بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1534
تاریخ دادنامه:1400/06/16
شماره پرونده: 9901586
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سجاد کریمی پاشاکی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مواد 10 و 14 آیین نامه استخدامی کارکنان دهیاری ها با اصلاحات بعدی (موضوع تصویب نامه شماره 78335/ت55343هـ- 26/6/1398 هیات وزیران)
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال مواد 1، 7، 10، 11 و 14 آیین نامه استخدامی کارکنان دهیاری ها با اصلاحات بعدی (موضوع تصویب نامه شماره 78335/ت55343هـ- 26/6/1398 هیات وزیران) را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
«1- در خصوص اعتراض به ماده 10 آیین نامه مورد شکایت: در این ماده با تفکیک تخلفات دهیاران و تخلفات کارکنان دهیاری رسیدگی به تخلفات دهیاران را بر اساس قانون رسیدگی به تخلفات اداری و رسیدگی به تخلفات کارکنان دهیاری را بر اساس قانون کار تصریح نموده اولاً: از آنجا که کارکنان دهیاری ها تابع قانون کار دانسته شده اند لذا نمی توان بخشی از کارکنان را تابع قانون رسیدگی به تخلفات اداری و دیگران را تابع یک آیین نامه انضباطی دانست زیرا هر دو گروه، از کارکنان دهیاری محسوب می‌شود و چون میان کار و دستمزد مشاغل دهیاری ملازمه وجـود دارد لذا نمی‌توان دهیار را به لحاظ امـور اداری تابع قانون رسیدگی به تخلفات اداری و امـور دستمزد تابع قانون کار دانست چون که وفق ماده 18 قانون رسیدگی به تخلفات اداری مشمولین قانون کار مستثنی از این قانون محسوب شده اند. این امر تبعیض ناروا بوده چگونه می توان تصور نمود که مافوق دهیار در شهر وظایف و تخلفات ناشی از آن تابع قانون رسیدگی به تخلفات اداری محسوب گردد و آنگاه کارکنان ماذون او تابع آیین نامه انضباطی قانون کار باشد؟ 2) در خصوص اعتراض به ماده 14 آییننامه مورد شکایت: از آنجا که احتساب سوابق خدمتی آن هم با وضعیت مقرره معترضٌ عنه که بر حاکمیت قانون کار بر دهیاریها تصریح داشته است خدمات کارکنان شاغل در دهیاری ها را با ماهیت کارگری محسوب خواهد نمود و در قوانین حاکم بر امور استخدامی از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری و نیز قانون استخدام کشوری حکمی نمی‌توان یافت که تجویز بر احتساب سوابق کارگری پس از جذب به عنوان کارمند داده باشد لذا چنانچه این اشخاص صرفاً در مشاغل کارگری موضوع مشاغل 32 گانه قانون استخدام کشوری و یا ماده 124 قانون مدیریت خدمات کشوری قرار گیرند امکان احتساب سوابقشان وجود دارد و در سایر موارد امکان احتساب سوابق شان وجود نخواهد داشت بنابراین مقرره نیز فاقد مبنای قانونی و خارج از حدود اختیارات و تکالیف قانونی مرجع مصوب وضع شده است.»
متن مقرره های مورد اعتراض به شرح زیر است:
«هیات وزیران در جلسه 20/6/1398 به پیشنهاد شماره 14170- 4/2/1397 وزارت کشور و به استناد اصل 138 قانون اساسی جمه تصویب کرد: آیین نامه استخدامی دهیاری های کشور موضوع تصویب نامه شماره 3699/ت26923هـ-13/4/1383 به شرح زیر اصلاح می شود:
……….
………..
ماده10: به تخلفات دهیاران بر اساس قانون رسیدگی به تخلفات اداری و به تخلفات کارکنان دهیاری بر اساس قانون کار رسیدگی می‌شود.
مـاده14: در صورت استخدام کارکنان دهیاری در سایر دستگاههای اجـرایی سابقه خـدمت مرتبط آنها بـه عنوان سنوات خدمت قابل قبول محاسبه می شود.»
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس امور تنظیم لوایح و تصویب نامه ها و دفاع از مصوبات دولت به موجب لایحه شماره 16347/43872- 19/2/1400 به طور خلاصه توضیح داده است که:
«اولاً: چون دولت به کارگیری کارکنان دهیاری ها را بر اساس قانون کار مجاز دانسته بنابراین طبق ماده 18 قانون رسیدگی به تخلفات اداری مرجع رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان دهیاری ها بر اساس قانون کار خواهد بود و در مورد دهیاران نیز هیات وزیران بر اساس اختیاری که در تصویب مقررات استخدامی داشته است صرفاً دهیاران را از جهت تعیین حقوق و مزایا تابع قانون کار اعلام داشته لذا رسیدگی به تخلفات آنان صرفاً بر اساس قانون رسیدگی به تخلفات اداری ملاک است. ثانیاً: مطابق قانون احتساب سوابق خدمت مستخدمین وزارتخانه ها و موسسات دولتی و شرکت های دولتی در نهاد های انقلاب اسلامی مصوب سال 1364 اجازه داده شده سابقه خدمت در نهادهای انقلاب اسلامی جزو سابقه خدمت دولتی منظور شود و دهیاری ها از ارگان هایی است که بعد از انقلاب اسلامی توسط مقنن به وجود آمده که بنابراین دهیاری ها از موسسات انقلابی محسوب می شود و قانون فهرست نیز این قبیل موسسات را نهاد محسوب کرده است.»
در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری پرونده به هیات تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و هیات مذکور به موجب دادنامه شماره 224- 4/5/1400، مواد 1، 7 و 11 آیین نامه استخدامی کارکنان دهیاری ها با اصلاحات بعدی ( موضوع تصویب نامه شماره 78335/ت55343هـ- 26/6/1398 هیات وزیران) را قابل ابطال تشخیص نداد و رای به رد شکایت صادر کرد. رای مذکور به علّت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.
«رسیدگی به مواد 10 و 14 آیین نامه استخدامی کارکنان دهیاری ها با اصلاحات بعدی (موضوع تصویب نامه شماره 78335/ت55343هـ- 26/6/1398 هیات وزیران) در دستورکار هیات عمومی قرار گرفت.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 16/6/1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف- اولاً: به موجب ماده واحده قانون تاسیس دهیاریهای خودکفا در روستاهای کشور مصوب سال 1377 دهیاریها از مصادیق موسسات عمومی غیردولتی بوده و برمبنای حکم مقرر در ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری از شمول مقررات قانون مذکور خارج هستند. ثانیاً: براساس تبصره 1 ماده واحده قانون تاسیس دهیاریهای خودکفا در روستاهای کشور مقرر شده است که : «آییننامه نحوه اداره امور و مقررات استخدامی و مالی دهیاریها توسط وزارت کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.» بنا به مراتب فوق و با توجه به اینکه براساس ماده 18 قانون رسیدگی به تخلّفات اداری، مشمولان قانون کار از شمول این قانون خارج بوده و تابع مقررات مربوط به خود خواهند بود، بنابراین اطلاق فراز اول ماده 10 آییننامه استخدامی دهیاریهای کشور مصوب 13/4/1383 و اصلاحی 26/6/1398 هیات وزیران که رسیدگی به تخلّفات دهیاران را به طور مطلق مشمول قانون رسیدگی به تخلّفات اداری دانسته، در مواردی که دهیار به موجب قانون کار بکارگیری شده است، مغایر با ماده 18 قانون رسیدگی به تخلّفات اداری است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال می‌شود.
ب- با توجه به اینکه براساس مـاده واحـده قانون تاسیس دهیاریهای خودکفا در روستاهای کشور مصوب سال 1377 دهیاریها از مصادیق موسسات عمومی غیردولتی هستند، بنابراین خدمت در آنها به منزله سابقه خدمت دولتی تلقّی نمی‌شود و مستفاد از حکم مقرر در ماده 151 قانون استخدام کشوری (اصلاحی مصوب سال 1359) این است که احتساب خدمت در دستگاههای غیردولتی مانند شهرداریها به عنوان سابقه خدمت دولتی نیاز به تصریح قانونگذار دارد. ضمن آنکه به موجب تبصره 1 ماده واحده قانون نحوه تاثیر سوابق خدمت غیردولتی در احتساب حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری کارکنان دولت مصوب سال 1372 مقرر شده است که سنوات خدمت مستخدمین دولت، شهرداریها و نهادهای انقلاب اسلامی در شرکتها و موسسات غیردولتی جهت احتساب سنوات خدمت لازم برای بازنشستگی، اعطاء پایه، درجه یا نظایر آن منظور نخواهد شد. با توجه به مراتب فوق، اطلاق ماده 14 آییننامه استخدامی دهیاریهای کشور (الحاقی 26/6/1398) از این حیث که سنوات خدمتی کارکنان دهیاریها را به عنوان «سنوات خدمت قابل قبول» در دستگاههای اجرایی محاسبه کرده، در مواردی که دستگاه اجرایی جزء موسسات عمومی غیردولتی است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال می‌شود.
حکمتعلی مظفری- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
