بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1712
تاریخ دادنامه: 14/11/1399
شماره پرونده: 9800046
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای محمد دهبالایی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 15 از دفترچه عوارض سال 1395 مصوب شورای اسلامی شهر قدس
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تبصره 3 از ماده 15 از دفترچه عوارض سال 1395 مصوب شورای اسلامی شهر قدس را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:
« ریاست محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً اینجانب محمد دهبالایی مالک پلاک ثبتی به شماره 2014/16 و 2013/16 واقع در بخش مرکزی شهر قدس به نشانی اسماعیل آباد، جنب خانه سالمندان، جمعاً به مساحت 900 متر مربع که از شهرداری تقاضای صدور پروانه دیوار کشی ملک به منظور حراست از ملک و محصور نمودن آن را نمودم که متاسفانه شهرداری علاوه بر اخذ عوارض متعلقه دیوار کشی صدور پروانه را منوط به پرداخت مبلغی تحت عنوان ارزش افزوده ملک حاصل از دیوار کشی نموده است که اخذ این مبلغ از آنجایی که مغایر با ضوابط و مقررات موضوعه می باشد و از سویی خلاف حکم مقرر در ماده 50 از قانون مالیات بر ارزش افزوده است و شهرداری نیز هیچ گونه جهت قانونی برای اخذ این مبلغ را نداشته و فی الواقع و نفس الامـر و در ما نحن فیه اخـذ چنین وجهـی اکل بالباطل است. چرا که اخـذ هرگـونه وجهی بایستی در حدود ضوابط قانونی و در راستای حکم مقنن باشد و مقنن چنین تجویزی در خصوص اخذ عوارض تحت عنوان ارزش افزوده ناشی از دیوار کشی ندارد. چرا که ارزش افزوده احتمالی در اثر عملیات شهرداری نمی باشد که شهرداری بتواند از بابت آن وجهی اخذ کند و چنانچه عملیات عمرانی شهرداری باعث ارزش افزوده می شد محملی برای مبحث موضوع مبحوث فیه نبود اما در ما نحن فیه عملی از سوی شهرداری صورت نمی گیرد که بتواند مدعی ارزش افزوده ناشی از عملش باشد و صرف صدور پروانه دلیلی بر این مدعی نیست چرا که مستند به بند 24 ماده 55 و نیز صدور ماده صد قانون شهرداری صدور پروانه در محدوده قانونی و حریم شهر از وظایف ذاتی شهرداری است که شهرداری نیز از این باب اقدام به اخذ عوارض متعلقه قانونی نموده است و اخذ وجوه اضافی تحت عنوان ارزش افزوده محملی نداشته و خلاف قانون است که مستدعی است نسبت به الزام استرداد مبلغ دریافتی تحت عنوان ارزش افزوده از سوی شهرداری قدس و رای مقتضی مبنی بر بی حقی شهرداری صادر و رای بر ابطال تعرفه عوارض شهرداری را امر به ابلاغ نمایید. قبلاً از مساعدت و بذل توجه شما کمال تشکر را دارم.»
شاکی پیرو ابلاغ اخطاریه رفع نقص صاره از دفتر هیات عمومی به موجب لایحه ای که به شماره 98ـ46ـ3 مورخ 29/1/1398 ثبت شده است اعلام کرده است:
«ریاست محترم شعبه 12 بدوی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً عطف به پیامک رفع نقص صادره به استحضار عالی می رساند برابر تبصره 3 از بند 15 دفترچه عوارض سال 1395 شهرداری قدس مورد تصویب شورای اسلامی شهر قدس مقرر گردیده از املاکی که تقاضای احداث بنا یا دیوارکشی دارند برابر فرمول مندرج، عوارض ارزش افزوده ناشی از دیوار کشی اخذ گردد. همانگونه که مستحضرید شهرداری به جهت صدور پروانه تمامی عوارض متعلقه را دریافت می کنند. لهذا تخصیص هرگونه عوارض جدید مغایر با قوانین موضوعه و فاقد وجاهت قانونی است. بنا علی هذا تقاضای صدور حکم شایسته به نقض این قسمت از مصـوبه فوق مورد استدعاست.»
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
« 15- عوارض دیوار کشی:
تبصره 3: در اجرای قانون حفظ و حراست اراضی، باغات و کشاورزی چناچه مودی از طریق مراجع قانونی و جهاد کشاورزی موفق به اخذ دیوار کشی به منظور حفظ اراضی کشاورزی و باغات باشد با اخذ عوارض قانونی اقدام گردد و ارزش افزوده ناشی از دیوار کشی با 3p که حداقل آن کمتر از 150000 ریال نباشد اقدام گردد.»
در پاسخ به شکایت مذکور، شهردار شهر قدس به موجب لایحه شماره 18696/3-14/8/1396 توضیح داده است که:
« ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با توجه به اینکه شاکی پرونده ادعای عدم رعایت ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده در تصویب عوارض شهرداری را نموده است به استحضار می رساند ماده 50 قانون اخیرالذکر ناظر بر مواردی است که مقنن در نفس این قانون برای آن تعیین تکلیف و پیش بینی نموده است. چرا که به صراحت بیان می دارد: « … که در این قانون، تکلیف مالیات و عوارض آن معین شده است …» و فی الواقع مقنن در مقام بیان امکان تعیین عوارض در مواردی که تکلیف آن در قانون مالیات بر ارزش نشده می باشد که این مهم از مفهوم ماده 50 مفید معناست و اینگونه به موضوعات حال آنکه عوارض قابل پیوستی که در دفترچه عوارض به تصویب رسیده و مبنای محاسبه قرار می گیرد به هیچ وجه در قانون مالیات بر ارزش افزوده برای آن تعیین تکلیف نشده و صرفاً عوارض محلی بوده که با توجه به مفهوم ماده 50 وضع آن صحیح و پس از تصویب شورای اسلامی شهر با رعایت مفاد مندرج در سایر قوانین از جمله قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی شهرها و انتخاب شهرداران و نیز رعایت سایر قوانین موضوعه و در حدود قوانین به تصویب رسیده و جهت وصول به شهرداری ابلاغ شده است. لذا با توجه به اصل صحت، مندرجات دفترچه عوارض و مصوبه شورای اسلامی شهر را که با رعایت قانون و تشریفات قانونی ابلاغ شده است، باید حمل بر صحت نموده و با توجه به اینکه در خصوص مفاد آن در قانون مالیات بر ارش افزوده مخالفتی دیده نمی شود و مقنن نسبت به تعیین تکلیف به نحو صریح و یا ضمنی ننموده لذا مغایرتی در این خصوص با قانون مذکور وجود نداشته و مصوبه شورا ظهور در صحت دارد. بنابراین با عنایت به مندرجات و توضیحات فوق رد دعوی خواهان مورد استدعاست.«
هیات عمومی دیـوان عدالت اداری در تاریخ 14/11/1399 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
وظیفه و تکلیف شهرداری در ماده 100 قانون شهرداری ها در خصوص اراضی غیر محصور و رها شده مشخص شده و می توانند در مرحله اول به مالک اخطار کنند که اراضی را محصور نمایند و از حیث زیست محیطی پاکسازی کنند و در صورت عدم اجراء، شهرداری مکلف است اراضی را به نحو مناسبی محصور و هزینه های آنرا از مالکین دریافت نماید و با توجه به اینکه مالکین این اراضی طبق ماده 2 قانون نوسازی و عمران شهری عوارض نوسازی پرداخت نمایند و با توجه به هیات عمومی دیوان عدالت اداری طی آرای شماره 566–19/8/1387، 185–13/11/1391 و 1309–10/12/1395 اخذ این گونه عوارض را مغایر قانون و خـارج از اختیارات دانسته است، بنابراین تبصره 3 ردیف 15 تحت عنوان عـوارض دیوار کشی از تعرفه عوارض سال 1395 شهرداری قدس مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی شورای اسلامی است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
مرتضی علی اشراقی – هیات عمومی دیوان عدالت اداری – معاون قضایی دیوان عدالت اداری
