بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 852 تاریخ دادنامه: 8/7/1399 شماره پرونده: 9803324
مرجع رسیدگی : هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : دیوان محاسبات کشور
موضوع شکایت و خواسته : ابطال بخشنامه شماره 43238/91/220-28/11/1391 معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور موضوع فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط های غیر متعارف پست های سازمانی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و نامه شماره 809228-5/8/1395 معاونت نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور موضوع امتیاز فوق العاده شرایط سختی کار، شرایط محیط کار پست های سازمانی سازمان ملی استاندارد
گردش‌کار : معاون حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور به موجب شکایت نامه شماره 633/20000-27/8/1398 اعلام کرده است که :
"احتراماً در خصوص بخشنامه شماره 43238/91/220-28/11/1391 معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت وسرمایه انسانی رییس جمهور موضوع فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط های غیرمتعارف پست های سازمانی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و نامه شماره 809228-5/8/1395 معاون نوسازی اداری سازمـان اداری و استخـدامی کشور مـوضوع امتیاز فوق العاده شرایط سختی کار شرایط محیط کار پست های سازمانی سازمان ملی استاندارد به استحضار می رساند :
1- به موجب بند 3 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری «فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش های سوختگی و مراقبت های ویژه بیمارستان تا 1000 امتیاز و در مورد کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا، امتیاز یاد شده با تصویب هیات وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواهد بود.»
2- مطابق ماده 78 ماخذ موصوف «در دستگاه های مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات این فصل با اجرای این قانون لغو می گردد.»
3- مستفاد از دادنامه شماره 727-10/6/1394 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، بیان مصادیق سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف، مندرج در بند 3 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 که به موجب استحقاق پرداخت فوق العاده موضوع بند مذکور خواهد بود از باب تمثیل می باشد. بدیهی است تعیین مصادیق دیگر باید تشابه موضوع و ماهیت با موارد یاد شده سنخیت داشته باشد.
4- مطابق دادنامه شماره 559-25/8/1398 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز با همین استدلال، بخشنامه های شماره 79/92/220-26/4/1392، 43085/91/22-25/11/1391 و 9557/92/220-14/5/1392 معاون هماهنگی اجرای مقررات اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور با شکایت دیوان محاسبات کشور ابطال گردیده است.
5- وفق دادنامه شماره 1233-8/12/1396 هیات عمومی دیوان محاسبات کشور نیز نامه شماره 2713/21-17/1/1394 مشاور وزیر و رییس مرکز نوسازی و تحول اداری وزارت اقتصاد و دارایی مبنی بر برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیر متعارف در احکام ذیحسابان و معاونین ذیحساب سازمان بهزیستی کشور ابطال گردیده است. با اتکاء به مستندات اخیرالذکر: با تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری و لازم الاجرا شدن اجرای آن از ابتدای سال 1388 و به موجب حکم ماده 127 ماخذ قانونی اخیرالذکر کلیه قوانین و مقررات عام و خاص مغایر با آن قانون به غیر از قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت لغو گردیده و در حال حاضر حسب بررسی های به عمل آمده از احکام کارگزینی شاغلین برخی از پست های ادارات کل منابع طبیعی و اداره کل استاندارد بدون توجه به سنخیت و تشابه داشتن به مصادیق مندرج در بند 3 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری به استناد بخشنامه شماره 43238/91/220-28/11/1391 معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور و همچنین نامه شماره 809228-5/8/1395 معاون نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور فوق العاده سختی کار در احکام کارگزینی کارکنان ادارات موصوف درج و مبنای پرداخت قرار گرفته است نظر به تسری حاکمیت قانون مدیریت خدمات کشوری بر ادارات مذکور، لزوماً کلیه پرداخت های آن وزارتخانه راجع به حقوق و مزایا می بایست بر اساس قانون معنون و آیین نامه و بخشنامه های موضوع آن صورت پذیرد بنابراین مفاد بخشنامه و نامه اخیرالذکر از حیث عدم تشابه موضوع و سنخیت ماهیت موارد یاد شده مغایر با مفاد بند 3 ماده 68 و ماده 78 قانون مدیریت خدمات کشوری، آیین نامه و دستورالعمل اجرایی مربوط و مالاً دادنامه های اصداری هیات عمومی اخیرالذکر ارزیابی می گردد. بنا به مراتب پیش گفته و مستند به مواد 12 و 86 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 درخواست ابطال بخشنامه شماره 43238/91/220-28/11/1391 معاونت راهبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور و همچنین نامه شماره 809228-5/8/1395 معاون نوسازی اداری سازمان اداری مورد استدعاست."
متن مقرره های مورد اعتراض به شرح زیر است :
"الف) نامه شماره 43238/91/220-28/11/1391
جناب آقای اورنگی – رییس محترم سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور
موضوع : افزایش میزان فوق العاده سختی شرایط کار
با سلام و احترام ؛ بازگشت به نامه شماره 65117/1/91-8/11/1391 در خصوص تجدید نظر و افزایش امتیاز فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط های غیر متعارف پستهای سازمانی پیشنهادی اعلام می دارد: با توجه به بررسی ها و کاربینی به عمل آمده در رابطه با تجدید نظر و افزایش میزان فوق العاده سختی شرایط کار پستهای سازمانی پیشنهادی و نظر به مشخصات شغل ، شرح وظایف و مسیولیت های متصدیان پستهای سازمانی مذکور و وجود عواملی نظیر کار در ارتفاع، ریزش و برخورد اجسام خارجی، سطوح شیب دار و لغزنده، کار در محیط غیر متعارف، وجود ذرات معلق در هوا، در شرایط جوی نامساعد، درجه حرارت، مواجهه با حیوانات یا جانوران گزنده و درنده، کار در فضای باز، رطوبت، کار در محیط های دارای بوی متعفن و نامطبوع که متصدیان مشاغل پستهای سازمانی ذیل در حین کار با آن مواجه می باشند به این وسیله در اجرای بند 3 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری و بخشنامه شماره 50795/200-5/10/1389 این معاونت، امتیاز سختی شرایط کار متصدیان پستهای سازمانی آن سازمان به شرح جدول ذیل اعلام می گردد. ضمناً مفاد نامه شماره 37785/91/220-27/9/1391این معاونت به شرح این نامه اصلاح می گردد. خاطر نشان می سازد امتیازات تعیین شده برای متصدیان پست های سازمانی مورد اشاره جایگزین امتیازات مورد عمل شده و از تاریخ صدور این مجوز مشروط به پیش بینی اعتبار لازم در بودجه سال جاری آن سازمان قابل پرداخت می باشد. ضمناً آن دسته از مشاغل آن سازمان که قبلاً به موجب مقررات مربوط از فوق العاده سختی کار برخوردار بوده اند کماکان از امتیازات سختی کار مربوط برخوردار خواهند بود. هاجر تحریری نیک صفت – معاون
ب) نامه شماره 809228-5/8/1395
سرکار خانم مهندس پیروز بخت – رییس محترم سازمان ملی استاندارد ایران
با سلام و احترام؛ با عنایت به درخواست شماره 21849-10/3/1395 در خصوص برقراری فوق العاده سختی شرایط محیط کار موضوع بند 3 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری و با توجه به کاربینی ها و بررسی های کارشناسی به عمل آمده سقف امتیاز فوق العاده سختی شرایط محیط کار پست های سازمانی آن سازمان، مشروط به تامین بار مالی ناشی از اجرای آن، به شرح جداول 1 و 2 تعین می گردد."
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس امور حقوقی و مجلس (سازمان اداری و استخدامی کشور) به موجب لایحه شماره 647617-8/11/1398 نامه شماره 613946-24/10/1398 رییس امور مدیریت مشاغل و نظام های پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور را ارسال کرده است که متن آن به قرار زیر است :
"بازگشت به نامه شماره 573893-8/10/1398 در خصوص شکایت معاونت حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور منضم به نامه شماره 9809980905802525-26/9/1398 دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری راجع به تقاضای ابطال بخشنامه شماره 43238/91/220-21/11/1391 معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور و نامه شماره 809228-5/8/1395 معاونت نوسازی اداری اعلام می دارد :
1- هرچند فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف، در بند 3 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری پیش بینی شده است، لیکن مطابق بند 3 بخشنامه شماره 50795/200-5/10/1389 این سازمان فرایند تعیین سختی کار کارمندان دولت از جمله نحوه تعیین امتیاز درجه سختی کار و تکمیل فرم مربوط، بر اساس مفاد تصویب نامه شماره 54910/ت630-9/8/1366 هیات وزیران و دستورالعمل آن (موضوع بخشنامه شماره 800-34-12/4/1367 و اصلاحات بعدی آن تعیین گردیده و به عبارت دیگر: تصویب نامه اخیرالذکر و دستورالعمل مربوطه، به نوعی تنفیذ و معتبر اعلام شده است. با توجه به مراتب معنونه، امتیاز سختی کار تعیین شده برای برخی پست های سازمانی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور (موضوع بخشنامه شماره 43238/91/220-21/11/1391 این سازمان) بر اساس شاخص های مذکور در تصویب نامه شماره 54910/ت630-9/8/1366 هیات وزیران صورت گرفته و همان گونه که ملاحظه می نمایند در این زمینه هیچ گونه تخطی از قوانین و مقررات به عمل نیامده است.
2- در متن دادخواست ابرازی از سوی دیوان محاسبات کشور، دلایل متقن، مشخص و محکمه پسندی جهت اثبات ادعا، ارایه نگردیده است و صرفاً اقدام به کلی گویی شده و مستندات قانونی برای اثبات خواسته بیان نگردیده است.
شایان ذکر است تقاضای ابطال نامه شماره 809228-5/8/1395 منضم به ابلاغیه شماره 980998095800506-3/4/1398 دفتر هیات عمومی دیوان عدالت اداری و ضمایم آن ( موضوع برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط های غیرمتعارف برای برخی مشاغل سازمان ملی استاندارد ایران) قبلاً به این امور واصل و پاسخ مقتضی طی نامه شماره 285114-28/5/1398 به آن امور صادر شده است. با عنایت به مراتب معروض، تقاضای رد شکایت شاکی را دارد."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 8/7/1399 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 مقرر داشته علاوه بر حقوق کارکنان، فوق‌العاده‌هایی نیز به آنها قابل پرداخت است و فوق العاده مذکور در بند 3 این ماده شامل کارکنانی است که در یکی از وضعیت های مورد اشاره در این بند قرار دارند. اولین وضعیت «سختی کار» می باشد که شامل افرادی است که مشاغل آنها بر اثر عوامل مختلف فشار و تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی و جسمی به فرد وارد می آورد که نوع این مشاغل توسط قانون مشخص نشده و حسب مورد باید از طریق مرجع ذیصلاح تعیین شود. دومـین وضعیت «کار در محیط هـای غیرمتعارف » می باشد کـه نمونه های آن توسط قانـون مشخص شده نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش های سوختگی و مراقبت های ویژه بیمارستانی و شمول آن به سایر مشاغل باید هم‌سنخ از لحاظ موضوع و ماهیت با نمونه های ذکر شده در قانون باشد. سومین وضعیت «کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا» می باشد که قانونگذار برای این وضعیت امتیاز تا سه برابر سایر موارد لحاظ نموده است. نظر به اینکه اولا:ً اختصاص و تصویب برقراری فوق العاده بند 3 ماده 68 در هر یک از وضعیت های ذکر شده مستلزم وجود دلایل توجیهی لازم و انطباق شغل مورد نظر با آن می باشد لیکن در مصوبات مورد شکایت تفکیکی از این حیث صورت نگرفته و حتی برخی مشاغل متعارف نظیرکارشناس امور اجرایی، مدیرکل، معاون مدیرکل و … از فوق العاده بند 3 ماده 68 برخوردار شده اند که فاقد دلایل موجه می باشد. ثانیاً: به موجب ماده 80 قانون مدیریت خدمات کشوری مقرر شده آیین نامه اجرایی فصل دهم باید به تصویب هیات وزیران برسد و این امر شامل ضوابط اجرایی بند 3 ماده 68 قانون مذکور نیز می باشد لیکن پس از لازم الاجرا شدن این قانون مدیریت خدمات کشوری مصوبه ای در خصوص تعیین مصادیق «سختی کار» از سوی هیات وزیران تصویب و ابلاغ نشده است و به موجب دادنامه شماره 9809970905810834-25/4/1398 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مقررات حاکم در این خصوص که مربوط به قبل از قانون مدیریت خدمات کشوری بوده به علت منسوخ شدن آن از زمان اجرایی شدن قانون قابلیت استناد ندارد و در مورد محیط های غیر متعارف نیز لازم است مصادیق با مثال های مذکور در بند 3 ماده 68 از سنخیت و انطباق لازم برخوردار باشد، بنابراین مصوبات مورد شکایت مغایر با قانون و خارج از حدود اختیارات می باشد و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
