تاریخ دادنامه: 1402/1/15
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای امیرحسین مهاجرنیا
طرف شکایت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری – دانشگاه اصفهان
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (1) ماده (31) شیوه نامه اجرایی آیین نامه آموزشی دوره های کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) مصوب 1395/8/25 شورای تخصصی آموزشی دانشگاه اصفهان
گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال بند (1) ماده (31) شیوه نامه اجرایی آیین نامه آموزشی دوره های کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) مصوب 1395/8/25 شورای تخصصی آموزشی دانشگاه اصفهان را خواستار شده و در مقام تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است:
" بر اساس مصوبه مورد شکایت مقرر شده است «دانشجو از زمان دانش آموختگی (تایید آخرین نمره) برای تسویه حساب تنها 3 ماه فرصت دارد و پس از آن مشمول پرداخت جریمه خواهد شد.» این در حالی است که بر اساس آیین نامه وزارت علوم، هیچ گونه اختیاری مبنی بر دریافت جریمه دیرکرد به دانشگاه محول نشده است. همچنین با توجه به بند (ح) مـاده 20 قانون برنامه پنجساله پنجـم توسعه دانشگاه هـا لازم است هـزینه را بر اسـاس قیمت تمام شده دریافت کنند. با توجه به این موضـوع مصوبه اعـلامی از طـرف دانشگاه اصفـهان خلاف قوانین و مقررات می باشد و خواستار ابطال آن از دیوان عدالت اداری می باشم."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر می باشد:
" شیوه نامه اجرایی آیین نامه آموزشی دوره های کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) مصوب 1395/8/25
ماده 31- تاریخ دانش آموختگی، زمان ثبت آخرین نمره قبولی درس دانشجو در اداره آموزش دانشگاه است.
31-1- در دانشگاه اصفهان دانشجو تا سه ماه بعد از تاریخ دانش آموختگی (موضوع ماده 31) فرصت دارد نسبت به تسویه حساب اقدام کند. در غیر این صورت طبق مصوبه سی و دومین جلسه هیات رییسه دانشگاه مورخ 1393/7/1 مشمول جریمه تاخیر در تسویه حساب می شود.- اداره کل امور آموزشی دانشگاه اصفهان"
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر حقوقی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب لایحه شماره 7/75/49036- 1401/2/31 اعلام کرده است:
" تسویه حساب مالی و مطالب مندرج در سامانه گلستان دانشگاه اصفهان، جزء مقررات داخلی و اجرایی دانشگاه و مربوط به زمان فارغ التحصیلی دانشجو است. بنابراین ارتباطی به قوانین آموزشی وزارت متبوع ندارد.
به موجب بند (الف) ماده 7 قانون تشکیل هیات های امنای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی تصویب آیین نامه داخلی از وظایف و اختیارات هیات امنای دانشگاه ها می باشد. همچنین به استناد بند «و» ماده 7 قانون مارالذکر یکی دیگر از وظایف و اختیارات هیات امنای دانشگاه ها، تصویب نحوه وصول درآمدهای اختصاصی و مصرف آن است. با توجه به اینکه به موجب بند «ث» ماده 1 دستور العمل انواع و نحوه وصـول درآمدهـای اختصـاصی هیات امنای دانشگـاه اصفهـان (موضـوع بند (ب) ماده 27 آیین نامه مالی معاملاتی دانشگاه)، فعالیت های آموزشی جزء درآمدهای اختصاصی دانشگاه محسوب می شود، بنابراین هیات امنای دانشگاه می تواند به استناد بند مزبور، نسبت به تعیین پرداخت جریمه دیرکرد برای دانشجویان بدهکار اقدام نماید. همچنین نظر به اینکه کلیه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی از جمله دانشگاه اصفهان به موجب ماده 10 قانون اهـداف، وظـایف و تشکیلات وزارت علـوم، تحقیقات و فنـاوری مصـوب 1383/5/18 دارای استقـلال حقـوقی می باشد."
علی رغم ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن به طرف دیگر شکایت تا زمان صدور رای در هیات عمومی، پاسخی از دانشگاه اصفهان دریافت نشده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/1/15 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
براساس جزء (4) بند (ب) ماده 2 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب سال 1383، تعیین ضوابط، معیارها و استانداردهای علمی موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، رشته‌ها و مقاطع تحصیلی با رعایت اصول انعطاف، پویایی، رقابت و نوآوری علمی از ماموریت های اصلی و در حدود اختیارات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در زمینه اداره امور دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی تحت پوشش وزارتخانه یادشده است و در راستای ایفای ماموریت ها و اختیارات فوق، آیین‌نامه آموزشی دوره‌های کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) در جلسه شماره 859 مورخ 1393/12/16 به تصویب شورای عالی برنامه‌ریزی آموزشی رسیده است. نظر به اینکه در آیین‌نامه یادشده، حکمی درخصوص اختیار شورای آموزشی دانشگاه دایر بر تعیین بازه زمانی جهت تسویه حساب و متعاقباً پیش‌بینی ضمانت اجرا مبنی بر عدم تسویه حساب دانشجویان مقرر نشده است و از سوی دیگر وظایف هیات رییسه دانشگاه ها در بند (ج) ماده 10 آیین‌نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی مصوب جلسه 684 مورخ 1389/12/10 شورای عالی انقلاب فرهنگی در 12 مورد احصاء شده و در هیچ یک، اختیاری دایر بر تعیین جریمه مذکور ملاحظه نمی‌شود و آنچه که از وظایف هیات رییسه مندرج در آیین‌نامه پیش‌گفته قابل استنتاج است صرفاً فراهم نمودن بستر مناسب به منظور اجرایی شدن مصوبات هیات امنا است. بنا به مراتب فوق، بند (1) ماده 31 شیوه‌نامه اجرایی آیین‌نامه آموزشی دوره‌های کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) مصوب 1395/8/25 شورای تخصصی آموزشی دانشگاه اصفهان برای دانشجویان ورودی سال 1393 به بعد که اختیار این دانشگاه برای تعیین جریمه تاخیر در تسویه حساب را پیش‌بینی و تعیین نموده است، خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
