آنها نکرده بار سنگین مجازات تجدید خدمت را هم بر دوش مشمولین نهاده است که ندانسته یا دانسته و فریب‌خورده علاوه بر تجدید دو سال خدمت وظیفه آنها به علت لغو دو سال قبلی غیبت هم شامل حال آنها می‌شود و می‌باید از جهت غیبت برای عمل مجازات آن به دادسرای عمومی تحویل شوند و همچنان از حق قانونی شرکت در کنکور دانشگاه‌ها در حین خدمت که قانون به آنها تفویض کرده نیز محروم می‌گردند بانجام تبادل لایحه مدیر کل حقوقی نخست‌وزیری به شرح نامه شماره 129126 مورخ 25/11/66 با ارسال تصویر نامه شماره 48- 56- 401 مورخ 5/11/66 اداره وظیفه عمومی اعلام داشته‌اند. نظر به اینکه با توجه به ماده 19 قانون فوق‌الذکر طریق اعزام مشمولین مشخص گردیده و حتی استثناء آن در تبصره ماده 5 قانون توسط قانونگذار مورد حکم قرار گرفته لذا افرادی که از طریق غیر از طرق مقرر در قانون خدمت نمایند خدمات ایشان قابل احتساب نخواهد بود در ارتباط با ماده 22 آیین‌نامه اجرایی نیز یاد آور می‌شود به لحاظ اینکه مطابق ماده 19 قانون موصوف نحوه معرفی مشمولان به سازمان وظیفه عمومی معین گردیده و اداره وظیفه عمومی مربوط موظف است طبق فصل سوم قانون به وضع مشمولین رسیدگی و افرادی که و اجد شرایط مقرر باشند به مراکز آموزش اعزام نمایند علیهذا خروج مشمولین از محل خدمت با تغییر محل معرفی به ترتیبی که مغایر با حکم ماده 19 و سایر مواد مربوط قانون وظیفه عمومی در فصل رسیدگی و سایر فصول می‌باشد فاقد مجوز بوده و لذا ماده 22 آیین‌نامه نیز بر اساس مواد مزبور تنظیم گردیده ایرادی نخواهد داشت.
هیات عمومی دیوان در تاریخ فوق‌الذکر به ریاست آیت‌اله سیدابوالفضل موسوی تبریزی و با حضور روسای شعب تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره به شرح آتی مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات عمومی
ماده 21 آیین‌نامه اجرایی قانون خدمت وظیفه عمومی به این اعتبار که (پذیرفته شدن مشمولان بدون معرفی اداره وظیفه عمومی به خدمت هر یک از نیروهای نظامی و انتظامی) تخلف مشمولان تلقی گردیده، نه تخلف نیروهای نظامی و انتظامی خروج قوه مجریه از اختیارات خود در تنظیم و تصویب آیین‌نامه اعلام گردید بنا به مراتب مذکوره هیات عمومی دیوان عدالت اداری مستنداً به ماده 25 قانون دیوان ماده 21 آیین‌نامه اجرایی قانون خدمت وظیفه عمومی را ابطال می‌نماید.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – سیدابوالفضل موسوی تبریزی
