بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه: 140009970905812937

تاریخ دادنامه: 9؍11؍1400

شماره پرونده: 9900376

مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای علیرضا آل عباس

موضوع شکایت و خواسته: ابطال 1- بندهای 8 و 9 از ماده 1 تصویب نامه شماره 79795/ت-56610هـ- 30/6/1398 هیات وزیران 2- بند (ز) بخش اول دفترچه راهنمای ثبت نام آزمون داخلی آموزشیاران و آموزش دهندگان مستمر ( دو نفر و بالاتر) نهضت سواد آموزی قبل از سال 1392 مورخ اسفند ماه 1398

     گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بندهای 8 و 9 از ماده 1 تصویب نامه شماره 79795/ت-56610هـ- 30/6/1398 هیات وزیران و بند (ز) بخش اول دفترچه راهنمای ثبت نام آزمون داخلی آموزشیاران و آموزش دهندگان مستمر ( دو نفر و بالاتر) نهضت سواد آموزی قبل از سال 1392 مورخ اسفند ماه 1398 را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

  " احتراماً با توجه به مغایرت بندهای 8 و 9 ماده 1 تصویب نامه هیات وزیران به شماره 79795/ت/56610- 3/6/1398 با مدلول ماده واحده قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریس و آموزشیاران نهضت سواد آموزی مصوب 16/7/1397 و مآلاً ابطال بند (ز) دفترچه آزمون ثبت نام آموزشیاران و حق التدریس نهضت سوادآموزی در سایت جهاد دانشگاهی مـورد درخواست می باشد. اینجانب فوق لیسانس مکانیک و در زمان آزمون هم 40 ساله و متاهل می باشم و در عسرت و تنگی معاش حاصل از این سلب حق شرکت در آزمون، توسط مقامات سوادآموزی استان خراسان رضوی که یک حق مدنی و شهروندی هست محروم کرده اند که با  مانع سیستمی و الکترونیکی روبرو شده ام. با توجه به منشور حقوق شهروندی و قانون نشر ازادی اطلاعات و مفهوم مخالف مواد 8 و 9 تخلفات اداری، اینجانب مرتکب تخلف اداری نشده ام که از حق شرکت در آزمون محروم گردم. ضمناً با توجه به  مغایرت بند 8 و 9 ماده 1 تصویب نامه با اصل عدم زیاده و قدر متیقن برداشتن حداقل دو سوادآموز از این حیث با  نظریات ششگانه تفسیر شورای نگهبان از اصل 138 قانون اساسی و بندهای 7 و 9 اصل 3، 4، 99 قانون اساسی و مواد 198 و 374 قانون آیین دادرسی مدنی و روح آنها مغایرت کامل دارد و با توجه به عدم مراعات اصل عدم زیاده و قدر متیقن و نیز مغایرت با شرع مقدس تقاضای رسیدگی از آن مقام را خواستارم. "

 شاکی در پاسخ به اخطار رفع نقص به موجب لایحه تکمیلی که با شماره 99-376-5 مورخ 25/5/1399 در دبیرخانه هیات عمومی به ثبت رسیده اعلام کرده است که:

  " اینجانب در زمان اسفند 98 چهل ساله و متاهل بوده ام و با توجه به قاعده نفی عسر و حرج و تمسک آیه (ماجعل علیکم فی الدین من الحرج) آزمون فوق در تاریخ 20 تیر ماه سال جاری برگزار شده است و طی آیین نامه یک بار برگزار می شود. از این لحاظ شرط عمومی استخدام یعنی سقف سنی 40 سال را تمام کرده ام. با توجه به اینکه ثبت نام در بازه زمانی 15 اسفند لغایت آخر اسفند 98 بوده است ومعاونت سوادآموزی استان خراسان رضوی از تایید سوابق بنده خودداری کرده است، پس از این لحاظ تصویب نامه با قاعده لاضرر و لاضرار فی الاسلام مغایر بوده است. با توجه به قانون استفساریه ( یک ماده به قانون تعیین تکلیف معلمین حق التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی) مصوب 31/2/1399 به شماره 9096/695 نیز مغایر قانون و نص صریح آن می باشد.

همچنین تصویب نامه مورد شکایت مغایر با قاعده فقهی اتلاف می باشد. "

 متن مقرره های مورد شکایت به شرح زیر است:

 الف- بندهای 8 و9 از ماده 1 تصویب نامه شماره 79795/ت56610هـ- 30/6/1398 هیات وزیران:

  " ماده1- در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:

 ……………

  8- آموزش دهنده مستمر نهضت سوادآموزی، آموزش دهندگانی که از سال 1379 تا قبل از سال 1392 به صورت مستقیم با نهضت سوادآموزی همکاری مستمر داشته و در هر دوره حداقل دو نفر سوادآموز را تحت پوشش قرا رداده و همکاری آنان هم اکنون ادامه دارد.

 9- مشمولین: افراد اشاره شده در بندهای 5، 6، 7 و 8 "

 ب- بند (ز) بخش اول دفترچه راهنمای ثبت نام آزمون داخلی آموزشیاران و آموزش دهندگان مستمر (دو نفر و بالاتر) نهضت سواد آموزی قبل از سال 1392 مورخ اسفند ماه 1398:

  " بخش اول: تعاریف- مفاهیم برخی از اصطلاحات به کار رفته در این دفترچه به شرح زیر است:

……………..

  ز- آموزش دهنده مستمر (دو نفر و بالاتر) نهضت سوادآموزی: آموزش دهندگانی که از سال 1379 تا قبل از سال 1392 به صورت مستقیم با نهضت سوادآموزی همکاری مستمری داشته و در هر دوره حداقل دو نفر سوادآموز را تحت پوشش قرار داده و حق الزحمه خود را از محل اعتبارات دولتی دریافت نموده و همکاری آنان هم اکنون ادامه دارد."

 در پاسخ به شکایت مذکور، رییس امور تنظیم لوایح و تصویب نامه ها و دفاع از مصوبات دولت، (معاونت حقوقی رییس جمهور) به موجب لایحه شماره 83566-22/7/1399 توضیح داده است که:

  " طبق شقوق (پ و ت) ماده 80 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به منظور ابطال نظامات و مقررات دولتی، اعلام و ارایه مستندات و موازین قانونی که ادعای مغایرت مصوبه دولت با آن شده است ضروری است. توضیح اینکه در مکاتبه یاد شده نه تصریحی به « حکم شرعی یا مواد قانونی که ادعای مغایرت مصوبه با آن شده» گردیده و نه « دلایل و جهات اعتراض ازحیث مغایرت مصوبه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده» در طی مکاتبه بیان و ارایه شده است. خواسته دیگر شاکی دایر بر اعاده به خدمت و الزام به پرداخت حق تامین اجتماعی ایام آموزش دهندگی نهضت سوادآموزی نیز خارج از صلاحیت های در نظر گرفته شده برای هیات عمومی مندرج در ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری است و در نتیجه قابلیت رسیدگی و اتخاذ تصمیم در آن هیات را ندارد. با لحاظ آن که درخواست صدور دستور موقت برای برگزاری آزمون در سال جاری مورد نظر بوده است و با توجه به اینکه اساساً صدور قرار درخواست یاد شده موضوع ماده 34 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری برای جلوگیری از انجام اقدامات اجرایی است و نظر به برگزاری آزمون از تاریخ 22/1/1399 با توجه به بند (و) دفترچه آزمون آموزش دهندگان حق التدریسان نهضت سوادآموزی در سایت جهاد دانشگاهی، صدور دستور موقت نیز منتفی است. لازم به ذکر است مراتب عدم مغایرت مصوبه در اجرای قانون نحوه اجرای اصول 85 و 138 مصوب 1368 و اصلاحات بعدی آن به موجب ردیف 35 جدول پیوست نامه شماره 62498/هـ ب- 8/3/1398 رییس مجلس شورای اسلامی اعلام شده است. "

 مدیرکل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش، نیز به موجب لایحه شماره 59188/810- 24/4/1399 توضیح داده است که:

  " مطابق ماده واحده قانون اصلاح تبصره 10 ماده 17 قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریس و آموزشیاران نهضت سواد آموزی در وزارت آموزش و پرورش مصوب 3/6/1395 « وزارت آموزش و پرورش مکلف است مربیان پیش دبستانی و نیروهای خرید خدمت آموزشی را که از طریق شرکتهای عمومی و خصوصی در آموزش و پرورش به کار گرفته شده اند، با رعایت شرایط مندرج در قانون به کار گیرد و استفاده از سایر نیروها در این زمینه ممنوع است و نیروهای آموزش دهنده تجمیعی نهضت سوادآموزی که قبل از سال 1392 با نهضت سوادآموزی همکاری داشته اند مشمول این تبصره می باشند. برهمین اساس و با توجه به فراز نهایی این ماده واحده که بصراحت مقرر داشته است: « … به کارگیری این نیروها الزامی برای استخدام رسمی نمی باشد.» مفاد این قانون الزامی به استخدام مشمولین آن نخواهد داشت. طبق بند 2 و 3 قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش مصوب 13/6/1397 آموزشیاران و آموزش دهندگان مستمر (2 نفر و بالاتر) مشمولین قانون اصلاح 3/6/1395 با شرایط ذیل استخدام می شوند:

 الف- همکاری با نهضت سوادآموزی قبل از سال 1392

 ب- شرکت و قبولی در آزمون داخلی وزارت آموزش و پرورش

 ج- نیاز آموزش و پرورش به رشته تحصیلی، جنسیت و سنوات خدمت و ظرفیت استخدام

د- پذیرش افراد منوط به تصویب آیین نامه اجرایی بوده است که تصویب نامه شماره 79795/ت56610هت_ 30/6/1398 هیات وزیران ضوابط مربوط به پذیرش افراد مشمول را تعیین نمود هاست.

 مطابق بند 7 آیین نامه اجرایی بند 3 قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش مووضع تصویب نامه شماره 79795/ت56610هـ- 30/6/1398 هیات وزیران برای پذیرش (شرکت) آموزشیار نهضت سوادآموزی در آزمون داخلی 5 شرط ذیل لازم و ضروری است:

 الف- وجود مجوز گزینش

ب- گواهی آموزش تدریس بدو خدمت و شناسه تدریس در نهضت سوادآموزی

ج- همکاری با نهضت سوادآموزی از سال 79 تا قبل از سال 92

د- دریافت حق الزحمه از محل اعتبارات دولتی

و- تداوم همکاری ایشان تاکنون

 همچنین وفق بند 8 آیین نامه مذکور برای اینکه آموزش دهندگان در تعریف آموزش دهنده مستمر نهضت سوادآموزی قرار گیرند باید واجد شرایط ذیل باشند:

 الف) از سال 1379 تا قبل از سال 1392 به صورت مستقیم با نهضت سوادآموزی همکاری مستمر داشته باشند.

 ب) در هر دوره حداقل 2 نفر سوادآموز را تحت پوشش قرار داده باشد.

 ج) حق الزحمه خود را از محل اعتبارات دولتی دریافت نموده باشد.

د) همکاری آنان هم اکنون نیز ادامه داشته باشد.

 از سوی دیگر بند (ز) دفترچه آزمون ثبت نام آموزشیاران نهضت سوادآموزی دقیقاً شرایط مندرج در بندهای 7 و 8 آیین نامه اجرایی مذکور را عنوان نموده، این در حالیست که خواهان فاقد شرایط مندرج در آیین نامه فوق الذکر می باشد و از سال 1392 به بعد با نهضت سوادآموزی قطع همکاری نموده است. لذا با ابلاغ آیین نامه اجرایی قانون و تبیین تعریف و ویژگی های آموزشیار و آموزش دهنده مستمر، نامبرده مطابق مقررات مجاز به شرکت در آزمـون داخلی جذب آمـوزش دهندگان مستمر و آمـوزشیاران نهضت سوادآموزی نمی باشد. توضیح اینکه اگرچه آزمون مذکور یک آزمون داخلی است، لکن در صورتی که مجوز ثبت نام یا شرکت به افراد فاقد شرایط داده شود. نوعی تبعی و رفتار خلاف عدالت واقع خواهد شد. علیهذا با عنایت به مطالب مطروحه اقدام آموزش و پرورش و نهضت سوادآموزی در چارچوب قوانین ومقررات بوده و تضییع حقی از نامبرده بعمل نیامده است.

 با عنایت به اینکه طبق قانون تفسیر قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی که در تاریخ 15/2/1399 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. آموزشیاران و آموزش دهندگان مستمر نهضت سوادآموزی مشمول تبصره 10 ماده 17 قانون تعیین تکلیف معلمین حق التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش اصلاحی مصوب 3/6/1395 شامل استخدام در ماده الحاقی مصوبه 13/6/1397 می شوند و قانون تفسیر مذکور با اعتبار بخشی مجدد به دو قانون یاد شده شرایط مقرر در آیین نامه اجرایی بند 3 قانون الحاقی 1397 را مورد تاکید قرار داده است. از اینرو افرادی تحت شمول استخدام قرار می گیرند که شرایط مندرج در دو قانون اصلاحی 3/6/1395 و الحاقی 13/6/1397 مذکور را دارا باشند از جمله این که همه شرایط مقرر در بندهای 7 و 8 آیین نامه اجرایی بند 3 قانون الحاقی 13/6/1397 در مورد آنها صدق نماید. این در حالیست که در مانحن فیه خواهان فاقد شرایط مورد نظر می باشد و تقاضای ابطال بندهای 8 و 9 آیین نامه یاد شده فاقد وجاهت قانونی است."

  در پاسخ به ادعای خلاف شرع بودن مقرره مورد شکایت، قایم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره 28399/102- 29/8/1400 اعلام کرده است که:

  " موضوع بندهای 8 و 9 ماده 1 تصویب نامه شماره 79795/ت56610هـ- 30/6/1398 هیات وزیران، در جلسه مورخ 13/8/1400 فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر می گردد: بندهای مورد شکایت فی نفسه خلاف شرع شناخته نشد. تشخیص قانونی بودن آن بر عهده دیوان عدالت اداری است. "

   هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 9/11/1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیات عمومی

اولاً: براساس بند 2 قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش مصوب 13/6/1397: «آموزشیاران و آموزش‌دهندگان مستمر (دو نفر و بالاتر) که در قبل از سال 1392 با نهضت سوادآموزی همکاری داشته‌اند (مشمولین قانون اصلاحی 3/6/1395) پس از شرکت و قبولی در آزمون داخلی که توسط وزارت آموزش و پرورش برگزار می‌شود، با توجه به نیاز آموزش و پرورش، رشته تحصیلی، جنسیت و سنوات خدمت و ظرفیت استخدام اعلامی توسط سازمان اداری و استخدامی کشور باید حداقل دوره یک ¬ساله آموزشی را در دانشگاه فرهنگیان طی کنند و پس از قبولی در آزمون پایان دوره تا پایان قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران استخدام شوند» و در این بند قانونی، از قیودی مانند «همکاری مستمر با نهضت سوادآموزی و ادامه¬دار بودن همکاری تا زمان حاضر» و «دریافت حق¬الزحمه از محل اعتبارات دولتی» برای تصریح به شرایط اجرای حکم مقرر در بند مزبور استفاده نشده است. ثانیاً: براساس تبصره 10 ماده 17 قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش مصوب 15/7/1388 که برمبنای آن وزارت آموزش و پرورش مکلّف است نیروهای آموزش‌دهنده تجمیعی نهضت سوادآموزی که قبل از سال 1392 با نهضت سوادآموزی همکاری داشته‌اند را به منظور تامین نیروی حق‌التدریس با عناوین معلم (آموزگار یا دبیر)، مربی پرورشی، مربی بهداشت، مشاور و اداری به ‌کار گیرد و قانون تفسیر قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی مصوب 15/2/1399 که مقرر می¬دارد مشمولین تبصره 10 ماده 17 قانون فوق¬الذکر که با وزارت آموزش و پرورش همکاری داشته و حقوق خود را از سرانه مدارس و مشارکتهای مردمی (سازوکار مدیر مدرسه، انجمن اولیاء و مربیان، کارفرما، موسس یا شرکتهای طرف قرارداد با آموزش و پرورش) دریافت کرده‌اند، از جمله آموزشیاران و آموزش‌‌دهندگان مستمر نهضت سوادآموزی، مشمول استخدام در ماده واحده الحاقی یادشده (مصوب 13/6/1397) می¬شوند و در قوانین مزبور نیز به قیود مندرج در مقررات مورد شکایت اشاره‌ای نشده است. بنا به مراتب فوق، بندهای 8 و 9 ماده 1 تصویب¬نامه شماره 79795/ت56610 هـ -30/6/1398 هیات وزیران و بند «ز» بخش اول دفترچه راهنمای ثبت¬نام آزمون داخلی آموزشیاران و آموزش¬دهندگان مستمر (دو نفر و بالاتر) قبل از سال 1392 نهضت سوادآموزی (صادره در اسفندماه 1398) که رعایت قیود یادشده را الزامی اعلام کرده¬اند، در حکم قانونگذاری بوده و وضع آنها خارج از حدود اختیار و خلاف قانون است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شوند./

حکمتعلی مظفری

رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری

Powered by Froala Editor