بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه : 1148-1147 تاریخ دادنامه: 25/9/1399 شماره پرونده: 9703540 و 9703539
مرجع رسیدگی : هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکیان : آقایان اکبر تقی یار و مهدی باقریان
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تعرفه شماره 452-95 شورای اسلامی شهر شاهین شهر در خصوص عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز
گردش کار: شاکیان به موجب دادخواست های جداگانه ای ابطال تعرفه شماره 452-95 شورای اسلامی شهر شاهین شهر در خصوص عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که :
"در خصوص مصوبه شورای شهر شاهین شهر اصفهان راجع به عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز به علت خروج شورا از حدود اختیارات خود و تصویب مقرره ای برخلاف مفاد قانونی درخواست ابطال مصوبه مذکور را از زمان تصویب خواستارم و به استحضار می رسانم :
1- مغایرت مصوبه با قوانین و خروج از اختیارات قانونی ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح های دولتی و شهرداری ها مصوب 1367 به موجب این ماده واحده کلیه وزارتخانه ها، موسسات، سازمان ها، نهادها، شرکت های دولتی یا وابسته به دولت و شهرداری ها مکلف شدند در طرح های عمومی یا عمرانی که ضرورت اجرای آن توسط وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی با رعایت ضوابط مربوطه تصویب و اعلان شده باشد و در داخل محدوده شهرها و شهرک ها و حریم استحفاظی آنها باشد پس از اعلام رسمی وجود طرح، حداکثر ظرف مدت هجده ماه نسبت به انجام معامله قطعی و انتقال اسناد رسمی و پرداخت بها یا عوض آن طبق قوانین مربوطه اقدام نمایند و به صراحت تبصره 1 ماده واحده آن قانون در صورت عدم اجرای طرح های عمومی و عمرانی ظرف 5 سال توسط واحدهای ذیربط، مالکین اراضی و املاک واقع در طرح های مزبور را ذی حق به اعمال انحاء حقوق مالکانه اعلام داشته است. در رابطه با طرح هایی مانند فضای سبز نیز باید همین قانون اعمال گردد و استثناء کردن فضای سبز این قانون ترجیح بلامرجح بوده و اصلاً در صلاحیت و اختیارات شورای اسلامی شهرها نمی باشد.
2- ماده 30 قانون مدنی (اصل تسلیط) مالکین اراضی مذکور شخصاً الزامی به انجام تکالیف شهرداری ها در استفاده از اراضی و املاک خود به صورت طرح های عمومی مانند فضای سبز ندارند و مقتضای اعمال انحاء حقوق مالکانه با توجه به اصل تسلیط مبین حق و اختیار وارده مالک در نحوه استفاده از زمین و ملک خود با رعایت ضوابط قانونی مربوطه است.
3- تعیین واخذ عوارض به تجویز قانونگذار (مغایر با قانون تنظیم) مطابق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380 و تبصره 3 ماده 62 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 1389 اخذ هرگونه وجه، کالا و خدمات توسط دستگاه های اجرایی منوط به تجویز قانونگذار شده است یکی از مصادیقی که نیاز به تجویز قانونگذار جهت تعیین و اخذ عوارض از سوی شورای اسلامی را دارد، عوارض توسعه فضای سبز می باشد.
4- مغایرت با آراء هیات عمومی دیوان عدالت اداری دادنامه های شماره 1355-17/12/1395 و 1356 الی 1359-17/12/1395 معاون قضایی دیوان عدالت اداری
5- با توجه به اینکه محدودیت در حقوق مالکانه اشخاص به نحو الزام آنها نسبت به اختصاص بخشی از ملک خود به فضای سبز و اخذ عوارض در صورت عدم رعایت این امر مغایر مقررات مختلفی از جمله ماده واحده تعیین وضعیت املاک واقع در طرح های عمومی و عمرانی و ماده 100 قانون شهرداری و ماده 30 قانون مدنی می باشد، بنابراین وضع عوارض جدید در این گونه موارد وجاهت قانونی ندارد و به استناد بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 استدعای ابطال مصوبه مذکور را از زمان تصویب دارم.
6- همچنین چون شهرداری در حق اینجانب مستاجر ملک به شماره 3469/406 اجحاف نموده و شهرداری با گرفتن این وجوه غیرقانونی و با همکاری کمیسیون ماده صد در صدد اعاده به وضع سابق این 3 واحد تولیدی پوشاک بوده و باعث بیکار شدن 20 خانواده و قطع امرار معاش، روزی آنها می باشد و ضرر و زیان فاحش و غیرقابل جبرانی را به اینجانب اکبر تقی یار (مستاجر ملک طبق اجاره نامه محضری از سال 1393 به بعد و جواز کسب تولیدی پوشاک) می باشم که جبران آن در آینده متعسر و غیرممکن می باشد لذا تقاضای اعمال ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری سال 1372 را که دستور موقت بر توقف عملیات اجرایی کمیسیون ماده صد و همکاری آن با شهرداری شاهین شهر بوده را از آن عالی مقامان خواستارم."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
"تعرفه 452 – 95 شهرداری شاهین شهر
موضوع تعرفه: عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز
معادله محاسبه عوارض:
2% کل فاکتور محاسبات صدور پروانه ساختمان = T
توضیحات محاسبه عوارض :
1- کلیه اشخاص واقع در محدوده و حریم شاهین شهر که به جهت اخذ مجوز پروانه ساختمان املاک به شهرداری مراجعه می نمایند موظف به واریز بهای این تعرفه جهت محاسبات مرحله دوم فاکتور محاسبات خود به حساب سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری می باشند.
2- کلیه اشخاص فوق که بدون اخذ مجوز پروانه ساختمان، اصلاح پروانه ساختمان و یا مخالف مفاد پروانه ساختمان مبادرت به ساخت و ساز نموده و مستحدثات آنان مورد تایید کمیسیون های ماده (100) قانون شهرداری و یا واحد شهرسازی شهرداری واقع گردد، موظف به واریز عوارض این تعرفه بر اساس محاسبات مرحله دوم فاکتور محاسبات عوارض به حساب سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری می باشند.
3- بهای خدمات فوق مربوط به مجوزهای صادره بعد از تصویب این تعرفه بوده و مشمول فاکتورهای محاسبات پرداخت شده مجوزهای قبل از تصویب این تعرفه نخواهد بود ولیکن مستحدثاتی که در کمیسیون های ماده (100) قانون شهرداری مطرح و منجر به صدور رای مبنی بر ابقاء بنا می گردد، در هر حالت مشمول این تعرفه بر اساس محاسبات مرحله دوم فاکتور محاسبات خواهد بود.- شهرداری شاهین شهر–شورای اسلامی شهر شاهین شهر– استانداری اصفهان"
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شهر شاهین شهر به موجب لایحه شماره 36-17/1/1398 توضیح داده است که :
"احتراماً بازگشت به ابلاغیه شماره 9709980905801767-8/12/1397 با شماره بایگانی 9703539 در خصوص دادخواست آقای اکبر تقی یار به خواسته ابطال عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز این شورا در جهت دفاع و رد دادخواست مشارالیه مطالب و موارد ذیل الذکر را به استحضار می رساند :
1- شاکی در بند 1 دادخواست مغایرت مصوبه شورای اسلامی شهر شاهین شهر را با ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح های دولتی و شهرداری ها مصوب 1367 اعلام نموده است این در حالی است که اساساً مصوبه شورای اسلامی شهر موضوعاً با قانون فوق متفاوت می باشد قانون سال 1367 تشریفات و چگونگی و آثار قرار گرفتن اراضی اشخاص در طرح های دولتی (به مفهوم عام) را بیان می کند و لذا یک قانون ملی، قهری و در راستای اعمال حاکمیت است در حالی که عوارض شورای اسلامی شهر یک عوارض محلی است که با ساز و کارهای قانونی خاص به تصویب رسیده و ماهیت این دو که یکی تملک و اولویت بندی اراضی در راستای تملک و دیگری وصول عوارض به دلیل ایجاد عارضه و بهای خدمات وجبران بخشی از هزینه های شهرداری است در ذات با یکدیگر متفاوت می باشند لذا شورای اسلامی شهر در شرح مصوبه معترض عنه کلیه اشخاص واقع در محدوده و حریم شهر شاهین شهر که به جهت اخذ مجوز پروانه ساختمان املاک به شهرداری مراجعه می نماید را مکلف به واریز بهای این تعرفه به حساب سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری نموده است و در تعرفه بحث تملک و احداث پروژه های عمرانی و تعرض به حقوق عینی و مالکیت افراد مطرح نمی باشد لذا شورای اسلامی شهر در جهت جبران هزینه های فضای سبز شهری از مالکین منازل ویلایی مبلغ ناچیزی به عنوان 2% فاکتور محاسبات صدور پروانه ساختمان را به عنوان عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز وصول می نماید که کاملاً منطقی و یک عوارض محلی و ارتباطی به عین املاک اشخاص ندارد.
2- در پاسخ به بند 2 دادخواست مبنی بر مخالفت با ماده 30 قانون مدنی اشعار می دارد: همان گونه که در بند 1 توضیح داده شد استناد به اصل تسلیط خروج موضوعی از بحث عوارض دارد و عوارض هیچ گونه تعارض و مباینتی با مالکیت افراد از نوع استفاده از اراضی خود و اعمال حقوق مالکانه نداشته و خدشه ای به عین و حتی منفعت اموال غیرمنقول وارد نمی کند و صرفاً با لحاظ اینکه ملکی تخریب و درخواست صدور پروانه یا زمینی بدواً درخواست نماید 2% به عنوان عوارض نگهداری فضای سبز وصول می گردد که در قبال این عوارض شهرداری سال های سال به پارک های محلی این گونه منازل خدمات رفت و روب و آبیاری و … ارایه می نماید و دقیقاً در قبال عوارض ما به ازای خدمات از طرف شهرداری ارایه می گردد.
3- در خصوص اینکه تعیین و اخذ عوارض به تجویز قانونگذار نیاز دارد: معروض می دارد، اگرچه کلیه افرادی که به دیـوان عـدالت اداری دادخـواست ارایه می نمایند به مـاده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380 و … استناد می نمایند ولیکن اخذ وجه در اکثر موارد نیاز به قانون خاص به عنوان مصوبه مجلس شورای اسلامی را ندارد بلکه کافی است مجلس شورای اسلامی مرجع خاص مثلاً شورای اسلامی شهر را به عنوان مرجع قانونی و خاص تصویب کننده مصوبه عوارض تعیین و صالح به عنوان جاعل معین کرده باشد. لذا این عوارض بر اساس بند 16 ماده 80 قانون شوراها (71 سابق) و تبصره 1 ماده 5 قانون موسوم به تجمیع عوارض و تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده و مواد قانونی مجاز در قانون برنامه های پنجساله علی الخصوص ماده 174 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران اجازه تصویب آن به شورای اسلامی شهر اعطاء شده است. لذا منشاء وصول عوارض و تصویب آن کاملاً قانونی بوده و اظهارات شاکی کذب محض می باشد، بنابراین شورای اسلامی شهر شاهین شهر در تصویب عوارض مورد نظر که یک عوارض محلی و مبنی بر تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده و سایر مجوزهای قانونی است کاملاً مطابق قوانین و صلاحیت خود عمل نموده درخواست رسیدگی و صدور حکم بر رد شکایت شاکی مورد استدعاست."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 25/9/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
هر چند در بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 1375، تعیین نوع و میزان عوارض از اختیارات شوراهای اسلامی ذکر شده است، لکن طبق بند (الف) ماده 174 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1390 به عنوان یک سیاست کلی، کاهش نرخ عوارض صدور پروانه ساختمانی را در کاربری های مختلف مورد تاکید قرار داده و از سوی دیگر در قوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون گسترش فضای سبز شهرها و اصلاحیه های بعدی آن، عوارض فضای سبز شهری پیش بینی نشده است. بنابراین تعرفه شماره 452-95 تحت عنوان عوارض نگهداری و توسعه فضای سبز مصوب شورای اسلامی شهر شاهین شهر مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی شورای اسلامی شهر است و مستند به بند 1 ماده 12 و مواد 88 و 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ تصویب ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
