بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه : 1355 تاریخ دادنامه : 20/10/1399 شماره پرونده : 9802066
مرجع رسیدگی : هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : آقای بهنام فرجی
موضوع شکایت و خواسته : ابطال تبصره های 2 و 4 بند 4-1 از بخش امتیازات و سهمیه های قانونی دفترچه راهنمای آگهی آزمون استخدامی سال 1397سازمان تامین اجتماعی
گردش کار : شاکی به موجب دادخواستی ابطال تبصره های 2 و 4 بند 4-1 از بخش امتیازات و سهمیه های قانونی دفترچه راهنمای آگهی آزمون استخدامی سال 1397 سازمان تامین اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که : "اینجانب بهنام فرجی جانباز 30 درصد می باشم. نظر به اینکه داوطلب واجد شرایط سهمیه 25 درصدی ایثارگران در آزمون استخدامی متمرکز سازمان تامین اجتماعی کشور در سال 1397 در عنوان سمت شغلی متصدی خدمات دارویی بودم که پس از شرکت در آزمون یاد شده، علیرغم اخذ نمره علمی 64/87 از مجموع نمره 100 در زمان اعلام نتایج آزمون با اعلام نتیجه مردودی در کارنامه، به جهت عدم کسب ظرفیت دو برابری در عنوان شغلی یاد شده مواجه گردیدم. متعاقب این امر با مراجعه به امور اداری و منابع انسانی سازمان تامین اجتماعی و با توجه به نمرات دروس آزمـون استخـدامی، اطلاع حاصـل گردید که اینجانب نفر اول علمی آزمـون سازمـان تـامین اجتماعی می باشم که مرقومه مورخ 29/10/1397 اینجانب به رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی و دستور رییس کمیسیون یاد شده در هامش نامه موصوف و تایید کسب رتبه اول علمی اینجانب در آزمون معنون و ایضاً مفاد و مندرجات نامه شماره 279461-26/10/1397 مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد، بازرسی و امور حقوقی استانداری آذربایجان شرقی نیز موید و مصدق این امر می باشد. از آنجا که سازمان تامین اجتماعی پس از هماهنگی با سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران با استناد به تبصره های 2 و 4 قسمت بند 4-1 (بخش امتیازات و سهمیه های قانونی) موضوع قسمت هایی از مواد و دستورالعمل مندرج در بندهای آگهی دفترچه راهنمای آزمون استخدامی متمرکز سازمان تامین اجتماعی کشور سال 1397 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و سازمان امور اداری و استخدامی کشور ابلاغی به سازمان تامین اجتماعی کشور و سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران و اجرایی توسط سازمان های موصوف در زمان فرایند اعمال و اجرای مقررات مزبور نسبت به مشمولین سهمیه 25 درصدی استخدامی در فرایند جذب و گزینش آنها با استناد به مقرره موصوف، مبادرت به اعمال تبعیضات و اقدامات غیرقانونی در اعمال نمرات و سهمیه های داوطلبان از جمله در راستای تضییع حقوق حقه اینجانب مبادرت و اقدام نموده است.
به طوری که سازمان تامین اجتماعی پس از هماهنگی با سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران با اولویت بند (ب) در اعمال سهمیه 25 درصدی موضوع ماده 21 با تعریف و اعمال نمره 28/150 نسبت به اینجانب، بنده را مردود و به جای اینجانب فرزند آزاده و جانباز 50 درصدی که مجموع نمره اکتسابی مشارالیه 64 می باشد را با اعمال نمره ایثارگری و اولویت بندی با احتساب نمره 180 قبول و در اولویت استخدام معرفی و اقدام نموده است. بنا به شرح یاد شده و مستنداً به نص صریح ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب سال 1391 و ماده 44 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 و اصلاحات بعدی که متضمن هیچ گونه مقرره ای در راستای اعمال اولویت بندی در سهمیه 25 درصد فی مابین داوطلبین در سهمیه مقرر استخدامی نمی باشد و اعمال اولویت بندی وجذب اشخاص توسط سازمان های تامین اجتماعی و بنیاد شهید و امور ایثارگران در بین سهمیه 25 درصدی اعلامی برخلاف مستندات قانونی برشمرده و در تضاد و تناقض با حقوق مکتسبه استخدامی اینجانب می باشد. چرا که دادنامه شماره 538-7/6/1396 اصداری از هیات عمومی دیوان عدالت اداری کشور نیز موید و مصدق عدم اولویت بندی شخص رزمنده بر سایر مشمولین سهمیه 5 درصدی استخدامی می باشد که هیات عمومی دیوان عدالت اداری مقرره آگهی استخدام در آن قسمت را که متضمن اولویت دادن رزمندگان بر سایر مشمولین می باشد را به شرح دادنامه مبحوث عنه ابطال نموده است. علی ایحال تقاضای رسیدگی و ابطال تبصره های 2 و 4 قسمت بند 4-1 (بخش امتیازات و سهمیه های قانونی) موضوع قسمت هایی از مواد و دستورالعمل مندرج در بندهای آگهی دفترچه راهنمای آزمون استخدامی متمرکز سازمان تامین اجتماعی کشور سال 1397 و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و سازمان امور اداری و استخدامی کشور ابلاغی به سازمان تامین اجتماعی کشور و سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران و اجرایی توسط سازمان های موصوف در زمان فرایند اعمال و اجرای مقررات مزبور نسبت به مشمولین سهمیه 25 درصد استخدامی که سبب تضییع حقوق مکتسبه استخدامی اینجانب گردیده با صدور حکم به الزام سازمان های یاد شده به اعمال سهمیه 25 درصدی ایثارگران بدون اعمال اولویت بندی در بین مشمولین استخدام برابر مقررات مورد استنادی و ایضاً اعاده وضعیت اینجانب از مردودی به وضعیت استخدامی برابر اعمال مقررات سهمیه 25 درصدی ایثارگران بدون احتساب اولویت بندی استخدامی از محضر ریاست دیوان عدالت اداری مورد استدعاست. "
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است :
"4-1- سهمیه 25 درصد ایثارگران: بیست و پنج درصد (25%) سهمیه استخدامی به جانبازان و آزادگان، همسر و فرزندان شهدا و جانبازان 25% و بالاتر، فرزندان و همسران آزادگان یک سال و بالای یک سال اسارت و خواهر و برادر شهید پس از طی فرایند استخدام (آزمون کتبی، مصاحبه علمی و …) اختصاص دارد.
نکته مهم: صرفاً ایثارگرانی مجازند از سهمیه استخدامی 25% بهره مند شوند که وضعیت شغلی آنان در فرایند ثبت نام و برگزاری آزمون استخدامی در سیستم سجایا «بیکار» ثبت شده باشد.
تبصره 2 : در فرایند جذب و استخدام مشمولین سهمیه 25 درصد ایثارگران، اولویت استخدام آنان مطابق ضوابط و مقررات جاری و با هماهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران صورت خواهد پذیرفت. اولویت استخدامی در بین این مشمولین به ترتیب با جانبازان، آزادگان، فرزندان شاهد، فرزندان جانبازان 25 درصد و بالاتر (بر اساس درصد جانبازی) و فرزندان آزادگان با یک سال اسارت و بیشتر می باشد و در صورت عدم تکمیل سهمیه از بین ایثارگران فوق الذکر مانده سهمیه قابل تسری به سایر ایثارگران مشمول سهمیه یاد شده ( به ترتیب به همسر شهید، همسر جانبازان 25 درصد و بالاتر، همسر آزادگان با یک سال اسارت و بیشتر، خواهر و برادر شهید) خواهد بود.
تبصره 4 : مشمولین سهمیه 25 درصد ایثارگران به استثنا خواهر و برادر شهید (به استناد تبصره 2 قانون اصلاح بند (و) ماده 44 قانون برنامه پنجم توسعه و اصلاحیه بعدی آن)، از شرط سن، مدرک تحصیلی و معدل معاف می باشند. "
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل اشتغال و کارآفرینی سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 3477/98/7100-17/6/1398 توضیح داده است که :
"الف- خلاصه دادخواست شاکی و موضوع: شاکی که از داوطلبان استخدام در آزمون استخدامی سال 1397 این سازمان بوده است با توجه به اینکه در آزمون مذکور پذیرفته نشده است، با ارایه دادخواستی نسبت به آن بخش از آگهی استخدام متمرکز سال 1397 این سازمان که در مورد پذیرش داوطلبان ایثارگر بر طبق نظر بنیاد شهید و امور ایثارگران، اقدام به تعیین اولویت بین آنان نموده، اعتراض و تقاضای ابطال آن را کرده است.
ب- ایرادات وارد بر دادخواست:1- با توجه به اینکه مفاد دادخواست مطروحه حاکی از این است که شاکی به نتیجه ازمون برگزار شده و عدم پذیرش در آزمون معترض می باشد، بنابراین شاکی به دنبال اثبات مغایرت آگهی منتشره با قانون نمی باشد، لذا شکایت موردی بوده از این رو از موارد مشمول ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری که به احصاء موارد صلاحیت هیات عمومی دیوان اختصاص دارد، خارج است.
2- مضاف بر آن مطابق با قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری همچنین آراء متعدد صادره از هیات عمومی و تخصصی دیوان عدالت اداری، صلاحیت هیات عمومی در رسیدگی به آن دست از ضوابط و مقررات دولتی و قواعد عام الشمول الزام آور می باشد که آگهی استخدام منتشره در حیطه شمول آن قرار نمی گیرد. بنابراین از این حیث نیز دادخواست مطروحه فاقد وجهه قانونی و مردود است. هرچند ایرادات وارد بر دادخواست به تنهایی برای رد آن کفایت می کند، با وجود این در ماهیت امر نیز ورود نموده و دلایلی که حاکی از انطباق عملکرد و اقدامات این سازمان با قانون می باشد را تبیین می دارد.
ج- دلایل و مبانی قانونی آگهی منتشره: 1- مطابق با ماده 75 قانون جامع ایثارگران که به صراحت مقرر داشته، نوع و میزان و تعیین اولویت ارایه خدمات هر فصل طبق آیین نامه هایی خواهد بود که توسط بنیاد شهید با همکاری معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهوری ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت دفاع و دستگاه های ذیربط حسب مورد تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید بنیاد شهید اقدام به تعیین اولویت در استفاده از سهمیه 25 درصد ماده 21 قانون نموده و مراتب را به سازمان سنجش اعلام نموده است و نه تنها این سازمان بلکه تمامی دستگاه های اجرایی ملزم به رعایت ضوابط مذکور شناخته می شوند بر همین مبنا نیز آگهی استخدامی و دفترچه راهنمای آزمون تهیه و تنظیم شده است. کما اینکه بر طبق ماده 74 قانون مذکور کلیه دستگاه های مشمول قانون مکلف شده اند که هر ساله گزارش عملکرد مربوط به نحوه و میزان ارایه خدمات و تسهیلات به ایثارگران مشمول را به بنیاد شهید ارایه نمایند.
2- مضاف بر آن بر اساس نص صریح تبصره 1 قانون اصلاح بند (و) ماده 44 قانون برنامه پنجم توسعه کشور که بنیاد شهید را موظف ساخته فرزندان شاهد و جانباز و آزاده را با اولویت فرزندان شاهد و سپس جانبازان بر اساس درصد جانبازی و فرزندان آزادگان بر حسب مدت اسارت معرفی نماید، بنیاد شهید اقدام به تعیین اولویت و معرفی مشمولان بر طبق اولویت تعیینی کرده و این سازمان نیز بر همین مبنا و با عنایت به قانون جامع ایثارگران تصمیمات بنیاد شهید به عنوان مرجع ذی صلاح در این خصوص را مراعات و آگهی منتشره را تهیه و تنظیم و منتشر نموده است.
3- اتفاقاً مطابق با قسمت اخیر دادنامه شماره 538-8/6/1396 هیات عمومی دیوان عدالت اداری تنها مستند شاکی، که به صراحت آورده است «با استناد به ماده 44 قانون برنامه پنجم توسعه و اصلاحات بعدی، اختصاص سهمیه استخدامی به رزمندگان با سابقه حداقل 6 ماه حضور در جبهه ها و همسر و فرزندان آنان و فرزندان جانبازان زیر 25 درصد و آزادگان کمتر از یک سال اسارت، متضمن حکمی مبنی بر اولویت یکی از افراد مذکور نیست» … بنابراین آن قسمت از مفاد آگهی استخدامی مورد اعتراض که ناظر بر اولویت دادن رزمندگان بر سایر مشمولین سهمیه پنج درصد استخدامی است ابطال می شود، مفهوم مخالف آن این است که با عنایت به اینکه ماده 44 قانون برنامه پنجم توسعه کشور اصلاحی، متضمن تعیین اولویت در بین مشمولان سهمیه ایثارگران است، لذا آگهی معترض عنه که بر این مبنا تهیه و تنظیم شده است، در انطباق با قانون قرار داشته ضمن اینکه دادنامه هیات عمومی دیوان عدالت اداری تاییدی بر آن است.
4- قانون اساسنامه بنیاد شهید با اصلاحات بعدی نیز حکایت از مرجعیت این بنیاد در تعیین مصادیق ایثارگران و خانواده های آنان داشته و واجد صلاحیت معرفی مشمولان قوانین و مقررات مربوط از جمله قانون جامع ایثارگران می باشد. بر همین مبنا نیز بنیاد مذکور اقدام به تعیین اولویت بندی و معرفی مشمولان به دستگاه های اجرایی از جمله این سازمان نموده و آگهی استخدامی منتشره در بحث از استخدام ایثارگران نیز بر مبنای قوانین و مقررات حاکم بر رعایت ضوابط مقرره از سوی بنیاد شهید تهیه و تنظیم و منتشر شده است و مغایرتی با قوانین ندارد که به ابطال آن منتهی شود.
5- روح و مفاد کلی قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران نیز حکایت از ضرورت حمایت بیشتر از ایثارگرانی دارد که به واسطه فقدان والدین خود یا به سبب ورود صدمات و جراحات بیشتر فیزیکی درصد جانبازی آنان بیشتر بوده و از این حیث خود یا فرزندانشان دشواری های بیشتری را در زندگی متحمل شده اند به گونه ای که در شرایط مساوی با سایرین قرار نگرفته و در نتیجه امکان رقابت از آن سلب می شود. از این رو نیز آگهی منتشره با قوانین و مقررات حاکم بر موضوع مطابقت دارد.
با توجه به جمیع جهات مذکور آگهی منتشره بر مبنای قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران همچنین با عنایت به ماده 44 اصلاحی قانون برنامه پنجم توسعه کشور و در راستای دادنامه هیات عمومی دیوان عدالت اداری در مورد موضوع، ضمن التفات به اینکه بنیاد شهید به عنوان مرجع قانونی تعیین مصادیق ایثارگر و مشمولان قانون به طور کلی و معرفی واجدان شرایط شناخته می شود، تهیه و تنظیم و منتشر شده و مغایرتی با قوانین و مقررات حاکم ندارد از این رو رد دادخواست و شکایت مطروحه مورد استدعاست."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 20/10/1399 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه اولاً : به موجب ماده 76 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران : «کلیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون ملغی الاثر شده است» و «سایر احکام مواد، بندها، اجزاء و تبصره های کلیه قوانینی که طی سال‌های 1386 تا 2/10/1391 به نفع ایثارگران به تصویب رسیده است از جمله قوانین برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و بودجه سال 1391 کل کشور در طول زمان اعتبار قانونی خود معتبر است.» لذا در حال حاضر در خصوص سهمیه ایثارگران در آزمون‌های استخدامی و معافیت های آنها ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران با اصلاحات مقرر در قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ملاک عمل می باشد و در این ماده قانونی در چارچوب سهمیه استخدامی ایثارگران، مبنایی برای اولویت قایل شدن برای برخی از مشمولین سهمیه ایثارگری 25 درصدی نسبت به سایر ایثارگران مشمول سهمیه مذکور ملاحظه نمی شود و رای شماره 538-7/6/1396 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز موید این امر می باشد و هیات وزیران نیز تاکنون مستند به ماده 75 قانون مذکور آیین نامه ای در این خصوص تصویب نکرده است. ثانیاً: به موجب تبصره 1 ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، معافیت های قانونی جهت استخدام ایثارگران شامل معافیت از شرط حداقل معدل و حداکثر سن می باشد و رای شماره 1849-1851 مورخ 20/9/1397 هیات عمومی دیوان عدالت اداری موید این امر است. بنابراین از آنجا که تبصره 2 بند 4-1 مقرره مورد شکایت، استفاده از سهمیه استخدامی ایثارگران را اولویت بندی نموده است و در تبصره 4 این بند نیز خارج از زمان اعتبار قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه کشور به استناد بند «و» ماده 44 قانون مذکور علاوه بر معافیت های مقرر در تبصره 1 ماده 21 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، معافیت از مدرک تحصیلی را نیز افزوده است، مقرره مورد شکایت به علت مغایرت با قانون مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
مرتضی علی اشراقی – معاون قضایی دیوان عدالت اداری
