بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140109970905812752

تاریخ دادنامه: 2؍12؍1401

شماره پرونده: 0001168

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای حامد دستورانی

طرف شکایت: سازمان سنجش آموزش کشور – شورای سنجش و پذیرش دانشجو

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره 1 ذیل بند (الف) با عنوان «شرایط اختصاصی» از قسمت «شرایط عمومی و اختصاصی» دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال تبصره 1 ذیل بند (الف) با عنوان «شرایط اختصاصی» از قسمت «شرایط عمومی و اختصاصی» دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در  آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 سازمان سنجش آموزش کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است:

  " 1- اینکه پذیرفته شدگان روزانه مقطع ارشد سال قبل، حق شرکت در آزمون سال بعد را نداشته باشند، با لحاظ برنامه ریزی های وزارت علوم و دانشگاه ها برای یک دوره دو ساله منطقی است. همچنین شرایط فوق در مورد انصراف دانشجویان دکتری برای تحصیل مجدد در مقطع ارشد نیز تصمیم کاملاً عقلانی است.

2- سخن بر سر آن ‎دسته از دانشجویان روزانه کارشناسی ارشد است که بیشتر از دو سال از زمان پذیرفته شدن‎شان می گذرد و در بازه زمانی مهلت ثبت نام ارشد (معمولاً آذر ماه و گاهی با تمدید در اسفند یا فروردین)، مشغول دفاع از پایان نامه هستند، این افراد بنا بر مصوبه فوق الذکر حتی اگر می دانند یک هفته پس از اتمام مهلت ثبت نام کنکور ارشد پایان نامه شان را دفاع می کنند، بدون انصراف حق ثبت نام در کنکور را ندارند یا اگر ثبت نام کرده و پذیرفته شوند، باطل اعلام می گردد.

 3- بسیاری از دانشجویان برای تقویت پایه های علمی خود، مایل به تحصیل مجدد در مقطع ارشد در یک رشته مکمل هستند. اگر دانشجویی با این محدودیت نتواند در کنکور پیش رو برای سال بعد شرکت کنند، باید پاییز سال بعد برای سال آتی اقدام به ثبت نام کند و بدین ترتیب عملاً دو سال از بهترین روزهای عمرش به هدر رفته است و این با حق تحصیل شایسته که جزء قوانین و از وظایف دولت است منافات دارد.

4- اصرار به انصراف از تحصیل زمان ثبت نام کنکور (برای تحصیل سال آینده) برای دانشجویی که در حال دفاع پایان نامه است چه توجیه قانونی دارد؟ توجه فرمایید او حداقل یک سال پشت کنکور ارشد بوده است و دو یا سه سال برای رشته ای زحمت کشیده و می خواهد از درجه علمی اش برای جذب در دانشگاه یا صنعت استفاده کند بنابراین انصراف چیزی جز دور ریختن سرمایه گذاری های فردی و دولتی برای آن دانشجو نیست.

5- اصرار به انصراف از تحصیل، زمان ثبت نام کنکور ارشد (آذر ماه) و بعد مهلت دوباره در اسفند یا فروردین به نظر می رسد یک استاندارد دوگانه است.

 6- منطقی تر است که برای دانشجویان کارشناسی ارشد که ترم 5 یا 6 خود را می گذارنند و قریب به اتفاق آنها در حال نگارش یا تدارک دفاع از پایان نامه هستند و به هر دلیلی تمایل به تحصیل مجدد در مقطع ارشد دارند، این مقرره لحاظ نشود و دفاع از پایان نامه یا انصراف از تحصیل تا شروع سال تحصیلی فرصت داده شود. 

ابطال تبصره 1 بند (الف) دفترچه شرایط اختصاصی داوطلبان تحصیل در دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 سازمان سنجش آموزش کشور که ناقض حق تحصیل مصرح در قانون اساسی و از جمله اصل سوم آن است را از زمان تصویب دارم. لازم به ذکر است وظایف شورای سنجش و پذیرش در ماده 3 آن بیان شده است که از هیچ کدام از آنها نمی توان نتیجه گرفت که آن شورا حق تصویب چنین مصوبه ای را داشته باشد و این در آرای قضات دیوان نیز ذیل شکایات با ماهیت واحد یا شکایت حاضر، دیده شده است من جمله در رای شماره 726-28؍5؍1399 و نیز رای 1450-16؍12؍1399 همچنان که ملاحظه می شود در هر دو مورد دیوان استدلالات شورای سنجش و پذیرش را نپذیرفته است. لذا ابطال مصوبه از تاریخ تصویب مورد تقاضا می باشد. "

  متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

  " شرایط اختصاصی دفترچه آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته 1400 

الف- ……..

تبصره1- بر اساس مصوبه چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی مورخ 18؍10؍1395 دانشجویان روزانه در حال تحصیل در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ناپیوسته (به استثنای پذیرفته ‎شدگان دوره های روزانه آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1399 که حق شرکت در آزمون سال 1400 را ندارند) در صورت تمایل به ثبت نام و شرکت در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 در صورت داشتن سایر شرایط و ضوابط مندرج در این دفترچه راهنما می بایست تا پایان مهلت مقرر ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400، از تحصیل انصراف قطعی حاصل نمایند. بدیهی است در صورتی که دانشجویان شاغل به تحصیل دوره روزانه (ورودی های سال 1398 و قبل از آن) بدون انصراف از تحصیل در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 شرکت نموده و در ردیف پذیرفته شدگان نهایی قرار گیرند قبولی آنها باطل شده و هیچ اقدام دیگری میسر نخواهـد بود. لازم بـه توضیح است مهلت انصراف برای دانشجـویان شاغل به تحصیل تا پایان تاریخ ثبـت نام می باشد.- سازمان سنجش و آموزش کشور " 

  در پاسخ به شکایت مذکور، معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رییس سازمان سنجش و آموزش کشور به موجب لایحه شماره 86217-3؍11؍1400 اعلام کرده است:

  " موضوع خواسته و شکایت شاکی سابقاً در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مطرح و به موجب آرای 1506-16؍6؍1400، 1515-9؍6؍1400 و 1944-16؍12؍1399 رای مقتضی بر ابطال مورد خواسته صادر و از آزمون ‎های سال 1401 به بعد اجرا خواهد شد بنابراین قبول شدگان دوره های روزانه دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی برای شرکت مجدد در آزمون محدودیت ندارد. "

 علیرغم ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن به طرف دیگر شکایت تا زمان صدور رای در هیات عمومی پاسخی واصل نشده است.

   هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 2؍12؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً براساس بند سوم اصل سوم و اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تحصیل حقی است برای عموم شهروندان و منع آن برمبنای قسمت اخیر ماده 1 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال 1353 جز با مجوز قانونی امکانپذیر نیست. ثانیاً وظایف و اختیارات شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی طی هفت بند در ماده 3 قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب سال 1394 احصاء شده و از هیچ یک از بندهای مذکور، صلاحیت ایجاد محرومیت از ثبت نام و شرکت مجدد در آزمون برای دانشجویان دوره روزانه مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ناپیوسته که تا پایان مهلت ثبت نام انصراف نداده‌اند، استنباط نمی‌شود. ثالثاً ایفای وظیفه «برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت» که براساس صدر ماده 2 قانون یادشده به شورای مزبور واگذار شده، مجـوزی برای محدود کردن امکان شرکت در آزمون برای دانشجویان شـاغل به تحصیل در دوره روزانه در صورت عدم انصراف تا پایان زمان ثبت نام نیست و این دسته از افراد می‌توانند در صورت قبولی در آزمون سال های بعد و تا قبل از ثبت نام در دانشگاه محل قبولی نسبت به انصراف از دانشگاه قبلی محل تحصیل خود اقدام کنند. بنا به مراتب فوق، تبصره 1 ذیل بند (الف) با عنوان «شرایط اختصاصی» از قسمت «شرایط عمومی و اختصاصی» مندرج در صفحه 17 دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال 1400 که دانشجویان روزانه در حال تحصیل در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ناپیوسته را در صورت عدم انصراف تا پایان مهلت ثبت نام، مجاز به ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی کارشناسی ارشد سال 1400 ندانسته، خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده آن و خلاف قوانین فوق الذکر بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود./ 

 حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری