بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 140109970905811245
تاریخ دادنامه: 12؍7؍1401
شماره پرونده: 0003499
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمد علی امیربیکی تفتی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای 2 و 4 از فصل سوم تعرفه عوارض و بهای خدمات سال های 1398 و 1399 شهرداری یزد مصوب شورای اسلامی شهر یزد
گـردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطـال بندهای 2 و 4 از فصل سوم تعرفه عوارض و بهای خدمات سال های 1398 و 1399 شهرداری یزد مصوب شورای اسلامی شهر یزد را خواستار شده و در مقام تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است:
" 1- بند 2 فصل سوم تعرفه عوارض سال 1398 و 1399 شهرداری یزد با عنوان عوارض ساختمان های بدون پروانه و یا مازاد پروانه: عوارض ساختمان مازاد بر پروانه به صورت تشدید عوارض و وضع عوارض اضافه بر عوارض قانونی و وضع عوارض بیش از یک برابر، از جمله عوارض مضاعف محسوب و فاقد وجاهت قانونی است. همچنین مصوبه مذکور با موازین قانونی و آراء متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری مغایرت دارد و مکرراً از زمان تصویب ابطال گشته است.
از جمله آرای هیات عمومی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
– رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شمـاره 31-21؍1؍1397 ابطال مـاده 14 تعرفه عوارض شهرداری مرند
در سال های 1394، 1393 و 1395، از زمان تصویب با موضوع عوارض بیش از یک برابر بناهای احـداثی ابقاء شده در کمیسیون ماده صد شهرداری ها؛
– رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره 327-25؍2؍1397 ابطال بند 18 تعرفه عوارض سال 1390 مصوب شورای اسلامی شهر تبریز از زمان تصویب با موضوع تشدید عوارض و وضع عوارض اضافه بر عوارض قانونی به میزان نیم برابر بیشتر و غیره؛
– رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره 322-25؍2؍1397، وضع عوارض به میزان بیش از یک برابر در بخش 1 بند 4 از تعرفه عوارض محلی سال های 1393 و 1394 شهرداری یزد از مصوبات شورای اسلامی شهر یزد مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات است و از زمان تصویب ابطال می شود.
– رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره 101-3؍2؍1398، ابطال بند (ب) ماده 12 تعرفه عوارض سال 1391 شورای اسلامی شهر کمال شهر علاوه بر کمیسیون ماده صد، وضع عوارض معادل 5؍1 برابر بیش از عوارض احداث بنا، خلاف قانون و از مصادیق عوارض مضاعف می باشد و از حدود اختیارات قانونی خارج است.
2- ادله غیرقانونی بودن بند 4 فصل سوم دفترچه عوارض سال 1398 و 1399 شهرداری یزد مصوب شورای شهر یزد با عنوان کسری فضای باز: هرگونه وضع و اخذ وجه تحت عنوان کسری فضای باز، اخذ وجه غیر قانونی و عوارض مضاعف محسوب می شود.
با عنایت به اینکه مقنن در ماده 100 قانون شهرداری ها و تبصره های آن ضمانت اجرای تخلفات از مقررات شهرداری را تعیین کرده است؛ یک تخلف نمی تواند دو ضمانت اجرای هم عرض داشته باشد. تخلف ساخت اضافه بر پروانه در قانون دارای ضمانت تخریب یا ابقاء بناء با جریمه است. شورای اسلامی هم عرض با قانون و خارج از حدود اختیارات نمی تواند عوارض مضاعف تعیین کند.
همچنین حسب ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380 اخذ هرگونه وجه یا کالا یا خدمات توسط دستگاه های اجرایی به تجویز قانونگذار منوط شـده است. همچنین بر اسـاس تبصره 3 ماده 63 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی مصوب 1389 گرفتن هرگونه وجه از اشخاص در قبال ارایه خدمات به حکم قانونگذار منوط شده است. ضمناً طبق نظـر مشـورتی شماره 91؍73 مورخ 27؍1؍1391 کمیسیون مشـورتی دیوان عدالت اداری در پاسخ به سوال نماینده یزد در شورای عالی استان ها که مقرر داشته شوراها حق تعیین جریمه دیگری برای یک تخلف غیر از جریمه ماده 100 را ندارد. بر اساس ماده 59 قانون رفع موانع تولید سال 1394 بیان داشته که درخواست یا دریافت وجه مازاد در عوارض بعد از صدور پروانه توسط شهرداری ها ممنوع است. مستند به مواد 50، 8، 5، 1 و 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده هرگونه گرفتن مالیات و عوارض اضافی ممنوع است و اختیار شوراها در وضع عوارض محدود به موارد منصوص است. مطابق مواد 71 و 77 قانون تشکیلات شوراها اخذ عوارض محدود است. مطابق بند 16 ماده 71 قانون تشکیلات و انتخابات شوراهای اسلامی کشور مصوب 1؍3؍1375 و تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387، اختیار شوراهای اسلامی در تعیین و وضع هرگونه عوارض و سایر وجوه نسبت به انواع کالاهای وارداتی و تولیدی و همچنین ارایه خدمات که در این قانون تکلیف مالیات و عـوارض آنها معـین شده، محدود گـردیده است و بر اسـاس مـاده 38 قـانون فـوق الذکر نرخ عوارض شهرداری ها و دهیاری ها در رابطه با کالا و خدمات مشمول قانون تعیین شده است؛ بنابراین شورای اسلامی شهر اختیاری در وضع عوارض نسبت به کسری فضای باز را نداشته است.
همچنین این عوارض مغایر با آرای متعدد هیات عمومی می باشد:
– رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره 1234-26؍4؍1397، رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره 1400-13؍6؍1397، رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره 621-14؍5؍1399، رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری با شماره 740 و 741-4؍6؍1399. لذا ابطال مصوبه مذکور از تاریخ تصویب مورد تقاضا می باشد."
متن مصوبه های مورد شکایت به شرح زیر می باشد:
" الف: تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1398 شهرداری یزد
…….
بند 2- عوارض زیربنای ساختمان های مسکونی غیرآپارتمانی بدون پروانه و یا مازاد بر پروانه
|
ردیف |
شرح |
به ازای هر متر مربع زیربنا |
|
1 |
تا 200 متر مربع زیربنا |
P 25/2 |
|
2 |
مازاد بر 200 تا 250 متر مربع زیر بنا |
P 9 |
|
3 |
مازاد بر 250 تا 300 متر مربع زیر بنا |
P 2/16 |
|
4 |
مازاد بر 300 تا 500 متر مربع زیر بنا |
P 9/18 |
|
5 |
مازاد بر 500 تا 600 متر مربع زیر بنا |
P 8/27 |
|
6 |
مازاد بر 600 متر مربع زیر بنا |
P 5/40 |
توضیحات: در صورتی که واحد مسکونی بدون پروانه بر روی همکف تجاری احداث شده و کمیسیون ماده صد با ابقای آن موافقت نموده باشد، چنانچه زیربنای مسکونی در یک طبقه و حداکثر یک واحد باشد، بر مبنای ردیف مسکونی غیرآپارتمانی و در غیر این صورت بر مبنای ردیف آپارتمانی عوارض محاسبه می گردد.
…….
بند 4- عوارض کسری فضای باز واحدهای مسکونی غیرآپارتمانی و آپارتمانی مسکونی
رعایت کسری فضای باز صرفاً برابر ضوابط طرح تفصیلی انجام شود.
ب: تعرفه عوارض و بهای خدمات سال 1399 شهرداری یزد
…….
بند 2- عوارض زیربنای ساختمان های مسکونی غیرآپارتمانی بدون پروانه و یا مازاد بر پروانه
|
ردیف |
شرح |
به ازای هر متر مربع زیربنا |
|
1 |
تا 200 متر مربع زیربنا |
P7/2 |
|
2 |
مازاد بر 200 تا 250 متر مربع زیر بنا |
P 8/10 |
|
3 |
مازاد بر 250 تا 300 متر مربع زیر بنا |
P 44/19 |
|
4 |
مازاد بر 300 تا 500 متر مربع زیر بنا |
P 68/22 |
|
5 |
مازاد بر 500 تا 600 متر مربع زیر بنا |
P 36/45 |
|
6 |
مازاد بر 600 متر مربع زیر بنا |
P 6/48 |
توضیحات: در صورتی که واحد مسکونی بدون پروانه بر روی همکف تجاری احداث شده و کمیسیون ماده صد با ابقای آن موافقت نموده باشد، چنانچه زیربنای مسکونی در یک طبقه و حداکثر یک واحد باشد، بر مبنای ردیف مسکونی غیرآپارتمانی و در غیر این صورت بر مبنای ردیف آپارتمانی عوارض محاسبه می گردد.تبصره: احداث حداکثر 30 متر مربع انباری روی پشت بام واحدهای مسکونی غیرآپارتمانی به عنوان طبقه محاسبه نمی گردد.
…….
بند 4- عوارض کسری فضای باز واحدهای مسکونی غیرآپارتمانی و آپارتمانی مسکونی رعایت کسری فضای باز صرفاً برابر ضوابط طرح تفصیلی انجام شود."
علی رغم ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن به طرف شکایت تا زمان صدور رای در هیات عمومی پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است.
هیات عمـومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 12؍7؍1401 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف. هرچند براساس بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 1375 با اصلاحات بعدی، تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاست های عمومی دولت که از سوی وزارت کشور اعلام می‌شود، از جمله وظایف و مسیولیت های شوراهای اسلامی شهر است، ولی هیات عمومی دیـوان عـدالت اداری براساس آرای متعدد خود از جمله آرای شماره 1030 مورخ 12؍10؍1396 و شماره 1748 مورخ 18؍11؍1399 وضع عوارض برای بناهای احداثی ابقاء شده در کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری را صرفاً در رابطه با عوارض صدور پروانه ساخت مورد تایید قرار داده و وضع عوارضی جز عوارض مذکـور به میزان چند برابر، از مصادیق عوارض مضاعف محسوب می‌شود. بنا به مراتب فوق، بند 2 از فصل سوم تعرفه عوارض و بهای خدمات سال های 1398 و 1399 شهرداری یزد که تحت عنوان عوارض زیربنای ساختمان های مسکونی غیرآپارتمانی بدون پروانه و یا مازاد بر پروانه به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده و متضمن وضع عوارض مزبور است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود.
ب. براساس ماده 100 قانون شهرداری و تبصره‌های ذیل آن، عدم رعایت الزامات مقرر برای اخذ پروانه احداث بنا یا احداث بنا زاید بر مندرجات پروانه ساختمانی مستلزم رسیدگی به موضوع در کمیسیون ماده 100 و اتّخاذ تصمیم آن کمیسیون بر ابقای بنا با اخذ جریمه یا قلع بنای مستحدثه با رعایت ضوابط مربوط است. نظر به اینکه اخذ مبالغ دیگر علاوه بر میزان جریمه مقرر در رای کمیسیون ماده 100 شهرداری تحت عنوان عوارض کسر فضای آزاد خلاف قانون است و این امر در آرای شماره 9310090905801529 مورخ 24؍9؍1393 و شماره 9909970905810813 مورخ 25؍6؍1399 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز مورد تاکید قرار گرفته، بنابراین بند 4 از فصل سوم تعرفه عوارض و بهای خدمات سال های 1398 و 1399 شهرداری یزد که تحت عنوان عوارض کسری فضای باز واحدهای مسکونی غیرآپارتمانی و آپارتمانی مسکونی به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده و متضمن تعیین عوارض مذکور است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می‌شود./
حکمتعلی مظفری
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
