شماره دادنامه: 140231390001838025

تاریخ دادنامه: 1402/7/18

شماره پرونده: 0106738

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای علیرضا دادخواه

طرف شکایت: سازمان تامین اجتماعی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال شرط سنی جزء 3 بند (ر) از شرایط عمومی استخدام مندرج در صفحه 2 دفترچه آزمون استخدامی سال 1401 سازمان تامین اجتماعی

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال شرط سنی جزء 1 و 3 بند (ر) از شرایط عمومی استخدام مندرج در صفحات 1 و 2 دفترچه آزمون استخدامی سال 1401 سازمان تامین اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

  " به استحضار می رساند سازمان تامین اجتماعی بر اساس بند 10 ماده واحده قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیردولتی از مصادیق موسسات عمومی غیردولتی است و بر مبنای حکم مقرر در ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری از شمول مقررات این قانون خارج بوده و شرایط ورود به خدمت در آن بر طبق مواد 14 تا 16 از آیین نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی مصوب سال 1386 تعیین شده و اعمال صلاحیت هیات مدیره آن سازمان در خصوص استخدام بر مبنای مواد 14 و 15 آیین نامه مذکور صورت می گیرد. همچنین به موجب بندهای (پ) و (ت) ماده 15 این آیین نامه، «دارا بودن حداقل 20 و حداکثر 35 سال تمام که در مورد مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیات مدیره حداکثر سن 40 سال می باشد» و «دارا بودن تحصیلات و دانش تخصصی و توانایی های لازم برای انجام وظایف و مسیولیت های شغل مورد نظر» از شرایط ورود به خدمت برای افراد در سازمان تامین اجتماعی است. لذا شرایط سنی تعیین شده از سوی سازمان تامین اجتماعی در قسمت 1 و 3 بند (ر) شرایط عمومی دفترچه آزمون استخدامی سال 1401 که بازه سنی داوطلبان استخدام را محدود کرده و موجب تضییع حقوق استخدامی آنها شده است، خارج از حدود اختیار و با بند (پ) و (ت) ماده 15 آیین نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی که شرایط سنی را منوط به داشتن حداقل سن بیست سال تمام و حداکثر 35 سال تمام که در مورد مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیات مدیره حداکثر سن 40 سال می باشد تعیین نموده است، مغایر قانون می باشد. بنابر مراتب فوق و با توجه به ادله و مدارک ابرازی، رسیدگی و صدور رای مبنی بر ابطال شرایط سنی بندهای ذیل مورد استدعاست. " 

 متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

 دفترچه راهنمای آزمون استخدامی متمرکز سازمان تامین اجتماعی سال 1401

 "     شرایط عمومی استخدام:

 ………….

 ر- دارا بودن حداقل بیست (20) سال تمام

……..

 3- حداکثر سی و پنج (35) سال تمام برای دارندگان مدارک تحصیلی کارشناسی ارشد (رسته بهداشتی و درمانی) و دکترای حرفه ای (متولدین 1366/5/31 به بعد) "

 در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل امور حقوقی و قوانین سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره  7100/1401/8636–1401/12/27 توضیح داده است که:

  " ۱ – حسب مفاد ماده ۳ قانون مدیریت خدمات کشوری سازمان تامین اجتماعی به لحاظ ماهیت حقوقی یک نهاد عمومی غیردولتی بوده و همچنین مطابق ماده ۱۱۷ قانون مذکور به عنوان یک نهاد عمومی غیر دولتی در عداد دستگاه های مستثنی شده از قانون مدیریت خدمات کشوری و تابع اساسنامه و آیین نامه استخدامی خاص خود می باشد.

۲- سازمان تامین اجتماعی به موجب قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی مصوب ۱۳۷۳، در ردیف دهم به عنوان سازمان عمومی و غیر دولتی است و براساس مفاد ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری که مقرر نموده کلیه دستگاه های اجرایی به استثناء نهادها، موسسات و تشکیلات و سازمان هایی که زیر نظر مستقیم مقام معظم رهبری اداره می شوند، وزارت اطلاعات، نهادهای عمومی غیر دولتی که با تعریف مذکور در ماده ۳ تطبیق دارند، اعضاء هیات علمی و قضات (هیات های مستشاری) دیوان محاسبات، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس خبرگان رهبری مشمول مقررات این قانون می شوند و در خصوص نیروهای نظامی و انتظامی مطابق نظر مقام معظم رهبری عمل می شود به موجب نامه شماره ۱۴۹۲۷-1386/9/25 مجلس شورای اسلامی مندرج در روزنامه رسمی مورخ 1386/11/9 عبارت هیات مستشاری در این ماده حذف شده است بنابراین وفق ماده یاد شده سازمان تامین اجتماعی به عنوان نهاد عمومی غیر دولتی و از شمول قانون موصوف استثناء شده لذا تابع مقررات عمومی دولت نبوده و دارای اساسنامه و تابع آیین نامه استخدامی خاص خود می.باشد آیین نامه استخدامی سازمان ابتدایاً در اجرای بند (ج) ماده ۲ قانون استخدام کشوری مورد تصویب کمیسیون استخدام مجلس سنا در سال ۱۳۴۸ قرار گرفته و در ماده ۳ اساسنامه سازمان تامین اجتماعی مصوب 13۵۸ هیات وزیران پیش بینی شده که آیین نامه استخدامی سازمان با پیشنهاد هیات مدیره و تایید شورای عالی سازمان و تصویب سازمان امور اداری و استخدامی تهیه و تنظیم گردد آیین نامه استخدامی سازمان مجدداً مطابق جواز حاصله از ماده ۱۱۷ قانون خدمات کشوری در سال ۱۳۸۶ مورد بازنگری و تصویب مجدد معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی (سازمان برنامه ریزی کشور) قرار گرفته است.

۳- وفق ماده ۱۴ آیین نامه استخدامی جدید سازمان مصوب 1386/12/28 مقرر گردیده ورود به خدمت افراد در سازمان از طریق آزمون کتبی و مصاحبه، گزینش و براساس شایستگی صورت می گیرد ضوابط و برگزاری آزمون و گزینش به تصویب هیات مدیره خواهد رسید.

تبصره: ورود به خدمت افراد در مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیات مدیره از طریق مصاحبه و گزینش صورت خواهد پذیرفت.

با عنایت به اینکه آیین نامه استخدامی سازمان مصوب 1386/12/28 که حاکم بر مسایل استخدامی کارکنان می باشد، استخدام در سازمان را به استناد ماده ۱۴ آیین نامه مذکور برای تصدی پست های ثابت سازمانی از طریق شرکت در آزمون کتبی و مصاحبه امکان پذیر نموده و ضوابط برگزاری آزمون نیز براساس مصوبات هیات مدیره سازمان تعیین می گردد وفق ماده ۱۴ آیین نامه استخدامی سازمان ورود به خدمت افراد و تعیین صلاحیت افرادی که داوطلب استخدام در سازمان باشند، براساس مجوزهای صادره از طریق آزمون کتبی و مصاحبه و گزینش و براساس اصل شایستگی و برابری فرصت ها صورت می گیرد ضوابط برگزاری آزمون و گزینش به تصویب هیات مدیره خواهد رسید. لذا رعایت کلیه شرایط مندرج در آگهی های استخدامی منتشره به منظور رعایت عدالت جهت کلیه متقاضیان استخدامی الزامی می باشد. 

۴- شاکی به مغایرت قسمت ۱ و ۳ بند (ر) شرایط عمومی استخدام صفحه ۱ و ۲ دفترچه آزمون استخدامی سال ۱۴۰۱ سازمان تامین اجتماعی با بندهای (پ) و (ت) ماده ۱۵ آیین نامه استخدامی سازمان اشاره داشته، در این ارتباط لازم به توضیح است همانطور که در بند (پ) تصریح شده در مورد مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیات مدیره حداکثر سن ۴۰ سال پیش بینی گردیده است در این راستا در بندهای ۱-۱۳ و ۲-۱۳ ضابطه نظام جذب و استخدام سازمان تامین اجتماعی مقرر شده؛ مشاغل خاص به آن دسته از عناوین شغلی اطلاق می گردد که در آزمون استخدامی متوالی متقاضی واجد شرایط ثبت نام ننموده و یا پذیرفته نشده باشد و جذب نیرو از طریق برگزاری آزمون و سایر ضوابط به کارگیری نیرو امکان پذیر نباشد.

مناطق خاص به مناطقی اطلاق می گردد که جذب نیروی واجد شرایط (موضوع ماده ۱۵ آیین نامه استخدامی) و غیر واجد شرایط (عدم احراز شرایط ماده ۱۵ آیین نامه استخدامی) از طریق برگزاری آزمون امکان پذیر نباشد و جذب نیرو از طریق دیگر مناطق وفق تبصره ماده ۱۴ آیین نامه استخدامی صورت پذیرد.

با عنایت به مفاد تعاریف یاد شده مشخص می گردد که مشاغل یا مناطق خاص می بایستی با تعاریف فوق مطابقت داشته باشد که در صورت عدم تطابق شرایط با تعاریف فوق تشخیص خاص بودن با مدیر عامل سازمان بدون امکان تفویض به غیر می باشد. بنابراین ملاحظه می فرمایید که حداکثر سن براساس بندهای مورد ایراد شاکی ضرورتی بر درج آن در دفترچه آزمون سازمان تامین اجتماعی نداشته و در هر حال با عنایت به نیاز سازمان این امر وفق تعاریف یاد شده و با تصویب هیات مدیره سازمان صورت می پذیرد.

لذا ملاحظه می فرمایید که از این حیث تخلفی از ناحیه سازمان صورت نگرفته و هیچ مغایرتی با موارد اعلامی ندارد و ایراد شاکی بلاوجه است ضمناً لازم به ذکر است که نامبرده در آزمون مزبور متقاضی کارشناس امور بیمه ای شهر اصفهان بوده که تعداد متقاضی در عنوان شغلی مذکور ۳۲۳ نفر درج گردیده است.

لازم به توضیح است با عنایت به اینکه آزمون استخدامی براساس ضابطه نظام جذب و استخدام در چارچوب ساختار و مقررات جاری از جمله مفاد آیین نامه استخدامی قوانین و مقررات بالادستی و با پیش رو قرار دادن سند جهت گیری راهبردی و مدل مدیریت منابع انسانی سازمان و اصلاح برخی مفاد آن (با توجه به بند ۹ اصل ۳ قانون اساسی) رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی و اصل ۲۸ قانون اساسی (تکلیف دولت به اینکه برای همه افراد امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد نماید) من جمله حذف امتیازهای فرزند، همکار، امتیاز تجربه، خدمت سربازی و … (که در راستای آرای صادره از سوی هیات دیوان عدالت عمومی اداری لغو گردیده است) توسط هیات مدیره مصوب و بر این اساس آزمون استخدامی مورخ 1401/7/15 برگزار گردیده بنابراین خواسته شاکی مغایرتی با بند (پ) و (ت) ماده ۱۵ آیین نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی مورد استناد وی نداشته و قابل رد می باشد. " 

 در خصوص قسمتی از خواسته شاکی مبنی بر ابطال شرط سنی جزء 1 بند (ر) شرایط عمومی استخدام مندرج در صفحه 1 دفترچه آزمون استخدامی سال 1401 سازمان تامین اجتماعی به جهت اینکه موضوع سابقاً در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مطرح گردیده و بر اساس دادنامه شماره 140231390000053573-1402/1/15 موضوع شکایت به دلیل خروج از حدود اختیارات و مغایرت با قانون ابطال گردیده است لذا معاون قضایی در امور هیات عمومی و هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری در اجرای ماده 85 قانون دیوان عدالت اداری اصلاحی سال 1402 طی دادنامه شماره 140231390001712071-1402/7/5 قرار رد شکایت صادر کرد.

    هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/7/18 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً براساس بند (پ) ماده 15 آیین‌نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی مصوب 1386/12/28، دارا بودن حداقل 20 و حداکثر 35 سال تمام به عنوان یکی از شرایط ورود به خدمت در سازمان مزبور تعیین شده است و کاهش حداکثر سن مذکور از 35 سال به 33 سال (برای دارندگان مدرک کارشناسی ارشد) که برمبنای مقرره مورد شکایت صورت گرفته، مغایر با بند (پ) ماده 15 آیین‌نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی و خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده مقرره مورد اعتراض است. ثانیاً صلاحیت هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی برای تصویب ضوابط برگزارى آزمون و گزینش که در ماده 14 آیین‌نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی تعیین شده، منصرف از مواردی مانند اعمال تغییر در مفاد بند (پ) ماده 15 آیین‌نامه استخدامی سازمان یادشده است که مرجع تصویب‌کننده آن سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بوده است. ثالثاً براساس رای شماره 1491 مورخ 1401/8/24 هیات عمومی دیوان عدالت اداری بر این اصل کلّی تاکید شده است که متقاضیان استخدام باید بتوانند در محدوده سنی بالاتر از حداقل مقرر و پایین‌تر از حداکثر تعیین‌شده در قوانین و مقررات مربوطه از امکان شرکت در آزمون های استخدامی دستگاه های اجرایی برخوردار باشند و رده‌بندی سنی برای متقاضیان استخدام برمبنای مدارک تحصیلی، بازه سنی داوطلبان استخدام را محدود و موجب تضییع حقوق آنان می‌شود و در مانحن‌فیه نیز تغییر شرایط سنی ورود به خدمت و کاستن از حداکثر سن ورود به خدمت برای دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد موجب تضییع حقوق آنها شده است. با عنایت به مراتب فوق، جزء 3  بند (ر) از شرایط عمومی آزمون استخدامی متمرکز سازمان تامین اجتماعی در سال 1401 که براساس آن برخورداری از حداکثر سی و سه سال تمام برای دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد به عنوان یکی از شرایط عمومی استخدام در سازمان تامین اجتماعی تعیین شده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود. این رای براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است./

                                                               حکمتعلی مظفری

                                                          رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری