بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140009970905813213 الی 140009970905813216

تاریخ دادنامه: 30؍11؍1400

شماره پرونده: 0003554- 0003137- 0003042- 0002710

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: رییس دیوان عدالت اداری و آقای علی وطن خواه

موضوع شکایت و خواسته: 1- ابطال دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735- 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی ( مصوب تیر سال 1399) 

2- ابطال متمم دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735- 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی (مصوب مهر سال 1399)

3- ابطال متمم دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735- 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی (مصوب شهریور سال 1400)

4- ابطال نامه مورخ 28؍6؍1400 رییس سازمان سنجش آموزش کشور

     گردش کار: رییس دیوان عدالت اداری در اجرای حکم مقرر در ماده 86 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 که متضمن صلاحیت رییس قوه قضاییه و رییس دیوان عدالت اداری برای طرح تقاضای ابطال مقررات مغایر با شرع یا قانون یا خارج از حدود اختیار در هیات عمومی دیوان عدالت اداری است، به موجب نامه‌ای خطاب به معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیات عمومی و هیاتهای تخصصی اعلام کرده است که دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735 مورخ 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی درخصوص نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی (مصوب تیرماه 1399)، متمم دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735 مورخ 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر الحاق تسهیلات انتقال مشروط به نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی (مصوب مهرماه 1399) و متمم دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735 مورخ 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر الحاق تسهیلات انتقال مشروط به نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی (مصوب شهریورماه 1400) که متضمن وضع ضوابطی درخصوص اعطای جواز انتقال یا انتقال مشروط فرزندان اعضای هیات علمی هستند و همچنین نامه مورخ 28؍6؍1400 رییس سازمان سنجش آموزش کشور با موضوع نحوه اعمال دستورالعملهای فوق‌الذکر، با اصول نوزدهم و بیستم قانون اساسی و آرای شماره 790- 5؍11؍1388، 929-14؍12؍1391 و 1230-1229 مورخ 22؍4؍1400 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مغایرت دارند و مقتضی است تقاضای ابطال آنها از تاریخ تصویب در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مطرح گردد. آقای علی وطن خواه نیز به موجب دادخواستی تقاضای ابطال متمم دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735-25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر الحاق تسهیلات انتقال مشروط به نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی (مصوب شهریورماه 1400) را به دلیل مغایرت آن با رای شماره 1230-1229 مورخ 22؍4؍1400 هیات عمومی دیوان عدالت اداری از تاریخ تصویب مطرح کرده است. 

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 1866؍107- 2؍9؍1400 به طور خلاصه توضیح داده است که:

   « با توجه به اینکه بند 2 دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735-25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب تیر سال 1399 وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، علوم، تحقیقات و فناوری و ریاست دانشگاه آزاد اسلامی به قوت خود باقی می باشد. استناد به دادنامه شماره 1229-1230 مورخ22؍4؍1400 هیات عمومی دیوان عدالت اداری فاقد وجاهت است. همچنین شورای عالی انقلاب فرهنگی به موجب نظر صریح بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و نظرات روشن و موکد رهبر معظم انقلاب، بر اساس اصل 57 قانون اساسی تشکیل شده و ادامه حیات پیدا کرده است. طبق فرمان امام خمینی (ره) و تاکید مقام معظم رهبری مدظله العالی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی باید ترتیب اثر داده شود و به نحوی نباشد که یک مرجع حتی قانونگذاری مانند مجلس شورای اسلامی تصمیمات آن را بی اثر کند. همچنین وفق مصوبات جلسات 388، 392، 393، 407، 408، 409 شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای مذکور به عنوان مرجع عالی سیاستگذاری، تعیین خط مشی، تصمیم گیری و هماهنگی و هدایت امور فرهنگی، آموزشی و پژوهشی کشور در چارچوب سیاست های کلی نظام محسوب می شود و تصمیمات و مصوبات آن لازم الاجرا و در حکم قانون است.

  مضافاً اینکه به موجب فرمایشات مقام معظم رهبری در تاریخ 23؍3؍1390 « شورای عالی انقلاب فرهنگی همچون یک قرارگاه اصلی وظیفه سیاست گذاری راهبردی و هدایت دستگاه ها و مراکز تاثیر گذار فرهنگی و بخش های اجرایی را بر عهده دارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی از نهادهای قانونی و قطعی نظام و مصوبات آن لازم‎الاجرا است. تضمیمن اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، حضور روسای سه قوه در این شورا است و مصوبـات شـورای عـالی انقلاب فـرهنگی همواره باید به سرعـت ابلاغ شوند. همچنین رهبر معظم انقلاب در مـورد لازم الاجرا بودن مصوبات در دیدار با رییس و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورخ 4؍11؍1376 فرمودند: « هیچ کس در کشور از وجود یک دستگاه متفکر، جامع، دارای همه خصوصیات برجسته و آگاه به کمبودها و نیازها مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی بی نیاز نیست. این شورا متصدی شناخت مسایل فرهنگی و بحث و تصمیم گیری در مورد آنها و ابلاغ مصوبات برای اجراست. بنابراین مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی لازم الاجرا است و همه دستگاه ها باید خود را موظف به اجرای تصمیمات این شورا بدانند. بر این اساس و با عنایت به مراتب فوق الذکر شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه شماره 735-25؍4؍1392 را در راستای افزایش کیفیت آموزش عالی که در درجه اول همه اقشار دانشجویی و در نهایت کل جامعه از منافع آن بهره مند خواهند شد به تصویب رسانده است.

   برابر مصوبه 735- 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی با موضوع « تفویض اختیار در خصوص نقل و انتقال فرزندان اعضا هیات علمی» هرگونه اختیارات مربوط به تصمیم گیری در خصوص نقل و انتقال فرزندان اعضا هیات علمی دانشگاهها و مراکز آموزشی و پژوهشی که در آزمون های سراسری ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزشی و پژوهشی پذیرفته می شوند به وزاری علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رییس دانشگاه آزاد اسلامی تفویض شده است. بنابراین و وفق توافقات به عمل آمده بین وزاری علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رییس دانشگاه آزاد اسلامی دستورالعمل اجرایی مصوبه مذکور تحت شماره 69312؍و- 14؍5؍1392 تصویب گردیده و در دستورالعمل مورد اشاره شرایط نقل و انتقال و تغییر رشته فرزندان اعضا هیات علمی دانشگاه ها اعلام شده است. متعاقباً در تیر سال 1399 دستورالعمل جدید اجرایی مصوبه شماره 735- 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی طبق اصلاحیه ابلاغی شماره 41104؍42679- 18؍4؍1399 معاون حقوقی رییس جمهور تهیه و با امضای وزاری بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی تصویب و از سوی سازمان سنجش آموزش کشور ابلاغ گردیده است. 

شایان ذکر است به موجب مصوبه جدید، دستورالعمل سابق به شماره 69312؍و- 14؍5؍1392 لغو گردیده و مفاد دستورالعمل جدید برای پذیرفته شدگان سال 1399 و بعد از آن ملاک عمل قرار گرفته است که متمم مورد اعتراض نیز به ماده 2 دستورالعمل سال 1399 الحاق شده است. برای فرزندان اعضای هیات علمی سهمیه ای در آزمون های پذیرش تحصیلی وجود نداشته است و همانند بقیه داوطلبان در آزمون های مربوطه شرکت نموده و پس از قبولی در آزمون با لحاظ سایر ضوابط و مقررات قانونی، از جمله ضوابط مربوط به تغییر رشته و همچنین توجه به ظرفیت های قانونی انتقال از مزایای نقل و انتقال استفاده نمایند. خاطرنشان می شود که انتقال صرفاً مخصوص فرزندان هیات علمی نبوده و بلکه هر یک از دانشجویان در دانشگاه بر اساس آیین نامه های مربوطه می توانند در صورت دارا بودن شرایط، میهمان، میهمان دایم و یا انتقال یابند." 

  همچنین معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رییس سازمان سنجش آموزش کشور به موجب لایحه شماره 80585- 5؍10؍1400 به طور خلاصه اعلام کرده است که:

  « سازمان سنجش به عنوان یک دستگاه اجرایی، صرفاً مجری برگزاری آزمون های ورودی به دانشگاه و موسسات آموزش عالی بوده و در این مسیر مکلف به رعایت شرایط و ضوابط ابلاغی از سوی دستگاه های ذی ربط از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی است و به لحاظ حقوقی در جایگاهی قرار ندارد که مصوبات بالادستی خود را اجرا نکند. نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی تا سال 1399 بر اساس دستورالعمل اجرایی مصوب جلسه 735- 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده است دستورالعمل اجرایی تیر سال 1392 در جلسه مورخ 11؍4؍1399 از سوی تصویب کنندگان آن نسخ و دستورالعمل جدیدی در تیر سال 1399 به این سازمان ابلاغ گردید. علی رغم منسوخ شدن دستورالعمل اجرایی سال 1392، هیات عمومی دیوان عدالت اداری طی دادنامه شماره 1229- 22؍4؍1400 حکم ابطال آن را صادر کرده است. حالیه مقام معظم رهبری در نامه شماره 23749 -30؍6؍1392 مقرر فرموده اند: مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی همانند سایر شوراها از شمول ورود دیوان عدالت اداری استثناء شود. با عنایت به مراتب مذکور و با توجه به اینکه:

 اولاً: آیین نامه های متعدد در خصوص نقل و انتقال دانشجو وجود دارد و همه ساله هزاران داشنجو با استفاده از آیین نامه های مذکور به سایر دستگاه ها و موسسات آموزش عالی منتقل می شوند اگر انتقال فرزندان اعضای هیات علمی تبعیض ناروا است انتقال دانشجو بر اساس سایر آیین نامه ها هم می بایست تبعیض تلقی شود.

 ثانیاً: هیات عمومی دیوان عدالت اداری طی دادنامه شماره 1229- 22؍4؍1400 آیین نامه اجرایی منسوخ شده را ابطال کرده است حالیه نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی در آزمون سراسری سال 1400 بر اساس آیین‎نامه اجرایی جدید مصوب سال 1399 انجام شده و به قوت خود باقی است.

 ثالثاً: طبق دستور مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی همانند مصوبات شورای عالی امنیت ملی، شورای نگهبان و … از شمول ورود دیوان استثناء شده است. شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 735 مصوب نمود برای انتقال فرزندان هیات علمی تسهیلاتی در نظر گرفته شود حداقل امتیاز این مصوبه انتقال مشمولین به محل اقامتشان است. در آیین نامه اجرایی هم که توسط وزاری علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رییس دانشگاه آزاد اسلامی تهیه شده است، حداقل تسهیلات برای آنان پیش بینی شده است.

 رابعاً: برای انتقال فرزندان هیات علمی دارا بودن حداقل 90 درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده دانشگاه مقصد الزامی است حالیه در سایر آیین نامه ها هیچ حداقلی پیش بینی نشده و با هر نمره ای امکان انتقال وجود دارد. بنابراین اقدامات صورت گرفته وفق مقررات ابلاغ شده بوده و به هیچ وجه امتیازات اعطاء شده تضییع حقوق و یا تبعیض حقوق سایر داوطلبان نمی باشد." 

   هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 30؍11؍1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً: براساس بند 9 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه‌های مادی و معنوی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران است و بر مبنای اصل نوزدهم قانون اساسی، مـردم ایـران از هر قـوم و قبیله که باشند از حقـوق مساوی برخوردارند و به موجب اصل بیستم قانون اساسی همه افراد ملّت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه و حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند. ثانیا:ً برمبنای صدر «مصوبه جایگاه، اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی» مصوب جلسه شماره 409-20؍8؍1376 شورای عالی انقلاب فرهنگی: «‌شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مرجع عالی سیاستگذاری، تعیین خط مشی، تصمیم‌گیری و هماهنگی و هدایت امور فرهنگی، آموزشی و ‌پژوهشی کشور در چارچوب سیاستهای کلّی نظام محسوب می‌شود…» و به موجب بند 2-6 سیاستهای کلّی علم و فناوری (نظام آموزش عالی، تحقیقات و فناوری) که در تاریخ 29؍6؍1393 توسط مقام معظم رهبری و در اجرای بند 1 اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ابلاغ شده، «توزیع عادلانه فرصتها و امکانات تحصیل و تحقیق در آموزش عالی در سراسر کشور»، از سیاستهای کلّی نظام برای دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز و شکوفایی علمی است و مصوبات مقامات و نهادهای ماذون از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز با توجـه به حکم مقرر در مصوبه جایگاه، اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی باید در چارچوب سیاست کلّی مذکور به تصویب برسند. ثالثاً: هیات عمومی دیوان عدالت اداری قبلاً و در اجرای تکالیف قانونی مقرر برای این هیات به شرح مقرر در بند 1 ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 و به موجب آرای شماره 16- 24؍1؍1382، 929- 14؍12؍1391 و 1229-22؍4؍1400 حکم به ابطال مقرراتی صادر کرده است که خارج از ضوابط مقرر در آیین‌نامه‌های مصوب وزارتین علوم و بهداشت و در مغایرت با احـکام مقرر در اصـول سوم، نوزدهم و بیستم قـانون اسـاسی، نقـل انتقـال و تغییر رشتـه فرزندان اعضای هیات علمی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی را تجویز کرده‌ بودند. با توجه به مراتب فوق، دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735-25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی درخصوص نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی (مصوب تیرماه 1399)، متمم دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735- 25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر الحاق تسهیلات انتقال مشروط به نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی (مصوب مهرماه 1399) و متمم دستورالعمل اجرایی مصوبه جلسه 735-25؍4؍1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر الحاق تسهیلات انتقال مشروط به نقل و انتقال فرزندان اعضای هیات علمی (مصوب شهریور ماه 1400) که توسط وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمـان و آموزش پزشکی و رییس دانشگاه آزاد اسلامی و در راستای وضع ضوابطی درخصوص اعطای جواز انتقال یا انتقال مشروط فرزندان اعضای هیات علمی به تصویب رسیده‌اند و همچنین نامه مورخ 28؍6؍1400 رییس سازمان سنجش آموزش کشور با موضوع نحوه اعمال دستورالعمل های فوق‌الذکر که متضمن انتقال قطعی و مشروط فرزندان اعضای هیات علمی هستند، به لحاظ ایجاد تبعیض ناروا بین فرزندان اعضای هیات علمی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی با آحاد مردم و به دلیل مغایرت با حکم مقرر در بند 9 اصل سوم و اصول نوزدهم و بیستم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شوند./ 

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری