شماره دادنامه: 140231390000131503
تاریخ دادنامه: 22/1/1402
شماره پرونده: 0002777
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شکات: خانم مریم یزدانی و آقای مسعود نیک دلان و خانم مهلا صالحی
طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی – دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان خراسان شمالی
موضوع شکایت و خواسته: 1- ابطال نامه شماره 1933/44/99 مورخ 1/9/1399 سرپرست دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان خراسان شمالی
2- ابطال نامه شماره 7301/107/د مورخ 7/11/1399 سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
گردش کار: 1- شکات به موجب دادخواستی واحد ابطال نامه شماره 1933/44/99 مورخ 1/9/1399 سرپرست دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان خراسان شمالی و نامه شماره 7301/107/د مورخ 7/11/1399 سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده اند که:
" درسال 1393 در هنگام انتخاب رشته در شرایط عمومی و اختصاصی دانشگاه بجنورد فقط اعلام شده بود که خوابگاه ارایه نمی شود و در قسمت اول فصل دوم دفترچه به صورت کلی بند تعهدات مبنی بر اینکه کد رشته های بومی با قید 2 یا 3 برابرمدت تحصیل دارای تعهد خدمتی به استان هستند و در بدو تحصیل مشروط به این تعهد ثبت نام می شوند و باید فرم تعهد مربوط را که دانشگاه ارایه می دهد را به صورت محضری ثبت نام نمایند و به صورت اختصاصی در قسمت توضیحات جداول مربوط به کد رشته ها در مقابل کد رشته های دندانپزشکی که مدت تحصیل آن حداقل 6 سال است، 5 سال تعهد ذکر گردیده بود ولی در جلو کد رشته پزشکی هیچ گونه تعهدی ذکر نگردیده بود و اخذ تعهد دانشگاه طبق مواد 183 و 190 و 194 قانون مدنی برخلاف قوانین و مقررات است.
در نهایت بر اساس استعلامات سازمان سنجش و مکاتبه مجلس، وزارت بهداشت به صراحت اعلام نموده است که دانشگاه متاسفانه اشتباه کرده است. در اینجا نیز بر اساس ماده 199 و 200 قانون مدنی، ادعای دانشگاه پذیرفته نیست. در بحث عدم ایفای تعهدات طبق ماده 226 قانون مدنی، دانشگاه مسیول است.
لذا خواهشمند است بر اساس ماده 34 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، بدواً تقاضای صدور دستور موقت عملیات اجرایی مبنی بر لغو تعلیق از تحصیل و سپس به استناد ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مبنی بر نقض دستور اداری مبنی بر اخذ تعهد محضری 2 تا 3 برابر مدت تحصیل بابت بومی گزینی مورد استدعا می باشد."
2- متن نامه های مورد شکایت به قرارزیر است:
" الف- نامه شماره 1933/44/99 مورخ 1/9/1399
احتراماً پیرو نامه 99/40/4573 مورخ 14/8/1399 معاونت محترم آموزشی در خصوص ارایه تعهدنامه محضری به اطلاع می رساند با توجه به عدم ارایه تعهدنامه محضری از تاریخ 1/9/1399 امکان حضور شما در بخش های آموزشی وجود ندارد و حضور مجدد شما در بخش های آموزشی بالینی منوط به ارایه تعهد نامه محضری و تایید معاونت محترم آموزشی دانشگاه می باشد.- سرپرست دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان خراسان شمالی
ب- نامه شماره 7301/107/د مورخ 7/11/1399
بازگشت به نامه شماره 6045/107/د مورخ 19/9/1399 در خصوص دانشجویان بومی رشته پزشکی سال 1393 به استحضار می رساند، مطابق دفترچه آزمون سال پذیرش داوطلبان بهره مند از سهمیه مناطق محروم و یا سهمیه هایی که کل و یا درصدی از ظرفیت آنها به داوطلبان بومی استان خاصی اختصاص می یابد، موظفند مطابق فرم های مربوط برای بازگشت به نقاط تعیین شده و ارایه خدمت به میزان 2 تا 3 برابر مدت تحصیل حسب نوع سهمیه، نسبت به تودیع سند تعهد محضری به استان مربوطه اقدام نمایند. بر این اساس، دانشگاه مکلف بوده هنگام ثبت نام از پذیرفته شدگان، سند تعهد مربوطه را اخذ و پذیرفته شدگان با استفاده از سهمیه یاد شده دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز مکلف به انجام خدمات موضوع تعهد در مناطق مورد نیاز دانشگاه علوم پزشکی یاد شده یا منطقه محروم تر از آن بوده و می باشند.- سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی"
3- در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 909/107 مورخ 11/4/1401 به طور خلاصه توضیح داده است که:
" 1- به موجب مصوبه 3092 شورای عالی انقلاب فرهنگی، پذیرفته شدگان رشته های مختلف تحصیلی امتحان گزینش سال تحصیلی 1366-1365 و بعد از آن که با استفاده از سهمیه مناطق (به جز سهمیه 1) و عشـایر در موسسات آمـوزش عـالی پذیرفته می شوند، به دلیل امـتیازاتی که در پذیرش سهمیه ای از آن برخوردار شده اند متعهد شوند که در همان منطقه یا منطقه محروم تر به مدت حداقل دو یا سه برابر دوره تحصیل دانشگاهی مطابق ضوابط رشته های تحصیلی خدمت نمایند. همچنین پذیرفته شدگان رشته های مختلف تحصیلی امتحان گزینش سال تحصیلی 1366-1365 و بعد از آن که با استفاده از سهمیه منطقه 1 و سایر سهمیه ها (به غیر از موارد مذکور در بند 1) در موسسات آموزش عالی پذیرفته می شوند به مدت یک برابر طول دوره تحصیل دانشگاهی (تعهد مربوط به قانون آموزش رایگان) در مناطقی که هر یک از ارگان های ذیربط تعیین می نمایند، خدمت کنند.
2- مطابق قسمت تذکرات مهم دفترچه یاد شده داوطلبانی که از سهمیه مناطق محروم و یا سهمیه هایی که کل و یا درصدی از ظرفیت آن ها به داوطلبان بومی استان خاصی اختصاص می یابد استفاده می نمایند، موظف به سپردن تعهد محضری مطابق فرم های مربوط برای بازگشت به نقاط تعیین شده و ارایه خدمت به میزان 2 تا 3 برابر مدت تحصیل حسب نوع سهمیه ، به استان مربوطه می باشند.
3- لازم به ذکر است، منشا تعهدات این دسته افراد از جمله نامبرده، مصوبات شورایعالی انقلاب فرهنگی و سهمیه انتخابی در زمان ثبت نام می باشد. حسب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی متقاضیان بر اساس نیاز هر منطقه در دانشگاه پذیرفته می شوند و ملاک عمل در پذیرش، خدمت در استانی خواهد بود که از ظرفیت و سهمیه آن استان بهره مند گردیده اند.
4- شایان ذکر است چنانچه افراد بهره مند از سهمیه استانی با ارایه گواهی عدم نیاز از سوی دانشگاه محل تعهد و بدون انجام خدمات قانونی در نقاط مورد تعهد مجاز به آزادسازی تعهدات باشند و یا به دلیل توانایی خرید تعهدات با پرداخت هزینه های مربوط نسبت به آزادسازی تعهدات اقدام نمایند در حالیکه پذیرفته شدگان با استفاده از سهمیه این قانون بومی همان استانی می باشند که از سهمیه آن برای قبولی استفاده نموده اند.
5- با عنایت به مراتب فوق و با توجه به اینکه شاکی پذیرفته شده در سال 1393 با استفاده از سهمیه بومی استان خراسان شمالی می باشد و عالماً نسبت به انتخاب سهمیه یاد شده اقدام نموده است، در اجرای مقررات فوق الذکر موظف به انجام خدمت در منطقه ای که با استفاده از سهمیه آن منطقه در آزمون پذیرفته شده، می باشد و حتی اگر سند تعهد در بدو ورود به دانشگاه تودیع نکرده باشد، با توجه به انتخاب رشته و کد رشته قبولی در آزمون موظف به انجام تعهدات به میزان 2 یا 3 برابر مدت تحصیل در مناطق محروم و مورد نیاز دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی خراسان شمالی می باشد و عدم سپردن سند نافی انجام تعهدات ایشان نمی گردد.
6- در انتها به استحضار می رساند به موجب ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حدود صلاحیت و وظایف هیات عمومی دیوان رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیر دولتی در مواردی که مقررات مذکور مغایرت با شرع یا قانون و یا خارج از حدود صلاحیت و اختیارات مرجع تصمیم گیرنده باشد که در پرونده حاضر نامه مورد اعتراض صادره از این اداره کل عین ضوابط و مقررات پیشگفت بوده و شاکی نیز دلیل و مستندی دایر بر اینکه نامه مزبور بر خلاف قوانین یا شرع باشد ارایه ننموده است. بر این اساس صدور رای به رد شکایت نامبرده مورد تقاضا می باشد."
4- رسیدگی به خواسته به هیات عمومی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و با توجه به حدود صلاحیت و اختیارات هیات عمومی مصرح در ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، پرونده برای تشخیص صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری در رسیدگی در دستور کار جلسه هیات عمومی قرار گرفت.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 22/1/1402 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف. براساس بند ۱ ماده ۱۲ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رسیدگی به شکایات، تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علّت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلّف در اجرای قوانین و مقررات یا خـودداری از انجـام وظایف مـوجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود، از جملـه صلاحیت ها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. نظر به اینکه نامه شماره 1933/44/99 مورخ 1/9/1399 سرپرست دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان خراسان شمالی ناظر به تعیین تکلیف موردی نسبت به یک شخص بوده و متضمن وضع قاعده عام‌الشمول و کلّی نیست، بنابراین از مصادیق مقررات موضوع بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 محسوب نمی‌شود و قابل طرح در هیات عمومی دیوان عدالت اداری نبوده و جهت رسیدگی به شعبه دیوان عدالت اداری ارجاع می‌گردد.
ب. براساس بند ۱ ماده ۱۲ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رسیدگی به شکایات، تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علّت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلّف در اجرای قوانین و مقررات یا خـودداری از انجـام وظایف مـوجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود، از جملـه صلاحیت ها و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری است. با توجه به اینکه نامه شماره 7301/107 /د مورخ 7/11/1399 سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صرفاً اظهارنظری مشورتی در پاسخ به نامه شماره 6045/107 /د مورخ 19/9/1399 دبیر شورای گسترش دانشگاههای علوم پزشکی درخصوص دلایل عدم اخذ تعهد محضری از دانشجویان بومی رشته پزشکی سال 1393 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان خراسان شمالی است، بنابراین فی‌نفسه متضمن وضع قاعده آمره و لازم‌الاجرا نبوده و از مصادیق مقررات موضوع بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 محسوب نمی‌شود و قابل طرح در هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیست./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
